Gringoire mò mẫm theo cô gái bô-hê-miêng.
Anh đã thấy nàng và con dê đi vào phố Coutellerie. Anh cũng đi vào phố Coutellerie.
Anh đi sau cô gái, vừa đi vừa suy nghĩ. Cô gái rảo bước thêm khi thấy các thị dân về nhà, cái quán rượu duy nhất mở cửa hôm nay đã đóng cửa. Phố xá mỗi lúc một tối đen và vắng vẻ.
Lệnh tắt lửa đã ban ra từ lâu, chỉ còn một vài bộ hành hiếm hoi. Gringoire đi theo cô gái Ai Cập vào cái mớ rối rắm gồm các phố nhỏ, các ngã tư, các ngõ cụt vây quanh nghĩa trang cũ Saints-Innocents.
Anh đã làm cho cô gái để ý từ nãy. Nhiều lần cô quay lại nhìn anh, băn khoăn. Một lần cô đứng dừng lại, nhìn anh chằm chằm qua ánh sáng hắt ra từ một hiệu bánh hé mở. Gringoire thấy cô bĩu môi.
Anh theo cô xa xa. Đến khúc ngoặt của con phố, cô mất hút. Anh bỗng nghe tiếng cô kêu chói lói.
Anh bước gấp.
Phố đầy bóng tối. Một chiếc đèn dầu con ở góc phố giúp anh nhận ra cô gái đang giãy giụa trong tay hai gã đang tìm cách bịt miệng cô. Con dê khiếp hãi, kêu be be.
Gringoire la lên:
– Cứu chúng tôi với, các ông đội tuần tra ơi!
Anh can đảm tiến lên.
Một trong hai người tóm giữ cô gái quay lại:
đó là bộ mặt gớm guốc của Quasimodo.
Gringoire không chạy trốn nhưng cũng không tiến thêm bước nào. Quasimodo bước lại phía anh. Bằng một cái hất tay trái hắn làm anh ngã chổng vó trên mặt đường, rồi hắn lẩn vào bóng tối, mang theo cô gái sõng sượt trên cánh tay hắn như một mảnh khăn choàng. Gã đồng bọn theo hắn, con dê tội nghiệp chạy theo miệng kêu thảm thiết.
– Họ giết người! Họ giết người! – Cô gái kêu.
– Đứng lại! Quân khốn nạn! Thả người phụ nữ ra!.Giọng nói của một kỵ sĩ vang lên. Người này, thình lình vọt tới từ một ngã tư bên cạnh.
Đó là đại úy của quân cung thủ thuộc đội bảo vệ nhà vua, vũ trang từ đầu đến chân, kiếm lăm lăm trong tay.
Ông giằng cô gái bô-hê-miêng từ tay Quasimodo, đặt ngang trên yên ngựa. Khi thằng gù dữ tợn qua được cơn sửng sốt lao theo ông ta để giật lại miếng mồi của gã thì mười lăm hay mười sáu cung thủ, theo sát đại úy của mình, xuất hiện, vũ khí trong tay.
Quasimodo bị bắt, bị trói gô lại. Hắn gầm lên, sùi bọt mép. Hắn cắn. Nếu là ban ngày ban mặt thì chỉ bộ mặt hắn thôi, bộ mặt càng thêm dữ tợn vì giận dữ, cũng đủ làm cho tốp lính phải bỏ chạy. Đêm đen đã tước mất cái vũ khí đáng sợ nhất: vẻ xấu xí của hắn.
Thừa lúc đánh nhau, tên đồng bọn chuồn mất.
Cô gái bô-hê-miêng duyên dáng vươn thẳng trên yên của người sĩ quan. Cô chăm chú nhìn ông mấy giây, dường như thích thú vì vẻ điển trai của ông, và vì ông vừa kịp thời cứu cô. Rồi phá tan sự im lặng cô nói với ông, giọng hết sức dịu dàng:
– Xin ông cho biết quý danh, thưa ông cảnh vệ?
Viên sĩ quan cũng nhỏm lên, trả lời:
– Đại úy Phoebus de Châteaupers, thưa cô.
Đại úy Phoebus vuốt ria kiểu dân Buốc-gông.
Cô gái tụt xuống ngựa chạy trốn. Một tia chớp cũng không nhanh bằng.
Gringoire bị choáng vì cái ngã, đứng trơ ra trên mặt đường. Dần dần cảm quan của anh hồi phục rất nhanh. Anh cảm thấy rét cóng. Anh vừa ngã vào vũng nước.
Anh làu bàu trong miệng:
– Thằng quỷ gù!
Anh đứng dậy, bước tiếp. Được một lát, anh thấy một ánh lửa đỏ quạch trong cùng một con phố hẹp, dài hun hút.
– Cảm ơn Chúa! Kia là ngọn lửa ấm ta đang cần để sưởi và sấy khô quần áo.
Con phố dài, thoai thoải, không được lát.
Mỗi lúc thêm lầy lội. Anh vừa đi được mấy bước thì nhận thấy một cái gì rất lạ. Phố không vắng vẻ.
Trên suốt chiều dài của nó, đó đây có những đám.lờ mờ, không rõ hình dạng đang tiến đến ánh lửa đầu phố.
Gringoire tiến lên tiếp, chẳng mấy chốc anh đã theo kịp những con ma, con nọ đi theo con kia. Càng đến gần chàng càng thấy rõ một tên què cụt khốn khổ đang nhảy chồm chồm bằng bàn tay. Anh đi qua, bắt kịp một trong những cái bóng di động và ngắm kỹ. Đó là một tên bại liệt, vừa què, vừa cụt; què cụt đến nỗi bộ dạng phức tạp của hắn trông như một dàn giáo biết đi.
Anh muốn bước rảo, nhưng lần thứ ba, có cái gì đó ngáng đường. Cái gì đó, đúng hơn là ai đó, là một gã mù, một gã mù bé nhỏ đang bơi xung quanh hắn bằng một cái gậy, kéo theo một con chó to tướng.
Gringoire đi tiếp. Gã mù cũng rảo bước theo anh. Rồi tên bại liệt, tên què cụt cũng hấp tấp bám theo anh, tiếng thìa, tiếng nạng khua ầm ĩ trên đường phố.
Gringoire chạy. Lũ chúng cũng chạy. Anh vừa dấn vào phố thì những tên què, cụt, mù, thọt đã nhung nhúc vây quanh. Có những thằng cụt tay, chột mắt, những thằng hủi máu mủ đầy mình, từ những phố kề bên, những tầng hầm, những hầm nhà, loạc choạc bước thấp bước cao đổ về phía ánh sáng, miệng rú lên, rống lên, kêu the thé, dầm trong bùn như những con sên sau mưa.
Gringoire hoảng hốt đi giữa đám ấy, luôn luôn có ba tên hành hung kèm sát. Anh muốn lộn lại. Trễ quá rồi, vòng vây khép kín và ba tên ăn mày giữ chặt lấy anh. Đành phải đi tiếp, bị làn sóng không thể cưỡng lại kia đun đẩy. Sự sợ hãi và cơn chóng mặt khiến anh có cảm tưởng như đang trải qua một giấc mê kinh khủng.
Cuối cùng, anh đến đầu phố. Con phố này đổ ra một quảng trường rộng mênh mông. ở đây rải rác có hàng ngàn ngọn lửa chập chờn trong đêm. Gringoire lao vào quảng trường, hy vọng thoát thân, nhờ vào tốc độ của đôi chân so với ba bóng ma tật nguyền bám theo anh. Thình lình tên bại liệt ném đôi nạng đi, chạy bén gót anh, như chưa bao giờ gã in dấu nạng trên đường phố Paris. Tên què cụt đứng thẳng trên đôi chân. Tên mù chiếu thẳng vào mắt anh cặp mắt nảy lửa.
– Tôi ở đâu thế này? – Nhà thơ kinh hoảng hỏi.
Bóng ma thứ tư đeo sát anh trả lời:
– ở tòa án của những kỳ quặc..Gringoire nhìn quanh. Đúng, anh đang ở cái Tòa án của những kỳ quặc, đáng sợ. Nơi, vào giờ này, không một sĩ quan, một quân cảnh nào lạc vào đây mà không bị nghiền nát.
Đó là một quảng trường rộng, mấp mô, lát cẩu thả như tất cả các quảng trường Paris thời đó.
Những ngọn lửa lập lòe đó đây. Xung quanh lúc nhúc những hình thù kỳ quái. Tất cả đi đi, lại lại, hò la. Có những tiếng cười lanh lảnh, tiếng khóc trẻ con, tiếng đàn bà.
Gringoire bị ba tên ăn mày nắm chặt như ba gọng kìm, càng lúc càng sợ. Anh bị đinh tai nhức óc vì cái đám đông đang sủa quanh anh. Anh tự hỏi: Mình rơi xuống địa ngục chăng?
Giữa lúc đó, một tiếng la nổi lên:
– Dẫn nó đến đức vua! Dẫn nó đến đức vua!
Gringoire lẩm bẩm:
– Đức Mẹ ơi! Có vua ở đây à? Chắc phải là một con quỷ.
– Dẫn đến đức vua! Dẫn đến đức vua! – Quần chúng đồng thanh. Chúng lôi anh đi, như có ai cắm ngập móng vào mình.
Ba tên ăn mày không chịu buông ra, giằng lại anh từ tay những tên khác:
– Nó thuộc về chúng tao.
Cái áo chẽn đã mủn của nhà thơ thế là đi đời trong cuộc giành giật.
Đi được mấy bước anh dần dần ý thức được tình hình thực tế nơi đó. Nhìn nhận sự vật một cách can đảm hơn, anh tĩnh trí lại. Tòa án của những kỳ quặc chỉ là một tiệm cao lâu, tiệm cao lâu của những kẻ cướp.
Xung quanh một đống lửa lớn cháy đùng đùng, trên một bệ tròn, là những cái bàn kê rải rác, lung tung. Trên bàn là những vại rượu vang tràn trề. Xung quanh những vại rượu là những bộ mặt đỏ gay vì lửa và vì rượu vang. Tiếng cười hô hố khắp nơi. Những cuộc cãi lộn nổ ra.
Một chiếc thùng tôn-nô kê sát đống lửa. Một tên ăn mày chễm chệ trên thùng. Đó là nhà vua đang ngự trị trên ngai vàng.
Ba tên ăn mày dẫn Gringoire đến trước cái thùng ton-no. Từ trên bệ cao nhà vua phán truyền.
Gringoire giật nảy người. Giọng nói này gợi anh nhớ tới một giọng nói khác anh mới nghe ban sáng: “Xin làm phúc, các ông, bà ơi!” Gringoire ngẩng đầu trông lên. Đúng là Clopin Trouillefou.
Clopin Trouillefou, với những huy hiệu quân vương của hắn, vẫn mặc bộ quần áo giẻ rách, không thêm, không bớt. Hắn cầm một ngọn roi có dây da trắng. Hắn đội một cái mũ đánh đai lấy trán và buộc túm phía trên.
Không hiểu sao Gringoire lại thấy nhen nhóm một chút hy vọng khi nhận ra đức vua của Tòa án của những kỳ quặc là tên ăn mày của gian phòng lớn.
Anh lắp bắp:
– Thưa thầy, thưa đức ông… Thưa bệ hạ…
Không biết tôi phải gọi ngài thế nào đây?
– Đức ông, hoàng thượng hay bạn, ngươi muốn gọi thế nào thì gọi. Nhưng nhanh lên. Mi có nói gì để tự bào chữa không?
– Tự bào chữa ư? Tôi không thích thế. -Gringoire nói.
Anh lắp bắp nói tiếp:
– Tôi là người sáng nay…
Clopin ngắt lời:
– Chúng ta là quan tòa của ngươi. Ngươi đã xâm nhập vào vương quốc của chúng ta. Ngươi đã vi phạm những đặc quyền của đô thị chúng ta. Ngươi phải bị trừng trị, trừ phi mi là ăn cắp, ăn mày hay ma cà bông. Mi có phải như thế không? Chứng minh đi. Trình bày những giá trị của mi.
– Tôi là tác gia…
Trouillefou không cho anh nói nốt:
– Đủ rồi. Ngươi sẽ bị treo cổ.
– Xin đức ông tha thứ, xin ngài hãy nghe tôi nói. Xin đừng kết tội tôi mà không nghe tôi trình bày…
Trouillefou xoa cái cằm vẹo của y, nói:
– Nghe đây. Ta không thấy vì sao ngươi lại không bị treo cổ. Ngươi ghét thế à? Dù sao chúng ta cũng không muốn điều xấu cho mi. Đây là cách để mi thoát nạn: ngươi có muốn nhập bọn với chúng ta không?
Có thể đánh giá tác dụng của đề nghị ấy với Gringoire, khi anh thấy sự sống sắp rời bỏ mình.
Anh kiên quyết bám lấy sự sống.
– Tôi muốn… muốn quá đi chứ.
– Ngươi bằng lòng nhập bọn với chúng ta à?
– Clopin tiếp lời. – Ta cho ngươi biết rằng vì lẽ đó sau này ngươi cũng sẽ bị treo cổ thôi nhưng.với nhiều nghi thức hơn, do thành phố Paris chịu phí tổn, trên một giá treo cổ bằng đá, treo cổ bởi những người trung thực. Cũng là một điều an ủi. Ngươi có muốn là người của bọn ta không?
– Chắc chắn thế rồi. – Gringoire trả lời.
– Không phải cứ muốn là được. – Clopin nói tiếp. – Thiện chí không thêm được củ hành nào vào nồi xúp. Ngươi phải chứng tỏ ngươi có thể làm được cái gì chứ. Vậy ngươi phải móc túi cái ma-nơ-canh.
– Tôi xin nói hay làm bất cứ gì ngài muốn.
Clopin ra hiệu. Bộ hạ của hắn khiêng ra một cái giá treo cổ.
Gringoire lo ngại tự hỏi: Chúng định làm gì thế này?
Tiếng chuông leng keng chấm dứt nỗi lo ngại của anh. Đó là một ma-nơ-canh mà bọn vô lại treo cổ bằng một sợi dây thừng, một thứ bù nhìn đuổi chim, treo đầy lục lạc và chuông nhỏ.
Clopin chỉ cho Gringoire một chiếc ghế đẩu cũ, khập khễnh, đặt dưới ma-nơ-canh.
– Mi trèo lên.
– Tôi sẽ ngã gẫy cẳng mất. Ghế đẩu của ông gẫy chân.
– Trèo lên.
Gringoire trèo lên ghế đẩu, đầu và tay chao đảo, nhưng rồi cũng lấy được thăng bằng.
Nhà vua tiếp tục hạ lệnh:
– Bây giờ xoay chân phải của ngươi quanh chân trái và kiễng trên ngón chân trái.
Gringoire nói:
– Bẩm đức ông, ngài nhất định bắt tôi phải gẫy cẳng sao?
– Nghe đây, anh bạn. Ngươi nhiều lời quá.
Nói vắn tắt là: Ngươi đứng trên đầu ngón chân, với tới túi con bù nhìn, thò tay khoắng túi, lấy ra cái ví tiền trong đó. Nhớ không được để cho chuông kêu. Làm tốt, ngươi sẽ được coi là ăn mày. Chúng ta chỉ còn phải đánh mi trong tám ngày thôi.
– Tôi sẽ thận trọng. Nhưng nếu tôi làm cho chuông reo thì sao?
– Thế thì ngươi sẽ bị treo cổ. Ngươi hiểu không?.- Tôi chẳng hiểu gì cả. Thế thì tôi được lợi ở chỗ nào? Một đằng thì bị treo cổ. Một đằng thì bị đánh…
– Nào, nhanh lên. – Nhà vua giậm chân. Cái thùng tôn-nô kêu lên như một cái két lớn…
Khoắng túi con bù nhìn và thế là xong. Ta báo cho ngươi lần cuối cùng: Hễ ta nghe một tiếng lục lạc thì ngươi sẽ thế chỗ cho cái ma-nơ-canh.
Gringoire thử cố một lần cuối cùng.
– Nếu bất thình lình có một cơn gió thì sao?
– Thì ngươi cũng sẽ bị treo cổ.
Thấy không thể thoái thác được, Gringoire đành liều. Anh đứng trên đầu ngón chân, vươn tay ra. Nhưng vừa chạm vào cái ma-nơ-canh thì chiếc ghế đẩu chao đảo, Gringoire máy móc dựa vào cái ma-nơ-canh, anh mất thăng bằng, ngã lăn xuống đất, giữa hàng ngàn tiếng chuông nhỏ.
– Tai họa rồi! – Anh kêu lên khi ngã. Anh nằm sấp mặt xuống đất như chết.
Anh đứng dậy. Họ đã tháo ma-nơ-canh ra để nhường chỗ cho anh. Họ dựng anh lên ghế đẩu. Clopin tiến lại, quàng sợi dây thừng quanh cổ anh, vỗ vai anh:
– Vĩnh biệt anh bạn. Bây giờ ngươi không thể thoát được nữa.
Nhưng hắn ngừng lời như có một ý nghĩ bất chợt:
– Dừng lại một chút. Ta quên. Tục lệ ở đây là chúng ta không treo cổ một người nếu không hỏi xem có người đàn bà nào muốn lấy hắn không. Đó là luật bô-hê-miêng. Chúng ta phải tôn trọng luật ấy.
Không một ai hiến thân, Trouillefou sắp hạ lệnh tối hậu: treo cổ nhà thơ thì có tiếng nhao nhao:
– Nàng Esmeralda! Nàng Esmeralda!
Gringoire giật mình ngoái nhìn. Đám đông dãn ra, nhường chỗ cho một khuôn mặt thanh khiết, ngời ngời.
Đó là cô gái bô-hê-miêng.
– Nàng Esmeralda. – Gringoire nói trong sự xúc động. Tiếng nói ảo thuật ấy đã chắp nối những kỷ niệm ban ngày.
Cô bước nhẹ nhàng đến gần. Con dê Djali theo sau. Gringoire dở sống, dở chết. Nàng lặng lẽ ngắm anh..Nàng nghiêm trang hỏi Clopin:
– ông sắp treo cổ người này à?
– Phải, cô em ạ, trừ phi cô lấy hắn làm chồng.
– Tôi lấy anh ta. – Nàng bĩu cái môi xinh.
Đến đây Gringoire tin chắc rằng mình đã nằm mơ từ sáng và đây là sự tiếp nối của giấc mơ ấy.
Người ta tháo dây thòng lọng ra, đỡ anh khỏi ghế đẩu. Gringoire phải ngồi xuống vì quá xúc động.
Chẳng nói một lời, ai đó đem ra một cái hũ sành. Cô gái bô-hê-miêng đưa hũ cho Gringoire.
– Anh ném hũ xuống đất. – Cô nói.
– Thế thì cái hũ sẽ vỡ làm bốn mảnh.
– Người anh em, – nhà vua đặt tay lên trán.
– Cô ấy là vợ anh. Cô em, anh ta là chồng cô.
Trong bốn năm. Thế nhé!
