Trông thấy Potơrôva lúc nào cũng phải bồng bế đứa trẻ, Anđécxen cho rằng cô dễ bị kiệt sức nên dừng lại cho mọi người lên bờ nghỉ ngơi. Anh ta vô cùng ân hận vì đã nhầm lẫn, thay vì cứu bé Giếch của cô lại cứu bằng một đứa trẻ xa lạ, còn Potơrôva thì cố gắng an ủi rằng việc làm của anh ta là hoàn toàn vô tư, thiện chí, không cần phải tự dày vò mình làm gì.
Hàng ngày, mỗi khi kết thúc một chặng đường, lên bờ nghỉ ngơi, Anđécxen cố gắng thu xếp để bà mẹ trẻ và đứa bé được ngủ yên giấc. Lều bạt của hai mẹ con bao giờ cũng kín đáo, được bao bọc bằng những túp lều của thợ khuân vác và có hàng rào che chắn bằng gai nhọn. Ngay cả thức ăn của Potơrôva cũng được theo một khẩu phần đặc biệt – ngon hơn và dễ tiêu hơn. Sự quan tâm chu đáo của người đầu bếp Thụy Điển làm cho Potơrôva rất xúc động. Cô không ngờ trong lồng ngực một người đàn ông thô kệch, dung mạo khó coi này lại ẩn chứa một trái tim cao thượng. Tấm lòng nhân hậu và lối cư xử hào hiệp của Anđécxen đã làm cho Potơrôva thay đổi hoàn toàn quan niệm về những người nấu bếp trên tàu. Cô đã nhìn thấy ở Anđécxen hình ảnh một người thủy thủ trong sáng, chân thực và một người bạn trung thành.
Tới một ngày kia, khi đoàn người của Anđécxen đang đi bộ xuyên rừng thì được tin cho biết: có một người đàn ông da trắng đang đuổi theo họ. Anđécxen liền dẫn đoàn người quay ra sông. Gặp được thủ lĩnh của ngôi làng ven một nhánh sông Ugam, Anđécxen hỏi mua một chiếc thuyền độc mộc. Sau đó, cả đoàn người lên thuyền bơi ngược dòng sông. Thuyền bơi rất nhanh. Chỉ ít lâu sau Anđécxen đã bỏ xa những kẻ truy đuổi. Nhưng rồi dòng sông càng về phía thượng nguồn càng thu hẹp lại. Cuộc hành trình trên sông mỗi lúc một khó khăn hơn. Cuối cùng thì chẳng còn cách nào khác là quay thuyền lên bờ, tiếp tục trở lại đường rừng. Từ lúc đó, cuộc hành trình trở nên nặng nề chậm chạp và đầy nguy hiểm.
Sau ngày tạm biệt dòng sông lên bờ đi bộ, đứa bé bắt đầu lên cơn sốt. Nhìn đứa bé xanh xao, nóng bỏng như cục lửa, Anđécxen biết nó không thể sống nổi nhưng Anđécxen không nỡ lòng nói thẳng sự thật với Potơrôva. Anh biết rằng Potơrôva đã yêu thương nó chẳng khác gì con đẻ của mình. Tình trạng đưá bé mỗi lúc thêm nguy kịch nên Anđécxen quyết định rẽ sang một lối mòn ven sông rồi chọn một khoảng rừng thưa hạ trại. Ở đó, Potơrôva có thể dành hết tâm lực chăm sóc cho kẻ bị nạn tí hon. Cô đã làm đủ mọi cách cứu chữa đứa bé với tất cả lòng yêu thương và kiên nhẫn nhưng sau bao nhiêu cố gắng cùng lời cầu nguyện, mỗi lúc cô một thêm buồn bã, sợ hãi và mất dần hy vọng.
Thế rồi ngay sau đó, một sự hành hạ mới lại giáng xuống Potơrôva. Một người khuân vác sau khi vào rừng hái rau đã trở về mang theo một tin dữ: Rôcôp và đồng bọn của hắn đã hạ trại cách đó không xa và hiện tại chúng đang đi tới để tìm một khoảng rừng an toàn làm nơi hạ trại mới …. Nghe người thợ khuân vác hoảng hốt báo tin, ai cũng biết là phải nhanh tay nhổ lều bạt, tiếp tục lên đường. Không nên vì đứa trẻ mà ngồi chờ Rôcôp đến. Potơrôva thừa hiểu rằng, nếu Rôcôp tới đây, hắn sẽ cướp đứa bé khỏi tay cô và bỏ mặc cho nó chết.
Sau khi chạy ngược vào rừng sâu, men theo những lối mòn rậm rạp, những người phu khuân vác lần lượt bỏ trốn hết. Những người da đen đó chỉ sẵn lòng phục vụ Anđécxen cho tới khi nào chưa bị Rôcôp đe dọa. Vì vậy khi nghe tin gã người Nga độc ác đó tới gần họ đã nháy nhau bỏ chạy tản đi bốn phía. Sau mấy phút chỉ còn lại Anđécxen và Potơrôva. Người đầu bếp tốt bụng buồn bã đi trước dùng dao phạt những cành gai. Sau lưng anh, người bạn đồng hành ôm đứa trẻ tập tễnh nối gót.
Hai người đi suốt một ngày không nghỉ cho tới lúc chập tối, cả hai mới nhận ra là mình đã lạc đường. Té ra họ vẫn chỉ đi loanh quanh và l chưa rời khỏi điểm xuất phát được quá trăm mét. Ngay sau lưng họ đã vang lên tiếng chân bước của những người đàn ông cùng chung một lối mòn. Nếu không ẩn nấp, chỉ vài giây nữa cả hai sẽ bị phát hiện. Anđécxen vội dấu Potơrôva và đứa bé vào một gốc cây rậm rạp và phủ thêm cành lá.
– Chỉ một đoạn nữa là gặp một ngôi làng – Anđécxen vừa che lá nói nhỏ với Potơrôva – những người khuân vác nói với tôi như thế, trước lúc họ bỏ trốn. Tôi sẽ đánh lừa Rôcôp ra khỏi lối mòn này. Còn cô sau đó đi vào làng da đen. Thủ lĩnh ở đó là bạn của người da trắng đấy. Cô phải cố nói cho họ hiểu. Không còn cách nào khác. Thủ lĩnh da đen đó sẽ chở cô ra biển vì ở đấy an toàn hơn. Chúc may mắn!
– Thế bây giờ ông đi đâu? Người bạn Thụy Điển! – Potơrôva lo lắng hỏi – tại sao ông không bỏ trốn và ra biển cùng chúng tôi?
– Tôi muốn nói với Rôcôp là cô chết rồi. Nó sẽ không tìm cô nữa – Anđécxen nói rồi nheo mắt cười.
– Tại sao ông không đi cùng chúng tôi, vào đây ẩn náu đã. Khi nào bị lộ thì hãy ra đánh lừa hắn – Potơrôva nài ép.
– Tôi chẳng đi cùng ai nếu chưa nói được Rôcôp là cô chết rồi.
– Ông nghĩ là Rôcôp không giết ông à? – Potơrôva hỏi. Bời vì cô biết Rôcôp sẵn sàng báo thù kẻ đã phản bội hắn.
Anđécxen không trả lời ngay. Anh chỉ ra hiệu Potơrôva im lặng và chỉ tay vào lối mòn.
– Tôi không cần biết lối mòn nào cứu được mẹ con tôi! – Potơrôva thì thào – tôi không thể để ông chết, khi tôi còn có thể bảo vệ được ông. Ông đưa khẩu súng đó cho tôi mượn. Ông vào đây nấp cùng tôi! Tôi cũng biết bắn đấy. Nhưng tôi chỉ dùng súng khi nào không còn cơ hội chạy trốn. Vào đây!
– Chẳng có nghĩa lý gì – người đàn ông Thụy Điển lắc đầu trả lời – Họ sẽ bắt được cả cô lẫn tôi. Như thế thì tôi không thể giúp gì được cho cô. Hãy nghĩ đến số phận đứa bé khi không may rơi vào tay Rôcôp! Hãy làm theo lời tôi dặn. Hãy cầm lấy súng và đạn. Rất cần đấy. Anđécxen nói rồi ấn khẩu súng cùng chiếc dây lưng gắn đạn vào bụi rậm cho cô gái.
Từ trong bụi rậm Potơrôva nhìn thấy Anđécxen xăm xăm trở lại lối mòn, đi về phía đoàn người của Rôcôp. Cô định chạy đuổi theo Anđécxen. Đằng nào thì với khẩu súng này cô cũng không thể tự vệ được giữa chốn rừng già. Với ý nghĩ ấy cô quyết định rời khỏi bụi cây ẩn náu của mình để đuổi kịp người đầu bếp Thụy Điển. Cô nâng đứa bé lên ngực và nhìn mặt nó. Chao ôi ! Thật khủng khiếp ! Khuôn mặt đứa bé đã dúm lại từ lúc nào không rõ. Cô đặt tay vào trán rồi vào ngực đứa bé. Da thịt đứa bé nóng như bình nước sôi. Cô ôm đứa bé chui ra khỏi bụi rậm rồi thở dài đau đớn. Giữa lối mòn cô đứng một mình, im lặng như hóa đá. Cô đã quên súng đạn trong bụi rậm. Cô quên cả Anđécxen lẫn Rôcôp. Điều duy nhất còn lại trong đầu cô là nỗi lo lắng cháy bỏng về số phận của đứa bé. Tội nghiệp! cái sinh linh bé bỏng yếu đuối này đang chìm trong cơn sốt. Bây giờ cô biết làm gì? Phải tìm ngay một người giúp đỡ. Tốt nhất là gặp một người đàn bà nào đó đang nuôi trẻ nhỏ như cô.
Potơrôva nhớ tới ngôi làng mà Anđécxen nói là rất cần. Bây giờ cần phải đi thật nhanh ! Không thể để phí một giây do dự giống như một con vượn cái nổi khùng, Potơrôva lao về phía lối mòn mà Anđécxen đã chỉ. Lá rừng quất vào mặt cô như một cơn mưa đá. Lẩn trong tiếng lá cây xào xạc, hình như cô nghe thấy sau lưng có tiếng người gọi và tiếng súng nổ rồi sau đó lại im ắng như cũ. Cô đoán là Anđécxen đã gặp Rôcôp.
Potơrôva chạy được một lúc thì kiệt sức. Cũng may là cô đã tới bìa làng. Ngay lập tức đàn ông đàn bà, trẻ em vây lấy cô. Những người thổ dân da đen trút vào cô hàng chục câu hỏi nhưng cô không biết trả lời thế nào. Với đôi mắt đẫm lệ cô chỉ biết giơ tay trỏ vào đứa bé đang co giật trong lòng cô và lắp bắp một từ duy nhất: sốt rét, sốt rét !
Những người da đen tò mò không hiểu cô nói gì nhưng đã trông thấy đứa bé bị ốm. Một người đàn bà trẻ dìu cô vào lều rồi gọi mấy người bạn nữa tìm cách cứu chữa đứa bé. Một lát sau, có ông thầy cúng bước vào lều. Ông đốt một đống lửa bên cạnh đứa bé rồi đặt nồi thuốc gì đó lên đun. Khi ngọn lửa bốc cao ông vỗ tay từng nhịp chậm chạp, vừa vô vừa hú lên nho nhỏ. Cuối cùng ông thả vào nồi thuốc đang sôi một chiếc đuôi rắn hổ mang rồi lôi lên, nhỏ vào mặt đứa bé vài giọt. Khi ông thầy cúng kết thúc phần việc của mình, những người đàn bà ngồi quanh đó bắt đầu ngửa mặt lên trời đồng thanh nguyền rủa ma quái. Họ nguyền rủa dữ dội và rất thành tâm, nhưng Potơrôva có cảm giác là một thêm một lúc nữa đầu cô sẽ bị vỡ. Biết rằng những người da đen đang làm hết cách để cứu đứa trẻ, Potơrôva cố gắng chịu đựng để khỏi phụ lòng những người tốt bụng.
Vào khoảng nửa đêm, đứa trẻ vẫn không mở mắt. Nhưng rồi trong làng đột nhiên náo động. Từ ngoài lều, Potơrôva nghe thấy tiếng chân người rầm rập bước tới. Cô vẫn ngồi im với đứa bé trên đùi bên cạnh đống lửa khi mờ khi tỏ. Cô nhìn chăm chú vào gương mặt đứa trẻ. Nó vẫn nằm im với đôi mắt nhắm nghiền. Khuôn mặt này không phải con cô ! Máu của nó, thịt của nó không phải từ máu thịt của cô vậy mà sao nó đáng yêu đến thế, quý giá với cô đến thế ! Cô đã bị mất đứa con đứt ruột của mình và cô đã dồn hết tình thương của người mẹ vào đứa con không tên tuổi lai lịch này. Cô đã làm tất cả những gì mà cô có khả năng làm được. Tiêc rằng cô không thể níu giữ được sự sống cho nó. Thần chết đang đến giật nó khỏi vòng tay cô ! Cái ý nghĩ đó làm lòng cô đau thắt. Nhưng rồi thỉnh thoảng nhìn đứa bé lên cơn giật cô lại mong cái chết hãy đến nhanh hơn để nó thoát khỏi sự hành hạ của bệnh tật. Tiếng bước chân người dừng lại ở cửa lều, có tiếng thì thào trao đổi giây lát rồi một người da đen đứng tuổi bước vào. Đó chính là Ganoada – thủ lĩnh của bộ lạc. Potơrôva không nhận ra hắn bởi vì khi mới vào làng những người giúp cô là đàn bà. Tới lúc này cô mới nhìn tận mặt hắn – một khuôn mặt vừa nhiều thịt vừa nham nhở những vết sẹo. Nhìn hắn Potơrôva có cảm giác gặp một con khỉ đột hơn là gặp một con người.
Hắn định thông báo cho cô gái biết điều gì đó nhưng thấy cô không hiểu, hắn quay ra gọi một người phía ngoài lều. Sau tiếng gọi, một người đen khác bước vào, khuôn mặt và dáng người da đen này rất khác. Thoạt nhìn Potơrôva đã biết người mới vào thuộc một bộ lạc khác. Đó là người phiên dịch cho thủ lĩnh. Vừa nghe xong câu hỏi đầu tiên, Potơrôva đã cảm thấy tên thủ lĩnh đang có một âm mưu. Cô rất ngạc nhiên khi hắn hỏi rất tỉ mỉ lí do vì sao cô dừng chân nghỉ trong làng này và kế hoạch sắp tới của cô ra sao.
Mặc dù nghi ngờ nhưng Potơrôva nghĩ rằng cô không cần nói dối làm gì cho mệt óc. Khi tên thủ lĩnh hỏi cô có còn hy vọng gặp lại chồng nữa không, cô chỉ lắc đầu. Thấy cô lắc đầu Ganoada thông báo cho cô biết vì sao hắn tới thăm cô.
– Những người đàn ông da đen cắm trại ven sông vừa cho tôi biết – Ganoada nói rằng chồng cô đã đi ngược dòng sông tìm cô. Nhưng ông ta đã bị bắt và bị giết chết rồi. Tôi nói cho cô biết thế để cô đừng nhọc công và phí thời giờ tìm kiếm. Cô chẳng còn hy vọng gặp chồng nữa đâu. Tốt hết là cô hãy quay trở lại bờ sông.
Potơrôva cố gắng làm một cử chỉ cảm ơn. Cô cảm thấy mình sắp té vào đống lửa vì cái tin sét đánh ấy. Chúa trời lại bắt cô chịu đựng cả điều ấy nữa ư ? Cô gắng giữ sức, giữ thăng bằng, và ngồi im nhìn đứa bé trên đùi.
Ganoada bước ra khỏi lều, một lát sau Potơrôva lại nghe thấy tiếng chân người bước vào. Khung cửa chật hẹp hiện ra bóng dáng một người đàn ông da trắng. Một người đàn bà da đen trong lều vứt thêm vào đống lửa mấy cành củi khô. Một ngọn lửa mới bừng lên chiếu sáng khắp lều. Potơrôva nhìn kĩ mặt đứa bé rồi lại áp tai vao người nó. Đứa bé đã chết. Nó chết lâu chưa ? Điều đó cô hoàn toàn không rõ. Cô bật lên một tiếng ho sặc vì nước mắt chảy vào tận họng. Dứt tiếng ho cô gục đầu xuống. Túp lều im lặng đến rợn người. Sau đó một người đàn bà da đen bật khóc. Người đàn ông da trắng bước tới bên Potơrôva hắng giọng và xưng danh. Potơrôva giật mình nhìn lên. Đó là khuôn mặt đê tiện của Nicolai Rôcôp.
