“Không có gì trong vũ trụ là tối linh hết, ngoài cái tối linh của con người. Thế giới lớn là do ta lớn, và tất cả đều lớn theo tầm lớn của con người chúng ta, mà chúng ta chỉ lớn khi thành tựu được ý thức tâm linh về chúng ta, và muôn vật quanh ta, chỉ bằng sự tự kỉ ý thức ấy ta mới viên thành đạo giải thoát. Tích xưa chép khi vừa giáng sanh Phật Thích Ca đưa tay chỉ trời chỉ đất, cảm thán rằng: “Trên trời dưới trời chỉ mình ta là tôn quí” (Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn). Câu nói này chứng tỏ Phật thành tựu ở chính Ngài niềm rộng lớn mà mỗi chúng ta mang ở trong mình. Lời cả quyết tối thượng ấy phải đổi bằng vô số đau thương. Hơn thế nữa phải nung nấu bằng vô số day dứt giữa những mâu thuẫn cùa cuộc sống trí thức và đạo đức. Và điều xác định tối thượng của đạo Phật là: “Nực thì đổ mồ hôi, lạnh thì phải run rẩy”.
D.T. SUZUKI
