Khi Myra, vẫn trong tình trạng bất tỉnh, được người thư ký và bác Joren khiêng sang phòng khách bên cạnh, Lilia để mặt hai người ấy với ả, cô lên phòng mình và ngồi xuống một chiếc ghế thấp. Sức cô bỗng đuối hẳn. Trạng thái phản ứng diễn ra sau cơn nguy hiểm ghê gớm vừa đe dọa cô. Đồng thời mấy lời ả Nadopulo đã thốt ra trở lại trong ý nghĩ cô, tạo ra những suy tư đau đớn.
Đã có những người đàn bà khác được Vladimir yêu, kể cả Myra nữa…
Không, không phải, nó nói dối, cái con người khốn nạn ấy! Không bao giờ Vladimir có thể yêu được nó. Chàng đã từng nói với cô biết bao lần rằng chàng vô cùng khinh ghét nó.
Người cô run lên. Cô ngồi lún xuống cái đệm ghế. Cô cảm thấy mệt lả đi. Cô tiếc là đã không bấm chuông gọi chị hầu phòng. Bây giờ thì cô không cựa được nữa rồi. Cô ngồi bất động, mắt hé mở, vẫn run rẩy không vì rét mà vì cảm xúc đau đớn. Vì nỗi kinh hoàng làm tim cô như thắt lại.
Chồng cô đã thấy cô như thế khi chàng vội vã trở về và bước vào phòng.
– Lilia! Em yêu quý của anh!
Chàng đến bên cô quỳ xuống, kiếm va xuống thảm loảng xoảng, và ôm lấy vợ.
Thấy chàng bước vào, cô giật mình, máu dồn lên làm đỏ bừng khuôn mặt đang tái xanh. Cô ấp úng:
– Anh… anh về? Ai đã bảo cho anh biết?
– Ivan Xeminit vì đấy là nhiệm vụ của ông ta.
– Em đã cấm ông ấy kia mà?
– Anh cũng muốn ông ấy tuân lời em nhưng em run quá, Lilia! Sao em lại một mình? Sao Vacvara không ở đây săn sóc em?
– Chị ấy chưa biết việc đã xảy ra! Em cho rằng chưa nên nói gì trước khi anh biết mọi sự, đề phòng trường hợp anh không muốn cho ai biết gì cả.
– Cũng khó đấy, nhưng điều quan trọng nhất trong lúc này là làm cho em bình thản lại. Mọi nguy hiểm cho em đã qua, và anh đây rồi…
Vừa nói, Vladimir vừa áp mặt vợ vào mình. Chàng cảm thấy cô hơi cưỡng lại và trong đôi mắt luôn bộc lộ với chàng một tâm hồn nồng nhiệt và trong sáng, chàng thấy có gì lo buồn, ngập ngừng, làm chàng giật mình.
– Em sao thế, Lilia?
Cô nói giọng nghẹn ngào:
– Anh biết ả Myra kia tại sao lại căm giận em đến thế không?
– Ít ra anh cũng nghi ngờ thế! Nó quá say mê anh và thấy bị rẻ rúng, nói đúg hơn là hoàn toàn khinh bỉ, nó báo thù bằng cách đánh vào cái gì quý nhất của anh.
– Nhưng anh cũng đã yêu nó. Nó bảo em rằng năm ngoái…
– Nó dám nói với em như thế ư? Nói điều dối trá ấy ư? Anh mà yêu nó? Ồ, tất nhiên là không rồi! Vả lại, anh chưa bao giờ yêu ai ngoài em, Lilia.
– Thế thì cũng không phải là… có những người khác đã bị anh bỏ rơi?
Chàng thốt ra một tiếng kêu bực tức:
– Nó kể với em những gì, cái con người đáng nguyền rủa ấy? Nhắc lại cho anh nghe… nói lại tất cả, Lilia, vì cho đến bây giờ anh vẫn được em hoàn toàn tin cậy.
Cô tuân theo. Trong hai cánh tay đang ôm chặt mình, cô run lên vì xúc động.
Chàng nói nho nhỏ, mắt ấp ủ cô trong cái nhìn âu yếm vô hạn:
– Nếu em đến sớm hơn trong đời anh, Lilia, anh sẽ ít phải tự trách mình biết bao. Nhưng sau này em sẽ hiểu, khi nào từng trải hơn, rằng anh có quyền biện hộ cho mình phần nào. Em nghĩ mà xem, từ thời thơ ấu, anh đã là đối tượng được ca ngợi bởi những sự nịnh bợ hèn hạ của những người đến gần mình. Em hãy nghĩ xem, ông anh đã nêu cho anh câu châm ngôn này về đạo đức: Một người như cháu chỉ cần chú ý đến ý thích của mình. Anh nghĩ có thể nói một cách công bình cho mình rằng anh chỉ thực hành câu ấy tương đối dè dặt. Nhưng anh nhắc lại, đây là những việc chỉ sau này em mới hiểu rõ. Trong lúc này, anh chỉ muốn em tin lời anh đã quả quyết với em, trên danh dự của anh. Em là tình yêu duy nhất và mãi mãi, em là duy nhất của anh.
Không nghe thấy cô trả lời và cảm thấy cô còn run, chàng hỏi, giọng lo lắng và sôi nổi:
– Nói với anh rằng em tin anh đi? Nói nhanh lên, em thân yêu của anh.
– Vâng, em tin anh, Volodia. Nhưng nếu như… em bị người đàn bà kia làm cho biến dạng hoặc em bị như thế vì một nguyên nhân nào khác thì anh còn yêu em không?
– Ôi, Lilia, Lilia, vậy thì em không hiểu em là thế nào đối với anh ư? Đúng là anh yêu vẻ đẹp của em, nhưng em tưởng anh không nhận thấy và yêu mến một cách xứng đáng những thiên bẩm phi vật chất hơn kèm theo sắc đẹp của em và tồn tại lâu hơn sắc đẹp hay sao? Anh không hình dung được mình đã làm gì để tạo cho em cảm giác kia. Trái lại hẳn, anh vẫn luôn chú ý gì giữ tâm hồn tế nhị mà anh rất yếu thích của em, anh tạo thuận lợi cho em thực hiện những gì thuộc về tôn giáo, bởi vì anh thừa nhận rằng tín ngưỡng về tôn giáo của em sẽ hỗ trợ rất mạnh để nâng cao vẻ đẹp tinh thần. Thế mà em có vẻ nghi ngờ anh, cho rằng anh có khả năng ruồng bỏ một cách hèn hạ nếu như có bao giờ…
Cô quàng tay lên cổ chàng để ngắt lời và đặt môi lên những búp tóc nâu kế gần cô.
– Tha thứ cho em! Vâng, em điên rồi, xấu tính mất rồi… Sau tất cả những gì anh đã làm cho em, Volodia, nào, nhìn em đi! Anh sẽ thấy trong mắt em rằng em vẫn tin anh trọn vẹn như xưa.
Họ ngồi im lặng một lúc lâu, nhìn nhau âu yếm. Rồi Lilia kể với chồng thật ngắn gọn câu chuyện vừa xảy ra mà chàng đã biết phần nào qua người thư ký.
– Không có Yamin, có lẽ anh không gặp lại em còn sống nữa, – cô nói tiếp và rùng mình.
– Co người ấy thật ghê tởm! Chà, Yamin trung thành của ta đã làm được việc tốt đấy!
Lilia nói rõ thêm:
– Em để cho Ivan Xeminit tưởng rằng mưu đồ tội ác này có liên quan đến việc nhà em, rằng cô Nadopulo được mẹ sai đến để hại em.
– Em nghĩ phải đấy. Nhưng bây giờ không nói đến việc ấy nữa, em yêu ạ. Em sẽ nằm nghỉ và uống một thứ gì an thần, trong khi anh…
Có tiếng gõ cửa. Vladimir đứng lên, lại gần cửa hỏi:
– Gì thế?
– Ivan Xeminit báo với điện hạ thầy thuốc Nabenxky vừa đến.
– Được, mời ông ấy lên đây thăm bệnh cho bà Hoàng thân.
Mười lăm phút sau, Vladimir ra khỏi buồng cùng với người thầy thuốc vừa kê đơn thuốc an thần và yêu cầu nghỉ ngơi cho bà Hoàng trẻ tuổi. Hai người đến phòng có nữ tội phạm, sau khi Hoàng thân đã cho người thầy thuốc biết sự việc một cách ngắn gọn.
Myra mới tỉnh lại một lúc. Lúc Hoàng thân bước vào, ả hướng về chàng đôi mắt u ám, đầy van xin và tuyệt vọng. Một cái nhìn cực kỳ khinh bỉ đáp lại ả. Thật vắn tắt, Vladimir nói với thầy thuốc:
– Hãy khám cho người đàn bà này, ông Alexi Xecnhievit, cho thị được săn sóc như mức cần thiết. Còn ông, Ivan Xeminit, báo cho cảnh sát đến dẹp những thứ này đi cho ta nhanh lên.
Hoàng thân quay ra và đến phòng tròn xem con Yamin ra sao vì Lilia mới tạm nẹp lại cái chân gãy cho nó với sự giúp đỡ của Joren.
Bác sĩ đến tìm ông ở đấy sau khi khám nghiệm xong.
– Vết thương nặng nhưng có thể khỏi. Theo ý tôi, trạng thái tâm thần đáng ngại hơn. Người đàn bà này cứ im lặng một cách hoang dại và mắt nhìn vẻ rất kinh khủng. Tôi nghĩ điện hạ cần cho người canh giữ thị cho đến khi cảnh sát đến, vì rất ngại là thị có thể lên cơn.
Mấy phút sau, lúc rời phòng tròn để lên chỗ vợ thì Joren đến gặp chàng.
– Trexky hỏi điện hạ có cho phép hắn gặp không vì hắn có việc quan trọng báo với điện hạ.
– Thế thì để hắn đến.
Trexky là người Cozac khổng lồ gác lâu đài. Mỗi buổi tối, anh ta có thói quen đi một vòng quanh vườn. Hôm nay, khoảng một giờ trước, anh ta bắt gặp một người đàn bà được tên phụ đánh xe trẻ tuổi tên là Piot đưa vào vườn bằng một cửa nhỏ. Anh ta đã bắt cả hai, người đàn bà vùng vẫy dữ dôi nên đã đánh rơi bộ tóc giả màu nâu che kín tóc thật màu vàng.
Vladimir nghĩ: Con khốn nạn Myra có đồng bọn ư?
Sau giây phút suy nghĩ, chàng ra lệnh:
– Đưa những tên ấy vào đây.
Người gác Cozac trở lại không chậm trễ, mỗi tay nắm cánh tay một đứa, tên phụ đánh xe bị trói, chân loạng xoạng và một đứa con gái tóc vàng dù đã hóa trang Hoàng thân vẫn nhận ra ngay.
– Dunia Xtrenop! Thế nào, lại là mi, đồ khốn?
Dunia sợ hãi run lên nói lắp bắp:
– Xin điện hạ tha cho!… Tôi có làm gì xấu đâu… tôi đến nói chuyện với Piot…
– À, đơn giản thế thôi à? Vậy thì đi theo ta. Cứ buông nó ra, Trexky.
Đi qua hàng lang, Hoàng thân bước vào phòng khách có Nadopulo được đặt ở đấy.
Dunia đi sau chàng vội vã lùi lại khi trông thấy cô nadopulo nằm đấy, cổ băng kín, áo đầy vết máu. Nhưng Hoàng thân nắm cánh tay, đẩy nó bước tới.
– Nào, vào mà xem kẻ tòng phạm của mi.
Myra đưa đôi mắt nóng bỏng như bị sốt nhìn chàng và định nhỏm lên. Nhưng cô ta bật rên lên đau đớn.
Dunia da tái nhợt, quay mặt đi và nói ấp úng:
– Tôi không biết người này.
– À, mi không biết thị? Mi dám quả quyết với ta mi không cùng thị hàng động vì căm ghét người mà hai đứa mi gọi là Lilia Verin và bây giờ là bà Hoàng đờ Vitengrat?
– Bà Hoàng Đờ Vitengrat!
– Phải và cũng là co gái của bá tước Xeminkhop. Cô bé Elizabeth không chết như người ta tưởng, người gia sư chỉ đem cô trốn thoát những mưu toan tội lỗi của mẹ mi. Bây giờ cô ấy là vợ ta và hôm qua ông Andre Paplovit đã thừa nhận con gái.
Trong đôi mắt màu thẫm của Myra, chỉ trong mấy giây đã lẫn lộn bao nhiêu cảm xúc: kinh ngạc, tức giận, tuyệt vọng. Còn Dunia, nó ngước nhìn Hoàng thân bằng đôi mắt kinh hoàng đến khờ dại.
– Còn mi, mi đã rõ ta hứa thế nào khi còn phải phàn nàn về mi? Ngày mai, mi sẽ làm quen với những ngọn roi của Ipnech. sau đó, sẽ giao mi cho cơ quan cánh sát với sự lưu ý đặc biệt, như ta đã làm cho cha ngươi.
Dunia quỳ sụp xuống kêu xin:
– Ân xá cho tôi! Tôi có làm gì đâu? Xin tha cho…
– Đem người đàn bà này ra hành lang, Joren, – Hoàng thân ra lệnh cho người hầu phòng đang đứng canh chừng bên Myra.
Trong khi Joren lôi Dunia gần như chết vì khiếp sợ ra ngoài, Vladimir tiến hành tra hỏi Piot. Hoàng thân hiểu ngay tên này chỉ là tòng phạm vô ý thức, bị ả Dunia quỷ quyệt lừa phỉnh. Chàng đã nói với hắn:
– Ta thấy mi chỉ là đứa ngu xuẩn. Vì vậy ta sẽ cho phạt ngươi xứng đáng với tội lỗi là đủ Trexky, giam hai đứa kia lại và bảo Ipnech sáng mai đến nhận lệnh của ta về chúng.
Nói xong, Vladimir quay đi trong khi Dunia sụp xuống và rên rỉ:
– Xin rủ lòng thương! Rủ lòng thương!
Mấy hôm sau những tin tức hồi hộp lan truyền trong các giới quý tộc của Petersburg. Cuộc hôn nhân của Hoàng thân Đờ Vitengrat mà ai nấy đều đã biết rõ, câu chuyện kỳ lạ của bá tước tiểu thư Xeminkhop thành những đề tài trong mọi câu chuyện. Người ta kể cả về Myra Nadopulo đã chét vì một cơn chấn thương não vào lúc cuối buổi tiệc khi mà Hoàng thân được mời về Txacoie, người ta liên hệ cái chết ấy với cái chết của mẹ cô ta, bà Ixmen đã quỵ bốn mươi tám giờ sau vì bậng tắt mạch máu. Còn về bá tước Xeminkhop, bấy nhiêu xúc cảm đã làm ông liệt giường, ốm rất nặng, ông được con gái tận tình chăm sóc, cô đồng thời chăm mon ân cần cả đứa bé tàn tật.
Về mưu đồ tội lỗi của Myra, không một ai biết. Vladimir đã ra lệnh cho những người đã dính líu đến tấn bi kịch im lặng. Còn Dunia, xét xử không ồn ào, đã bị giam chung thân trong nhà ngục ở Petersburg.
Khi bá tước Xeminkhop thoát cơn nguy hiểm, nhờ sự chăm sóc của con gái, người ta thấy bà Hoàng Đờ Vitengrat trẻ tuổi xuất hiện trong xã hội. Tính giản dị của bà không hề khiến bà bị giảm sút tiếng tăm do những tinh tế về sắc đẹp và sự thanh lịch của bà.
Một hôm, có người nào đó trước mặt đại tá Korf, vẫn là người thân cận của Hoàng thân:
– Không thể chối cãi được rằng Hoàng thân Đờ Vitengrat yêu say mê vợ ngài và lúc này ngài là người chồng mẫu mực. Nhưng một người như ngài có vẻ không duy trì lâu dài được niềm say mê lớn như thế.
Ông đại tá trả lời và mỉm cười tế nhị:
– Ông đừng lầm. Bây giờ tôi hiểu Hoàng thân rất rõ và tôi cho rằng ngài có thể gắn bó sâu đậm và vĩnh viễn với người nào làm rung động được trái tim ngài. Bà Hoàng nhỏ nhắn xinh đẹp kia đã thành công mà không hề dụng tâm. Tôi lấy làm sung sướng cho ngài, vì dưới bề ngoài lạnh lùng và hoài nghi, bản chất ngài dễ vươn cao, biến đổi do mối tình rất cao quý này.
Mấy tháng sau, Vladimir và Lilia ở lâu đài Xtanitza bước ra và đi vào một con đường rừng. Họ đi qua gần chỗ có ngôi nhà gác rừng và chào hỏi một cách thân ái ông già Hopnich đang đứng hút thuốc trước cửa. Ông lão lúc này đã yên tâm về hạnh phúc của tiểu thư bá tước yêu quý của ông.
“Công đã ảnh hưởng đến Hoàng thân biết chừng nào! – lão nghĩ – Lạy chúa, cái ngày Người cho phép ông Hoàng gặp bá tước tiểu thư hiền dịu ở trong rừng thật là một ngày hạnh phúc!”
Đến nay đã một năm, kể từ ngày Lilia xuất hiện lần đầu trước Hoàng thân Đờ Vitengrat, và chàng cho rằng một ngày như thế đáng được kỷ niệm. Lilia tựa vào tay chàng, cả hai đều im lặng hài hòa với nhau trong hoài niệm ấy.
Khi họ đến quãng rừng thưa, Vladimir dừng lại bên một cây thông cao và mảnh, quàng tay qua vai thiếu phụ.
– Em đứngHẾT chỗ này đây khi anh nhìn thấy em.
Nàng ngả đầu và mỉm cười:
– Anh làm em sợ biết chừng nào, Volodia! Chạy được đến nhà Hopnich là em cạn sức, không nói nên lời. Irina và bác ấy hoảng sợ quá, tội nghiệp mấy người. Nhưng họ còn sợ hơn nữa khi họ biết là ai đuổi theo em.
Lão Hopnich thật trung hậu, anh đã làm cho lão lo sợ biết bao! Nhưng dù sao anh cũng đã bắt được con nai xinh đẹp sợ hãi chạy trốn người đi săn ghê gớm kia. Anh đã bắt được rồi và anh giữ thật chặt.
Chàng ngắm nàng trong niềm vui say đắm. Hôm ấy, nàng đã mở hai bím tóc thả cho bộ tóc vàng hung rủ xuống. Mặc chiếc áo thêu và chiếc váy đỏ, nàng không còn giống cô gái mồ côi nghèo mặc đồ đen, nhưng nàng vẫn là Lilia ấy, vẫn nhân hậu và thương người một cách kín đáo và tận tụy với bổn phận trong từng việc nhỏ, chú ý đến mọi biểu hiện của tư tưởng, trí tuệ, người bạn đời tuyệt diệu của người đàn ông hạnh phúc đã biết gắn bó nàng với đời mình.
Nhưng Hopnich đã nghĩ lúc nãy, Vladimir nhiệt thành nói:
– Lilia, ngày anh gặp em thật là một ngày tốt lành.
