Nhiều độc giả hỏi tôi: Viết truyện hình sự là do môi trường nghề nghiệp hay do ham thích?
Có lẽ là do cả hai, nhưng sự say mê, thích thú là yếu tố quyết định.
Có những vụ án hiện trường phơi bày rõ từng chi tiết, nhưng có những vụ nhân viên điều tra không tài nào tìm ra một dấu vết.
Cũng có những vụ các tang chứng, vật chứng, khung cảnh khách quan là do thủ phạm dựng lên để đánh lừa trực quan của người khác, đối phó với sự điều tra của cơ quan an ninh.
Không có vụ án nào giống vụ án nào, ngay cả những vụ đơn giản nhất là mất cắp chiếc xe đạp. Trường đào tạo chỉ trang bị cho nhân viên an ninh những kiến thức, cơ quan làm việc cũng chỉ có những dữ liệu và phương tiện hành nghề, khám phá và xử lý thành công những vụ án phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tư duy, sự nhạy bén và tinh thần trách nhiệm của người thực thi nhiệm vụ. Sự ly kỳ, hấp dẫn của truyện hình sự là ở chỗ ấy. Việc tìm tòi, khám phá của nhân viên điều tra luôn đem lại những cảm giác thích thú hơn là phơi bày những hành vi vô lương, ghê rợn của thủ phạm.
Tuy nhiên, dù tài giỏi đến mấy, lực lượng an ninh cũng không thể nào phát hiện đầy đủ hoặc xử lý trọn vẹn tất cả vụ việc. Nhiều chuyên án bị bế tắc, nhiều bộ hồ sơ bị ngả màu theo năm tháng. Lắm lúc một câu chuyện xưa cũ được khơi dậy do hoàn cảnh hoặc một vài chi tiết thật tình cờ. Yếu tố may mắn cũng góp phần trong công tác điều tra, dĩ nhiên cũng không thiếu sự xui rủi, nhầm lẫn. Truyện hình sự luôn có những cao trào, tình tiết bất ngờ, ít ai phán đoán được. Nếu tất cả vụ việc đều diễn ra theo trình tự “nguyên nhân – kết quả” thì sức hấp dẫn của nó không còn ngự trị trong lòng công chúng.
Đối tượng trực tiếp của lực lượng công an là các thành phần tội phạm. Tội phạm, nhất là loại hình sự, thường gây ra tội ác, phơi bày trong xã hội những hình ảnh thương tâm, hạ thấp nhân phẩm, ảnh hưởng đến đạo đức và gieo tâm lý hoang mang trong đời sống thường ngày. Tuy nhiên, trong cuộc đối mặt hàng ngày với “cuộc chiến chưa có lúc ngơi nghỉ”, các chiến sĩ an ninh không chỉ có điều tra, truy đuổi, chiến đấu mà còn phải giải quyết nhiều vấn đề ngoài ý muốn, thậm chí không có liên quan gì đến nghề nghiệp. Đó là những điều tôi muốn nói trong tập truyện này, những sự việc mà tôi đã góp nhặt ở nhiều nơi trong suốt quá trình 20 năm cầm bút của mình.
“Trinh sát kể chuyện” là một chuyên mục đặc thù của báo Công an, luôn được độc giả đón nhận một cách say mê, vì vậy, nội dung tư tưởng của nó ảnh hưởng rất lớn đến tâm tư, tình cảm của nhiều thành phần. Tôi là một người thường xuyên đóng góp bài trên chuyên mục này, nên luôn cân nhắc khi chọn nội dung và thể hiện tình tiết câu chuyện. Không nhằm ca ngợi, cường điệu hành động “hảo hán” của người chiến sĩ an ninh, cũng không nhằm thi vị hóa tâm hồn của những người bảo vệ, thực thi luật pháp, tôi chỉ muốn nói lên những điều mắt thấy, tai nghe, ghi lại những hình ảnh mà tự thân người chiến sĩ không thể lưu trữ hoặc phổ biến được. Riêng độc giả, có lẽ các bạn sẽ cảm thấy thú vị, vui lòng khi phát hiện xung quanh cuộc chiến đấu gian khổ, hiểm nguy của người chiến sĩ an ninh còn có những cuộc tình lãng mạn, những cảnh đời éo le, khôi hài, những số phận nghiệt ngã, xúc động và có cả những khúc mắc oan trái, lạ lùng mà không ai ngờ được.
Trinh sát là một nghề không phải huyền bí, nhưng ít ai am hiểu đầy đủ. Tôi cũng chưa nói được bao nhiêu, mặc dù đã viết rất nhiều bài báo, in nhiều quyển sách, trước những việc làm thầm lặng của họ.
