Viên Thượng từ khi nghe cha muốn cho mình nối nghiệp thì vừa lo hai anh, lại vừa tự phụ nên một mình xuất quân ra Lê Dương. Bên Tào có Trương Liêu ra đón đánh, chừng vài hiệp thì Viên Thượng đã núng thế chạy miết về hướng Ký Châu. Viên Thiệu thất kinh, ói ra máu rồi té lăn xuống đất. Lưu phu nhơn thấy bệnh tình nguy ngập nên kêu Thẩm Phối, Phùng Kỹ vào thảo luận. Viên Thiệu lúc đó không nói được nữa Lưu Phu nhơn hỏi có nên lập Viên Thượng không, Viên Thiệu gật đầu. Thẩm Phối liền làm di chúc cho Viên Thượng, xong xuôi Viên Thiệu la lên mấy tiếng , thở hắt ra mà chết. Bọn Thẩm Phối lo việc tang ma, Lưu phu nhơn vỗn tánh hay ghen bắt năm tiểu thiếp của Viên Thiệu đem ra giết hết. Lại còn sợ vong hồn xuống âm ty gặp Viên Thiệu nên sai bằm mặt năm nguời nầy nát như tương Phùng Kỷ, Thẩm Phối phò Viên Thượng lên làm Ðại Tư Mã, thống lãnh ba quân Lúc đó Viên Ðàm ở U Châu họp Quách Ðồ , Tân Bình lại thương nghị. Viên Ðàm nói:
– Bây giờ thì biết liệu sao Quách Ðồ nói:
– Xin hãy đóng binh ngoài thành chờ động tĩnh, Tôi xin vào trước tham dò đã Quách Ðồ vào Ký Châu ra mắt Viên Thượng Viên Thượng bảo:
– Nay ta vâng theo di chúc của cha ta, sao anh ta chưa về? Qưách Ðồ thưa:
– Vì thân thể bất an nên chưa đi được Viên Thượng kế đó phong cho Viên Ðàm làm Xa Kỵ Tướng quân, khiến Viên Ðàm đi đối địch với Tào Tháo. Lại sai Phùng Kỹ đem ấn tín giao cho Viên Ðàm. Khi Phùng Kỹ đem ấn và lệnh ra quân cho Viên Ðàm thì Viên Ðàm giận lắm, muốn chém. Quách Ðồ can:
– Nay binh Tào làm dữ, ta hãy để Phùng Kỹ lưu lại đây cho an lòng Viên Thượng, phá Tào xong thì ta sẽ tranh Ký Châu cũng không muộn Ðàm bèn y theo Ðến Lê Dương , gặp binh Tào Tháo, Viên Ðàm sai Uông Chiêu ra đánh. Từ Quáng ra nghênh địch, mới vài hiệp đã chém chết Uông Chiêu. Viên Ðàm đại bại về cầu cứu Viên Thượng Viên Thượng nghĩ nên mượn binh Tào mà trừ Viên Ðàm cho khỏi hậu họa nên không chịu phát quân. Viên Ðàm tức quá chém luôn Phùng Kỹ rồi bàn việc hàng Tào Quân thám thính về báo với Viên Thượng. Viên Thượng lo Viên Ðàm đầu Tào nên đành mang quân đi tiếp cho Viên Ðàm Hai tướng Lư Khoán và Lư Tường xin đi tiên phuông. Viên Ðàm được tin Viên Thượng đến cứu thì thôi đầu Tào, đồn binh trong thành. Còn Viên Thượng thì ở ngoài thành làm kế ỷ giác. Một ngày sau lại có Viên Hy và Cao Cán đến tiếp ứng Sau đó hàng ngày hai bên đánh nhau, bên họ Viên thua luôn, bên Tào thì thắng mãi. Sau đó Viên Thượng bại một trận lớn, chạy về Ký Châu, Viên Ðàm cố thủ, còn Viên Hy lo tiếp viện Quách Gia bàn với Tào Tháo:
– Viên Thiệu bỏ cả lập thứ, con cái bất hòa. Nay ta cứ trì huỡn tự khắc chúng nó sẽ lo trừ lẫn nhau Bây giờ nên qua Kinh Châu đánh Lưu Biểu. Tào Tháo khen phải và kéo quân qua Kinh Châu Viên Thượng nghe tin thì vật trâu bò mà ăn mừng. Còn Viên Ðàm thì bảo Quách Ðồ:
– Cha ta nhường lại cho em ta, thực là bất công Quách Ðồ nói:
– Muốn trừ Viên Thượng thì mời y ra ngoài thành mà phó yến rồi giết, có khó gì. Viên Ðàm y kế, cho người sang mời Viên Thượng Thẩm Phối biết rõ mưu Quách Ðồ, bèn bày mưu cho Viên Thượng nên nhân kế tựu kế mà trừ Viên Ðàm. Nghe lời, Viên Thượng liền mang quân đi đánh Viên Ðàm. Ðàm thấy cơ mưu bại lộ thì cũng mang quân ra đánh. Hai anh em đánh nhau mấy ngày thì Viên Ðàm thua chạy về Bình Nguyên cố thủ Thẩm Phối bảo Viên Thượng nên thừa thắng kéo thẳng sang Bình Nguyên mà diệt Viên Ðàm cho dứt. Viên Thượng y theo, vây đánh Bình Nguyên thật gấp. Quách Ðồ liền bàn với Viên Ðàm:
– Nay chi bằng đầu Tào để Tào đánh Viên Thượng. Viên Thượng tất phải rút thì lúc đó ta lại lo chống Tào. Viên Ðàm nghe theo và viết thư cho Tào Tháo Tào Tháo đang đồn binh ở Tân Bình để đánh Kinh Châu. Lưu Biểu sai Huyền Ðức đi chống cự. Ðang lúc đó thì Tào Tháo nhận được thư của Viên Ðàm. Trình Dục thưa:
– Ðây chẳng qua là y bị Viên Thượng đánh bại nên mới cầu mình, chứ y không thực. Nay ta cứ lo đánh Kinh Châu đã Tuân Du nói:
– Ý đó chưa hẳn là hay. Theo tôi Lưu Biểu là kẻ không tài ngồi mà bám vào địa vị, có chi là đáng lo. Còn đất Hà Bắc, hai thằng con nít nó đánh nhau, đây là dịp Trời cho để lấy Ký Châu, nếu chậm để người khác lấy thật uổng! Tào Tháo khen phải và vời Tân Tỷ vào hỏi. Tân Tỷ thưa:
– Họ Viên làm mất lòng dân, tình hình điều đúng, binh thì thua luôn, anh em bất hòa, dù kẻ ngu cũng biết họ Viên sẽ bị đào thải. Nay chỉ có Hà Bắc là đất lớn, Chúa Công thâu đặng thì nghiệp bá phải nên. Còn Kinh Châu đang nước hòa dân thuận, chưa phải là lúc đả động. Tào Tháo khen Tần Tỷ không hết lời rồi đem binh qua Ký Châu. Huyền Ðức thấy tự nhiên binh Tào kéo đi thì sanh nghi, chẳng dám đuổi theo và cũng rút binh về ra mắt Lưu Biểu Viên Ðàm thì dẫn hai tướng Lữ Khoán, Lữ Tuờng ra mắt Tào Tháo. Tháo hứa sẽ gả con gái cho Viên Ðàm, sau đó Tháo mới lo chở lương thảo đầy đủ và cho quân đi dọc theo sông Tế Hà, sông Kỳ Thủy vào Bạch Câu. Lại sai Viên Ðàm giữ Bình Ngnyên, còn Tháo dẫn quân tới Lê Dương, cho Lữ Khoán, Lữ Tường đi theo để điều động Quách Ðồ bàn với Viên Ðàm:
– Tháo hứa gả con gái cho Chúa Công là kế của y chớ không thực bụng đâu. Cho Lữ Tường, Lữ Khoá theo là mua chuộc lòng dân Hà Bắc. Nay Chúa Công sai làm hai ấn Tướng quân ban cho anh em họ Lữ, bảo họ làm nội ứng, chờ phá xong Viên Thượng thì khởi sự. Nào ngờ anh em họ Lữ được ấn xong liền vào báo cho Tào Tháo. Tháo cả cười mà nói:
– Việc ấy để ta lo liệu. Từ đó Tào Tháo có ý muốn giết Viên Ðàm Viên Thượng thì bàn với Thẩm Phối:
– Tào Tháo đang chờ lương , y không đánh gấp đâu. Ta nên lập tức đánh Viên Ðàm trước rồi lo Tào Tháo sau thì mới yên. Nói rồi cho Thẩm Phối và Trần Lâm giữ Ký Châu, còn mình đem quân đi Bình Nguyên. Viên Ðàm liền thông báo ngay sự thể cho Tào Tháo. Tào Tháo cả cưòi khi nghe tin và nói:
– Thằng con nít thiệt vô dụng. Lần nầy Ký Châu về tay ta rồi Ðang bàn luận thì Hứa Nhu từ Hứa Xương về nói:
– Tình hình chín mùi rồi mà Thừa Tướng không lấy Ký Châu, đợi cho Trời đánh Viên Ðàm, Viên Thượng. hay sao Tào Tháo đáp:
– Ta đã lo liệu rồi Xong lập tức cho quân bổ vây Ký Châu. Thẩm Phối ở trong hết sức cố thủ. Tào Tháo cho đắp núi đất cao quanh thành, dưới thì đào hầm để vô thành, nhưng bên trong hết sức canh phòng cẩn mật. Một bữa có tên Phùng Lễ đi tuần ở cửa Ðông, vì say rượu nên trể nải, bị Thẩm Phối mắng mỏ nặng lời nên qua đầu Tào Tháo và mách Tào Tháo ở phía cửa Ðông nhiều đất mà ít đá, đào vô thì tất thành công Thẩm Phối ngày đêm cố thủ, chợt nhìn thay ngoài thành chẳng thấy ánh sáng chi hết, đi đến cửa Ðông thì biết là có kẻ đào hầm, liền cho đem đá lấp kín, Phùng Lễ chết ở dưới. Tào Tháo về đóng quân ở Viên Thủy Viên Thượng hay tin Ký Châu bị vây thì đem quân về cứu ứng Mã Diên khuyên nên đi đường nhỏ cho khỏi phục binh. Quân dọ thám báo cho Tào Tháo biết, Tào Tháo bèn sắp đặt xong phương kế Viên Thượng tới cách Ký Châu 20 dặm thì đóng trại, và dạy quân chất củi, rơm đến tối thì làm hiệu cho Thẩm Phối, lại sai Lý Phu giả làm binh Tào đến bên thành và báo Thẩm Phối nên giả cho một ít quâ già đầu Tào, rồi khi Tào không phòng ngừa thì đánh úp, tất thành công. Thẩm Phối đồng ý Ngày hôm sau trên thành có biên đề mấy chữ: Bá tánh Ký Châu đầu hàng Tào Tháo nói:
– Ðây là nó thiếu lương, cho bá tánh hàng để thừa dịp đổ binh ra. Bèn cho Trương Liêu, Từ Quáng mai Phục hai bên cửa. Khi thành mở thì dân chúng dắt nhau, cầm cờ trắng mà đi ra. Khi bá tánh ra vừa hết , Tào Tháo ra hiệu tức thì Trương Liêu, Từ Quáng xông vào đánh, binh Thẩm Phối vội lui vào thành, Tào Tháo cho đuổi theo gấp thì bị một mũi tên bắn vào mão, gần lủng tới đầu Tào Tháo quay về chỉnh đốn lại hàng ngũ rồi kéo tới đánh Viên Thượng Viên Thượng thua chạy, sai đi gọi Mã Diên, Trương Dĩ tới cứu, nào ngờ hai tướng này đã được chiêu dụ về hàng Tào rồi. Viên Thượng thua luôn, thấy giữ không nổi hạ trại ở đâu cũng bị đánh thì sai Thứ Sử Dự Châu là Ân Quì sang bên Tào xin hàng. Tào Tháo giả cho, nhưng nội đêm ấy cho cướp trại Viên Thượng. Thượng bỏ cả ấn tín, đơn thương độc mã chạy vào núi trốn. Riêng Thẩm Phối cố thủ Ký Châu rất nghiêm nên binh Tào chưa chiếm được. Hứa Nhu hiến kế nên đào hào sâu dẫn nước sông Chương Hà vào cho thành bị lụt. Tào Tháo y kế. Thẩm Phối cho là quân Tào đào không sâu thì không lo ngại nên không đề phòng. Nào ngờ đêm ấ binh Tào bội phần gắng sức đào sâu hơn hai trượng, nước Chương Hà tràn vào thành ngập tới mấy thước. Lúc đó quân sĩ trong thành đều gần chết đói, Tân Kỳ ra chiêu an dân chúng để cùng đầu hàng thì bị Thẩm Phối chém chét, liệng thủ cấp ra ngoài. Thẩm Vinh là bạn Tân Kỳ tức thời mở rộng các cửa thành, quân Tào tràn vào; Thẩm Phối bị Từ Quáng bắt trói giải ra. Tào Tháo dụ hàng , Thẩm Phối không chịu, thà làm ma cho họ Viên. Tào Tháo đành cho giết nhưng thương tiếc là nguời trung nghĩa nên làm ma chay tử tế Tào Tháo sắp sửa dẫn quân vào thành thì lại thấy giải một người tới nhìn xem là Trần Lâm. Tào Tháo hỏi:
– Lúc trước mi làm tờ hịch kể tội ta hay lắm, nhưng nói ta là đủ, sao lại nói đến cả ông bà ta làm gì Trần Lâm nói:
– Ở trên cung không bung không được Kế đó vì mến tài mà Tào Tháo không chém, lại cho làm chức Tùng Sự Nói về con trai lớn của Tào Tháo là Tào Phi vừa mưòi tám tuổi Khi sanh Phi thì có vầng mây xanh đỏ tròn như cái tàn bao phủ cả nhà. Phi thông minh, giỏi thơ, kỵ xạ, múa gươm đều hay. Lúc đó Phi cũng có mặt ở Ký Châu. Bữa nọ, dạo chơi vào phủ Viên Thiệu thấy có hai người đàn bà đang khóc thì vung gươm toan chém. Chợt có một luồng hào quang đỡ lại.
