Sau khi Mạnh Hoạch được thả chư tướng hỏi Khổng Minh:
– Mạnh Hoạch là một tay lợi lại tại Nam Man, sao không giết cho rồi? Khổng Minh cười:
– Ta bắt Mạnh Hoạch dễ như thò tay vào túi lấy đồ thì cần gì phải giết y. Hãy để nó thiệt lòng phục ta, sau này sẽ hết làm phản. Ngày ấy, Mạnh Hoạch trở về thì quân sĩ mừng lắm hỏi:
– Tại sao đại vương đã bị bắt mà lại về được? Mạnh Hoạch cười:
– Ta giết chúng rồi đoạt ngựa mà về. Sau đó, Mạnh Hoạch sai gọi Ðổng Trà Na và A Hội Nam đến, nói:
– Ta đã biết hết binh pháp của Khổng Minh. Nếu đánh ắt bị chúng bắt. Nếu cố thủ thì chúng sẽ hết lương mà trở về. Ta lại có sông Lư Thủy rất hiểm trở. Vậy phải đem hết thuyền về phía Nam, đào hào cho sâu, đắp lũy cho cao. Thử xem tài Khổng Minh thế nào. Các tù trưởng đều tuân lịnh Còn Khổng Minh kéo đại binh đến sông Lư Thủy thì có tin báo sông Lư Thủy không có thuyền, nước chảy xiết, khó qua được. Lúc ấy, tại Nam phương, khí trời oi bức quân sĩ không mặc giáp được. Khổng Minh bèn truyền quân sĩ đến nơi có cây cối mát mà đóng trại Chư tướng bèn hỏi:
– Tiên chúa xưa cũng chỉ vì đóng trại trong bóng mát mà bị Lục Tốn đốt hết. Nay sao Thừa Tướng lại theo kế ấy? Khổng Minh cười:
– Man Vương đâu phải là Lục Tốn? Khổng Minh lại khiến phải lợp trại bằng cỏ khô, che cho ngựa được mát. Sau đó lại được Mã Ðại vâng lệnh Hậu Chúa đem thuốc giải nhiệt đến. Khổng Minh nói với Mã Ðại:
– Nam Man hiện giữ chặc sông Lư Thủy, đào hào sâu, đắp lũy cao, mà binh ta đã mệt ; vậy ta muốn dùng đạo binh của ngươi mới đến , rán tiến qua sông chặt đường lương của nó liệu được chăng Mã Ðại thưa:
– Rất nên! Khổng Minh nói:
– Vậy ngươi hãy dẫn bọn bộ binh qua sông chặn đường lương của nó, rồi khiến Trà Na và A Hội Nam làm nội ứng gấp. Mã Ðại y lệnh Khi quân Mã Ðại kéo đến sông Lư Thủy thấy nước chảy xiết, song có một chỗ cạn, bèn khiến quân lội qua. Chẳng may lội đến giữa sông thì quân sĩ bị lạnh cóng, bị nước cuốn trôi đi phân nửa. Còn một số khác mạnh hơn , lội được qua sông, nhưng lại bị thổ huyết nằm bẹp Mã Ðại thất kinh chạy về báo Khổng Minh. Khổng Minh cả sợ bèn tìm người địa phương mà hỏi thì được biết, sông Lư Thủy, ban ngày trời nóng, khí độc bốc lên rất nguy hiểm, phải chờ ban đêm mới qua được Khổng Minh cả mừng , bèn chọn thêm 600 quân khỏe, nữa đêm theo Mã Ðại vượt sông, quả nhiên vô sự. Mã Ðại liền sai quân đến nơi Giáp San Cốc là nơi tứ phía có núi, mà chặn đường lương của địch Man binh không hay, dẫn binh qua, bị quân Mã Ðại đoạt hơn trăm xe Man binh bỏ chạy về báo cho Mạnh Hoạch. Lúc ấy Mạnh Hoạch đang say sưa, vui đùa với tướng sĩ mà rằng:
– Ta nhờ sông Lư Thủy cố thủ thì dầu cho Khổng Minh có mọc cánh cũng khó qua nổi. Ðợi chúng hết lương thực ta sẽ tấn binh một trận là thành công. Nói đoạn, một tên tù trưởng thưa:
– Nơi San Khấu có một khúc sông cạn, nếu binh Thục biết được thì nguy cấp Mạnh Hoạch cười:
– Ngươi ở đây mà thật không biết gì. Ý ta muốn chúng nó qua sông cho chết hết mới thỏa Tù trưởng lại thưa:
– Ví như có người địa phương cho chúng biết qua sông ban đêm sẽ vô hại thì sao Mạnh Hoạch lại cười:
– Người nước ta sao lại giúp cho giặc. Ngươi nói kỳ vậy. Ðang bàn chuyện thì có quân báo:
– Binh Thục đã kéo qua Giáp San Cốc chận đường lương, đoạt hết trăm xe. Mạnh Hoạch cả giận bèn sai Man Na Trường dẫn quân đến Giáp San Cốc Còn Mã Ðại, nghe binh Man Vương kéo tới thì dàn binh chờ cự địch. Ðánh chưa đầy một hiệp, Mã Ðại chém Nha Trường một đao bay đầu Mạnh Hoạch được tên báo bèn khỏi:
– Có ai dám ra đánh Mã Ðại không Ðổng Trà Na nói:
– Tôi xin đi. Sau đó cấp cho A Hội Nam ba ngàn binh đến giữ San Khẩu Ðổng Trà Na gặp Mã Ðại bèn xốc tới đánh liền Mã Ðại hét lớn:
– Mi là đứa vô ơn. Thừa Tướng hậu đãi mi, sao mi lại phản phúc? Ðổng Trà Na hổ thẹn quay về. Khi đến trại Mạnh Hoạch hỏi:
– Sao lại trở về? Ðổng Trà Na thưa:
– Mã Ðại quả là bậc anh hùng, tôi thiệt khó thắng y. Mạnh Hoạch cả giận truyền mang chém. Các quan can ngăn mãi mới thôi, Mạnh Hoạch lại truyền đánh ba chục roi mới cho về trại. Ðêm Ðổng Trà Na bực bội, ngồi một mình, quân sĩ vào thưa:
– Thừa Tướng là người nhân hậu, sao Nguyên soái không bắt Mạnh Hoạch mà đầu cho rồi? Ðổng Trà Na nghe lời, đêm ấy dẫn mươi tên quân đến bắt sống Mạnh Hoạch lúc y đang say mèm. Sau đó, Trà Na trói lại và giải đến nạp cho Khổng Minh mà xin đầu hàng. Ðược tin cấp báo, Khổng Minh truyền tướng sĩ chuẩn bị dinh trại, treo cờ kết hoa, rồi mới dẫn Mạnh Hoạch vào Khổng Minh bèn tiếp đãi Ðổng Trà Na và tù trưởng rất hậu , rồi cho về hết. Ðoạn Khổng Minh cười nói với Mạnh Hoạch:
– Hôm trước ngươi nói, hễ bắt được ngươi lần nữa, ngươi mới chịu đầu. Hôm nay ngươi nghĩ sao Mạnh Hoạch nói:
– Lần này đâu phải ngươi giải mà bắt được ta. Ðó là bọn tuỳ tướng ta làm phản. Khổng Minh nói:
– Nếu ta lại thả ngươi ra thì ngươi nghĩ sao Mạnh Hoạch đáp:
– Ta sẽ thâu góp tàn binh mà đánh nữa. Khổng Minh lại hỏi:
– Nếu ta bắt được lần nữa thì ngươi tính sao Mạnh Hoạch cười.
– Nếu thế ta mới phục Khổng Minh bèn truyền cởi trói, lấy rượu thịt cho Mạnh Hoạch ăn uống rồi cho đi xem dinh trại mà rằng:
– Từ ngày ra khỏi Mao Lư đến nay, không trận nào ta không thắng, còn người nước Man phương, sức được bao nhiêu mà không chịu hàng Mạnh Hoạch không trả lời. Xem xong Khổng Minh lại dẫn Mạnh Hoạch về thết đãi một lần nữa rồi mới cho về Khi về đến trại, Mạnh Hoạch rất căm tức Ðổng Trà Na và A Hội Nam, bèn sai người đến trại báo cho hai người rằng: – Có sứ mạng của Khổng Minh đến. Ý của Mạnh Hoạch là gạt hai người đến rồi giết mà quăng thây đưới vực, còn mình dẫn binh đến Giáp Cốc San mà đánh với Mã Ðại. Nhưng đến nơi Mã Ðại đã chở hết lương đi rồi. Sau đó lại sai Mạnh Ưu dẫn năm trăm binh kỵ đem ngà voi, các vật châu báu đến dinh Khổng Minh ra mắt. Lúc ấy Khổng Minh đang ban luận với Mã Tắc bỗng có tin:
– Có em Mạnh Hoạch là Mạnh Ưu đến. Khổng Minh cười nói với Mã Tắc:
– Ngươi biết Mạnh Hoạch sai em đến làm gì chnăng? Mã Tắc bèn viết trên mảnh giấy trao cho Khổng Minh:
– Khổng Minh khen là rất hợp sở kiến. Nói rồi kêu Triệu Vân bảo phải theo mưu kế này… Rồi dặn Ngụy Diên phải làm thế này… thế này… Lại khiến Vương Bình, Quan Sách, Mã Trung đen trao mật kế. Ðoạn cho đòi Mạnh Ưu vào Mạnh Ưu quì mọp mà thưa:
– Anh tôì là Mạnh Hoạch mang ơn Thừa Tướng rất hậu, nên sai tôi đến dâng lễ vật cảm tạ, rồi sau sẽ triều cống Thiên Tử. Khổng Minh cười:
– Bây giờ anh ngươi ở đâu? Mạnh.Ưu đáp. :
– Anh tôi hiện đến núi Ngân Khanh thâu góp bảo vật trong giây lát sẽ trở về Khổng Minh lại hỏi:
– Ngươi đem lính theo không? Mạnh Ưu đáp:
– Chỉ đem chừng trăm tùy tùng. Khổng Minh bèn cho gọi hết trăm quân vào thì thấy toàn bọn mình cao vóc lớn, có sức mạnh vô cùng. Khổng Minh bèn mở tiệc khoản đãi rất hậu Còn Mạnh Hoạch đang ngồi trong trướng, bỗng có tin:
– Khổng Minh rất vui vẻ nhận lễ vật thì rất vui mừng, liền phân binh thành ba đội, lại truyền cho tù trưởng buộc quân sĩ phải mang theo rơm, rồi kéo đến trại của Khổng Minh mà nổi lửa làm hiệu để một mình đánh tuốt vào trung quân bắt Khổng Minh. Ba quân y mạng lệnh. Còn Mạnh Hoạch dắt một nhóm tâm phúc đến thẳng trại Khổng Minh. Khi đến nơi, Hoạch dắt chúng tướng xông vào, thấy trong trại không có một người, thì ra đó mà trại trống. Mạnh Hoạch lại thẳng đến trung quân thì thấy bọn Mạnh Ưu say mèm. Mạnh Hoạch cả giận xông tới nữa thì chỉ còn vài tên nằm chỉ tay vào miệng chứ không nói được Mạnh Hoạch biết mình đã trúng kế bèn truyền cứu Mạnh Ưu về Vừa ra khỏi trại, bỗng tiếng la hét vang dội, Mạnh Hoạch thất kinh giục ngựa chạy qua phía tả thấy Ngụy Diên xông tới, chạy qua phía hữu lại gặp Triệu Vân. Phía sau Vương Bình nhào tới. Ba đạo quân ép lại, Mạnh Hoạch túng thế, chạy xuống mé sông Lư Thủy, may gặp chiếc thuyền của dân Man đi tới. Hoạch tưởng đã toàn tánh mạng, bèn nhảy đại xuống thuyền , chẳng dè trong thuyền lại là quân của Khổng Minh. Mạnh Hoạch liền bị trói giải về cho Khổng Minh. Khổng Minh chỉ mặt Mạnh Hoạch mà nói:
– Ngươi sai em đến trước giả kế trá hàng, ngươi muốn gạt ta sao được Mạnh Hoạch nói:
– Tại em ta ham ăn nên mới thất bại như vậy, chớ đâu phải ta bất tài. Khổng Minh nói:
– Vậy nay người đã chịu phục chưa Mạnh Hoạch đáp:
– Ðâu phải tại ta. Ðó là tại em ta thì làm sao ta phục được. Khổng Minh lại hỏi:
– Nếu chưa phục ta lại thả ngươi ra nữa, ngươi có phục chăng Mạnh Hoạch nói:
– Bộ không sợ tôi đánh nữa sao Khổng Minh đáp:
– Ngươi không sợ ta bắt ngươi nữa sao Minh Hoạch nói:
– Nếu bắt được tôi lần nữa, tôi mới phục. Khổng Minh bèn truyền quân mở trói thả Hoạch ra. Mạnh Hoạch được thả trói nhảy ngựa chạy tuốt Lúc ấy, binh Thục đã qua sông Lư Thủy, nên khi bọn Mạnh Hoạch qua khỏi sông thì thấy trên bờ đã dàn binh chỉnh tề. Khi đến trước trại lại thấy Mã Ðại cầm gươm chỉ mặt mà nói:
– Thừa Tướng đã thả ngươi ba lần rồi sao bằng chịu đầu? Mạnh Hoạch cứ thế mà tiến vào trại, nhưng khi đến nơi thì Triệu Vân đã cướp trại rồi Thấy Hoạch xông vào, Triệu Vân chỉ mặt y, nói:
– Hãy đi khỏi cho mau! Nếu phen này mà bắt được thì hết đường. Bọn Mạnh Hoạch vội kéo nhau về động cũ, trong lòng căm giận lắm. Bèn viết thư cùng với ngọc ngà châu báu gửi qua tám sứ Phiên mượn binh hẹn ngày kéo tới.
