“Điều không bao giờ quay trở lại chính là những gì làm cho cuộc sống ngọt ngào ”
– Emily Dickinson
***
Khi Moe và tôi ăn sáng với đu đủ và cam trên bãi cát vào sáng hôm sau, tôi cảm thấy vô cùng tò mò. Vì thế tôi đã đề nghị anh ấy chia sẻ một vài chi tiết về chủ đề tình cảm.
“Cuộc đời tôi được biến đổi khi tôi bắt đầu làm theo con tim mình,” anh ấy bắt đầu kể. “Làm theo con tim của mình là điều rất quan trọng bởi vì nó chứa đựng một sự thông minh cao hơn hẳn trí thông minh chứa đựng trong đầu cậu. Tiếp cận được tri thức của trái tim giúp gắn kết cậu với tri thức lớn hơn của thế giới và mở toang cánh cửa đi vào trái tim của vũ trụ. Tôi không có ý tỏ ra huyền bí, nhưng đó là những gì tôi thấy đúng. Tôi hoàn toàn tin vào tri thức mà trái tim tôi đưa ra cho tôi.”
“Như vậy tôi cần sống theo con tim mình?”
“Không, thực tế đó là một sự cân bằng – một mối quan hệ đối tác. Để sống cuộc sống cao nhất của mình, hay tôi có thể nói là tốt đẹp nhất, bí quyết là phải có trái tim và khối óc kết hợp hài hòa với nhau. Một số người sống hoàn toàn theo con tim của họ – đó thuần túy là tình cảm và cảm xúc. Những người này thường gặp rắc rối trong thế giới thực, chẳng khác gì những gã khờ lụy tình phân định rất kém và không nhận biết được thực tế. Những người khác lại sống hoàn toàn theo đầu óc – họ quá lý trí và lôgíc, không còn chỗ cho trực giác và đam mê chỉ dẫn họ.”
“Kiểu như nhân vật Spock trong loạt phim truyền hình Star Trek đây mà.”
“Đúng vậy, Jack ạ, đó là một ví dụ rất đúng. Và cũng như Spock, những cá thể như thế lạnh lùng như đá. Tôi tin rằng cuộc sống là phải biết cân bằng: Để cho khối óc và trái tim kết hợp thành một bộ đôi, hay những người bạn đời của nhau. Hãy sống sao cho khôn ngoan nhưng tốt bụng, lãng mạn nhưng không kém phần thực tế, can đảm nhưng chu đáo, có trách nhiệm nhưng đầy đam mê. Cần nỗ lực và thời gian để đạt được sự cân bằng này – chính tôi vẫn phải vật lộn với điều này trong rất nhiều ngày. Nhưng với cam kết và sự kiên trì, rồi nó sẽ đến.”
“Làm thế nào tôi mở rộng trái tim mình được, Moe? Tôi thật sự muốn cảm nhận nhiều hơn và khám phá niềm vui trong cuộc sống, sống vui vẻ và hạnh phúc hơn,” tôi nói. “Cảm giác của tôi là cuộc đời tôi sẽ mở ra một khi trái tim tôi mở rộng – như lời anh nói – nhưng bảo tôi mở rộng trái tim mình thì có phần giống như là bảo tôi chuyện phiếm với anh bằng tiếng Hawaii. Tôi không biết phải bắt đầu từ đâu.”
“Tôi hoàn toàn hiểu cậu,” Moe đáp với những gì tôi cảm nhận được là một sự thấu cảm thực sự. “Tôi đã trải nghiệm tình trạng tương tự khi tôi tiến theo lộ trình của mình. Và đó là lý do tại sao tôi trở thành người thầy hoàn hảo cho cậu, nếu cậu không phiền khi tôi nói như vậy. Chúng ta dạy những gì chúng ta cần học nhất, và bài học lớn nhất của đời tôi là làm cho những món quà của trái tim luôn sẵn có với chính mình. Và tôi học được nhiều đến mức tôi có thể chia sẻ với cậu. Thực tế, tôi nhớ đến một câu chuyện xưa nói về những gì nằm ngay trong trái tim. Tôi kể với cậu được không?”
“Xin cứ tự nhiên.”
“Ở phương Đông, từ nhiều nghìn năm trước, người ta tin rằng mỗi người trên Trái Đất đều là một vị thần. Nhưng con người lạm dụng sức mạnh của mình, cho nên Đấng Tối cao mới quyết định lấy đi sức mạnh đó. Sau đó nảy sinh vấn đề là ngài sẽ giấu phép màu – nguồn gốc của toàn bộ tài năng, tiềm năng và danh tiếng của con người – ở đâu. Vị thần thứ nhất nói ‘Sao bệ hạ không đào một cái hố sâu trên mặt đất và bỏ phép màu vào trong đó?’ ‘Không’, Chúa trời trả lời: ‘rốt cuộc sẽ có người đào đủ sâu và tìm ra nó.’ Vị thần thứ hai khi đó lên tiếng. ‘Thần có một ý,’ ông ấy nói. ‘Sao không bỏ nguồn gốc sức mạnh của loài người này lên trên đỉnh núi cao nhất?’ Chúa trời lại từ chối. ‘Không được. Sẽ có người leo được lên đỉnh núi cao đó và tìm thấy nó.’ Cuối cùng, vị thần thứ ba tâu: ‘Vậy nếu bệ hạ bỏ phép màu xuống đáy đại dương sâu nhất của thế giới thì sao?’ Chúa trời trả lòi: ‘Không ổn, sẽ có người lặn được xuống đại dương và phát hiện ra nó.’ Chúa trời khi đó ngừng lại và suy ngẫm. Sau một lúc, ngài ranh mãnh nói: ‘Ta đã có cách. Ta sẽ đặt nguồn gốc của sức mạnh phi thường, sự kỳ vĩ và vinh quang này vào ngay trong tim của mỗi người đàn ông, đàn bà và đứa trẻ trên Trái đất này, để họ sẽ chẳng bao giờ nghĩ đến việc tìm ở đó.’”
“Một câu chuyện thật thú vị,” tôi nói.
“Cậu thấy đấy, Jack, trái tim của cậu chứa đựng nhiều tri thức và tài năng hơn cậu nghĩ rất nhiều. Cậu có thể nghĩ rằng trí tuệ của mình có mọi câu trả lời – Cậu có thể tưởng tượng rằng nếu cậu chỉ việc thu thập thêm thông tin và học hỏi nhiều hơn, cậu sẽ chiến thắng trò chơi của cuộc đời. Và cậu có thể tin rằng nếu cậu chỉ cần nghĩ ra những gì không có tác dụng trong cuộc đời cậu thì cậu sẽ biết cách làm cho mọi việc có tác dụng trở lại. Nhưng tôi không nghĩ rằng đó là cách cuộc sống vận hành.”
“Tôi cần hướng vào trái tim mình thêm nữa phải không?” Tôi đoán.
“Thêm rất nhiều,” Moe nói với giọng rất thảnh thơi. “Nhưng xin hãy hòa nhã với chính mình. Con đường từ trái tim đến trái tim không hề ngắn. Nó có thể mất hàng tuần, hàng tháng, hoặc thậm chí hàng năm trời để mở ra hoàn toàn. Điều chính yếu là cậu đi đúng đường.”
“Và chính xác thì tôi thực hiện điều đó như thế nào?”
“Giờ cậu đã đi đúng đường rồi,” Moe đáp. “Cậu có đủ can đảm tới đây và tìm tôi, điều đó đã cho tôi thấy rằng cái chỗ ở bên trong cậu đã sẵn sàng để cho trái tim đau khổ của cậu được chữa lành.”
Tôi biết ý Moe là gì khi anh ấy nhắc đến trái tim đau khổ của tôi. Tôi cảm thấy tất cả mọi người trên thế giới này của chúng ta đều có một trái tim đau khổ vào lúc này hay lúc khác. Tôi không chỉ nói tới trái tim đau khổ khi chúng ta mất một ai đó chúng ta yêu thương – ý tôi là những lúc chúng ta đau khổ khi chúng ta bắt đầu nhận ra rằng giấc mơ của chúng ta đã phai nhạt và những khát khao sâu thẳm nhất của chúng ta chẳng bao giờ được thực hiện, khi chúng ta nhìn thấy hiện trạng thế giới của mình và những giá trị không mấy tốt đẹp điều khiển nó, và khi chúng ta đánh giá thấp bản thân trong cuộc sống và giảm thiểu số phận của mình. Tôi nghĩ đến những gì Benjamin Disraeli[24] từng nói: “Cuộc sống quá ngắn ngủi, không thấm vào đâu.”
Moe tiếp tục nói. “Bãi biển này là một ẩn dụ tốt cho cuộc sống của cậu, Jack ạ. Cuộc sống là một bãi biển xét ở nhiều khía cạnh. Nó phản ánh một hành trình với những phần toàn cát cũng như những khu vực đá gập ghềnh, và nó có những khúc quanh cũng như những đoạn thẳng tắp. Có lúc cậu nhìn thấy những con sóng vỗ tung tóe khi cậu thức giấc vào buổi sáng và cảm thấy cơn thịnh nộ của đại dương; lúc khác lại vô cùng bình yên và không có một thứ gì gợn lên. Vì tôi đã sống khá nhiều trên bãi biển này, tôi hiểu rằng những quy luật của cuộc sống thật sự không là gì khác hơn những quy luật của tự nhiên. Hãy tìm hiểu cách tự nhiên vận hành và cậu có thể hình dung ra cuộc sống vận hành như thế nào, ở cấp độ đích thực nhất của nó.”
Cha Mike cũng đã dạy tôi điều này.
“Tôi sẽ cho cậu một ví dụ,” Moe nói. “Tôi đã có nhiều đêm một mình ở ngoài bãi biển này. Có lúc tôi thức trắng suốt đêm, chỉ hít thở, suy ngẫm và đắm mình trong sự uy nghi của nơi này. Tôi chưa bao giờ hết ngạc nhiên trước vẻ rực rỡ của buổi bình minh luôn xuất hiện ngay sau thời khắc tối nhất của buổi đêm. Và điều đó cũng đúng với cuộc sống của chúng ta. Mỗi người và mọi người trong chúng ta đều phải chịu đựng bóng tối – nhưng nó luôn tan đi, và ánh sáng luôn trở lại. Thực tế chính vào lúc cậu mắc vào những vấn đề của mình nhất lại là khi cậu đến gần với giải pháp nhất. Và khi cậu đang trải qua những nỗi đau sâu nhất thì sự bình yên lớn nhất của cậu lại đang tiến về phía cậu.”
Tôi chưa bao giờ nghĩ về cuộc sống với nhãn quan như thế này. Sự uyên thâm của Moe có sự lịch lãm và cao đẹp nhất định và rất giống với những lời dạy mà Cha Mike đã ân cần chia sẻ với tôi – cả hai người đều nói đến một trí thông minh siêu việt của thế giới nơi chúng ta đang sống. Theo cả hai vị thầy này, cuộc đời mỗi con người dường như diễn ra theo một kế hoạch chính xác – mọi chuyện xảy ra vì có lý do, và cuộc đời không là gì khác hơn một món quà kỳ lạ.
“Giờ để tôi cho cậu một lời khuyên thiết thực, Jack nhé. Một trong những điều đầu tiên cậu có thể làm để kết nối lại với trái tim mình là kích thích những đam mê đã chết ngay trong cậu. Hãy bắt đầu làm những việc mà, trước kia, đã từng đầy ắp trái tim của cậu. Hãy bắt đầu làm những gì phù hợp với đứa bé đầy nhiệt huyết trong cậu và làm cho cậu cười nhiều đến mức thắt cả bụng. Hãy khám phá lại những gì làm cậu xúc động và khiến cậu rơi nước mắt – sau hết, nơi khiến cho cậu rơi nước mắt chính là nơi vũ trụ muốn cậu tìm đến.”
“Tôi thắc mắc tại sao tôi lại mất quá nhiều thời gian đến vậy để tới được nơi tôi đã trải nghiệm một tình yêu dành cho chính cuộc sống. Nói thật với anh, anh Moe, tôi cảm thấy không vui vì tôi phải mất nhiều năm đến vậy,” tôi nói trong khi ánh mắt nhìn xuống cát, và trong tôi ngập tràn cảm giác hối tiếc.
“Đừng trách móc mình nữa, Jack. Như tôi đã nói với cậu lúc trước – cậu đang ở đúng nơi cậu cần đến. Đừng nghi ngờ con đường của mình, và hãy tận hưởng nơi cậu tìm tới. Mọi thứ xảy đến với cậu trên đường đi đều tất yếu như vậy. ở đây, chìa khóa là chấp nhận. Lúc này là một thời khắc đặc biệt trong cuộc đời cậu – hãy tận hưởng nó. Cậu đang lấy lại cuộc sống ban đầu của mình – cuộc sống có ý nghĩa với cậu trước khi những điều khác xen vào.”
Đột nhiên gương mặt Moe biến thành một nụ cười toe toét. “Đã đến lúc cậu lại được có những niềm vui của cuộc sống,” anh ấy nói. “Khi tôi còn là một đứa bé, ba mẹ tôi thường bảo tôi rằng mắt tôi chiếu sáng. Họ bảo tôi rằng thực tế trong mắt tôi có tia lấp lánh. Giờ tôi nhìn thấy những gì họ nói: Một đứa trẻ đang vui chơi luôn có đôi mắt chiếu sáng.”
“Chà, tôi cũng từng là một đứa trẻ rất hoạt bát.”
“Tôi muốn cậu lấy lại tia lấp lánh ấy. Và khi cậu làm được, trái tim cậu sẽ rộng mở thêm và bắt đầu mách bảo cho cậu chân lý của nó.”
“Tôi rất mong điều đó xảy ra, Moe.”
“Nó sẽ xảy ra. Lời khuyên của tôi dành cho cậu là hãy bắt đầu làm những việc khiến cậu hạnh phúc nhất. Hãy theo đuổi hạnh phúc của cậu, và bắt đầu thực hiện những việc đã từng khiến trái tim cậu cất lên tiếng hát. Khi chúng ta lớn lên, chúng ta đánh mất khả năng nhìn nhận những điều từng làm cho chúng ta phấn khích.”
“Tôi thậm chí không nhớ nổi những đam mê của mình là gì nữa,” tôi buồn bã thừa nhận.
“Không sao cả. Chúng sẽ lại tìm thấy cậu một khi cậu bắt đầu tìm kiếm chúng,” Moe an ủi tôi. “Hãy hỏi chính mình những câu hỏi, vì việc tự chất vấn mình một cách sáng tạo sẽ gợi ra nhiều câu trả lời mà cậu đang tìm kiếm. Hãy hỏi mình những câu hỏi như: ‘Trước kia mình đã làm những gì khiến mình cảm thấy hài lòng với bản thân?’ hoặc: ‘Nếu mình không phải làm việc, mình sẽ dành thời gian như thế nào?’ Và tôi cũng gợi ý rằng cậu nên bắt đầu lắng nghe nhiều hơn.”
“Nghe gì cơ?”
“Nghe những tiếng gọi bên trong, Jack ạ. Hãy chú ý hơn tới những lời nhắc nhở thầm lặng và dịu dàng cất lên từ những nơi sâu nhất trong cậu. Chúng luôn ở đó, chúng có tiếng nói, và chúng đòi được lắng nghe. Cậu biết chúng khi cậu còn là một đứa trẻ – hãy nhận biết chúng trở lại với tư cách một người trưởng thành.”
“Tôi đã rời xa điều này đến mức tôi sợ rằng mình đã để mất bất kỳ sự gắn kết nào với phần sâu hơn này của chính tôi. Tôi biết mình đã bế quan tỏa cảng và tôi thật sự sống theo lý trí. Nhưng tôi sẵn sàng bắt đầu lắng nghe những tiếng gọi bên trong mà anh nói tới này.”
“Tuyệt vời,” Moe đáp. “Ý định bắt đầu lắng nghe con tim của cậu là một bước tiến lớn để khai mở nó và được lợi từ những món quà lớn lao mà nó sẽ phải dành cho cậu. Chỉ riêng những ý định cũng đã như những con sóng lớn tràn qua vũ trụ, và tất yếu chúng sẽ quay trở lại và mang theo những món quà tuyệt vời. Chỉ cần tiếp tục lắng nghe và quan sát.”
“Jack, hãy nhớ rằng trái tim chúng ta nói với chúng ta ở những không gian tĩnh lặng của cuộc đời chúng ta. Hãy dành thời gian để ngồi lại và suy ngẫm về mọi việc. Và hãy tin rằng sẽ đến lúc mọi thay đổi cậu đang mong muốn sẽ xuất hiện trong cuộc đời cậu.”
“Vũ trụ là một nơi rất thân thiện,” tôi nói thêm, nhắc lại những gì đã trở thành một câu thần chú với tôi khi tôi tiến vào những vùng nước chưa được biết đến của đời mình.
“Cậu ngộ ra rồi đấy, người anh em ạ. Nhớ tin tưởng rằng nó sẽ ổn thỏa, cho dù điều gì xảy ra, thì thực tiễn mới mẻ của cậu sẽ tiến về phía cậu. Nó cũng giống như những gì nhà thơ Sufi Rumi[25] đã nói từ nhiều năm trước: ‘Hãy gõ cửa và niềm vui bên trong cuối cùng sẽ mở toang ô cửa sổ và ngó ra để xem ai ngoài đó.’ Những lời nhắc nhở này sẽ dẫn cậu theo những hướng nhất định – chúng là tiếng nói của trái tim cậu dẫn dắt cậu đi theo hướng của số phận. Hãy can đảm bước vào nơi bí ẩn của cuộc đời mình, và cậu sẽ tiến lên vững vàng trên con đường của mình.”
“Bước vào nơi bí ẩn ư? Cách nói đó thật hay, Moe.”
“Chà, tôi nghiệm trong đời mình rằng điều duy nhất cậu có thể trông mong ở đời là những điều không ngờ. Phép màu của cuộc đời cậu sẽ xuất hiện khi cậu dám bước vào sự bí ẩn của nó. Chúng ta đều cần dành thêm thời gian trong thế giới kỳ diệu mà cuộc sống của chúng ta định như vậy. Tôi rất thích cách nói của T.H. Huxley[26] về điểm này: ‘Hãy ngồi xuống trước thực tại như một đứa bé con và hãy sẵn sàng từ bỏ mọi định kiến. Hãy khiêm nhường đi tới bất cứ đâu và bất kỳ vực thẳm nào mà tự nhiên dẫn dắt, hoặc bạn sẽ chẳng học được gì cả’”
***
Nói xong, Moe ngồi bệt xuốhg bãi biển và ra hiệu cho tôi làm theo anh ấy. Anh ấy bắt đầu đắp một tòa lâu đài cát, với những tháp canh và một cây cầu bằng vỏ sò. Anh ấy im lặng làm việc một lúc. Cuối cùng, anh ấy tiếp tục cuộc thảo luận của chúng tôi. “Trái tim của chúng ta muốn chúng ta tự do,” anh ấy nói khi thực hiện những thao tác cuối cùng trên tác phẩm nghệ thuật của mình. “Một trong những khát khao lớn nhất của con tim chúng ta là muốn chúng ta thành những nhà thám hiểm, du hành qua cuộc sống với một tâm thế ngạc nhiên và kính sợ – nhưng sẽ không như vậy nếu chúng ta khép mình trước những khả năng của cuộc sống. Chúng ta thật sự cần từ bỏ tất cả những định kiến của mình xem cuộc sống của chúng ta phải như thế nào và những gì phải làm để khiến chúng ta hạnh phúc. Tôi thật sự cố gắng ‘khiêm nhường đi tới bất kỳ đâu và bất kỳ điều gì tự nhiên dẫn dắt tôi tới.’ Tôi là ai mà đòi quyết định cuộc sống của mình chứ?”
“Một cách nói rất sâu sắc, Moe. Anh rõ ràng đã suy nghĩ rất nhiều về chủ đề này.”
“Nhiều cảm xúc thì đúng hơn,” Moe trả lời. “Một cách nói thậm chí còn sâu sắc hơn về điểm này là của Albert Einstein, người từng nhận xét: ‘Điều tuyệt vời nhất chúng ta có thể trải nghiệm là sự bí ẩn. Nó chính là nguồn gốc của tất cả nghệ thuật và khoa học đích thực. Người xa lạ với cảm xúc này, không còn biết ngạc nhiên và sững sờ, thì chẳng khác gì đã chết với hai mắt nhắm chặt’”
“Vậy chúng ta sống trọn vẹn nhất khi chúng ta sống với tâm thế ngạc nhiên và kính sợ. Nghe giống như một cách sống rất tự do,” tôi nói. “Chỉ cần mở lòng với những bí ẩn của nó. Tôi nghĩ tôi có thể làm được điều đó.”
“Cách hoạt động với tư cách một con người như thế này sẽ có lúc tạo ra cảm giác sợ hãi – điều đó rất tự nhiên. Nhưng hãy cảm nhận những nỗi sợ đó, và hãy thực hiện nó. Chỉ cần đón nhận nỗi sợ của cậu và để cho nó tràn qua. Cuối cùng nó sẽ trôi qua. Đây là chìa khóa thật sự về điểm này: Để cuộc sống của cậu tuyệt vời hơn, niềm tin của cậu phải lớn hơn nỗi sợ hãi. Chỉ khi cậu có niềm tin vào thực tế rằng, như cậu nói, vũ trụ là một nơi rất thân thiện và nó lớn hơn hẳn mọi nỗi sợ hãi trói buộc cậu – chỉ khi đó cuộc sống tươi sáng nhất của cậu mới lên tiếng. Niềm tin của cậu vào thực tế rằng thế giới này khiến cậu quan tâm nhưng lại thường gửi tới những phép màu mang dáng dấp những khó khăn phải lớn hơn hẳn tâm lý sợ những khó khăn đó hủy hoại cuộc đời cậu. Niềm tin của cậu vào sự thông minh của vũ trụ phải lớn hơn nhiều so với những nỗi sợ rằng cậu cô độc. Có một kế hoạch lớn hơn nhiều đang mở ra, và cậu phải tin vào nó. Một khi cậu làm được như vậy, hạnh phúc của cuộc đời cậu sẽ được phép xuất hiện.”
Moe gãi bụng và vươn vai. “Nhân tiện, quay trở lại quan điểm của tôi về việc phục hồi những đam mê của cậu,” anh ấy nói. “Khi chúng ta lớn lên trong những môi trường nơi không có nhiều quyền tự quyết cá nhân – nói cách khác, khi chúng ta được dạy bảo những gì cần phải làm – chúng ta đánh mất sự liên hệ với những khao khát đích thực của trái tim mình. Chúng ta đánh mất mối liên hệ với những sở thích của mình và những điều làm cho trái tim ta rộn ràng. Chúng ta đánh mất cảm xúc về những gì chúng ta yêu thích, và khi đó chúng ta trở thành những người lớn không biết những khát khao đích thực của mình là gì. Kết quả là, chúng ta không biết làm cách nào để khiến con tim mình rộn rã và tận hưởng trải nghiệm được sống trọn vẹn. Và như vậy, những đam mê thật sự của chúng ta bị chôn vùi trong chính chúng ta.”
“Bị chôn vùi ư?”
“Phải. Tôi không biết cậu có hiểu điều này không, Jack, nhưng họa sĩ đáng kính James McNeill Whistler đã từng học tập tại Học viện Quân sự West Point. Khi ngồi trong một lớp công trình, giáo viên bảo sinh viên vẽ một bức tranh mô tả một cây cầu. Whistler đã vẽ một cầu vòm bằng đá tuyệt đẹp và có thêm hai cậu bé khoan khoái ngồi câu cá trên đó. Giáo viên hướng dẫn thấy hai đứa trẻ trong bức tranh, tỏ ra bực tức và cáu kỉnh bảo Whistler phải tẩy bỏ chúng khỏi chiếc cầu. Whistler vẽ lại bức phác họa, lần này cho hai đứa trẻ ngồi trên bờ sông. Giáo viên càng khó chịu hơn nữa và hét bảo Whistler phải tẩy bỏ bọn trẻ khỏi bức tranh. Whistler làm theo, nhưng trong bản phác thảo cuối cùng, ông lại cho hình ảnh hai cậu bé vào nhưng bằng chi tiết khiến cho giáo viên rùng mình.”
“Whistler đã làm gì?”
“Ông ấy vẽ hai tấm bia mộ nhỏ ở triền sông, có ghi tên hai đứa trẻ trên đó.”
“Tôi hiểu thâm ý rồi,” tôi nói. “Khi chúng ta đánh mất sự liên hệ của mình với trái tim, chúng ta sẽ đánh mất luôn cả sự liên hệ với đứa trẻ linh hoạt ngay trong chúng ta.”
“Đúng vậy, Jack. Và chúng ta cần phải rèn luyện rất nhiều để kết nối lại với những thứ chúng ta từng mất, phục hồi lại nét sắc sảo con trẻ của chúng ta. Và sự thực là chúng ta cần nỗ lực rất nhiều để lại biết rõ chúng ta thật sự là ai.”
“Nỗ lực như thế nào?”
“Lại là cải thiện bên trong. Hãy bắt đầu bằng việc hằng ngày suy ngẫm về những điều làm cho cậu hạnh phúc. Chẳng hạn, những mục tiêu gì khiến cho cậu tràn trề năng lượng và mỉm cười? Hãy viết tất cả ra, vì việc ghi lại những suy ngẫm của mình ra giấy làm cho cậu hiểu sâu thêm về chúng. Đây là những khát khao của trái tim cần phải được thực hiện nếu cậu muốn tạo ra một cuộc sống phi thường. Xin được dẫn lời của Joseph Campbell[27]: ‘Nếu bạn theo đuổi hạnh phúc của mình, bạn đã đặt mình vào một lộ trình vẫn luôn hiện diện ở đó, chờ đợi bạn, và cuộc sống mà bạn cần sống chính là cuộc sống bạn đang sống. Khi bạn nhận ra điều đó, bạn bắt đầu gặp gỡ những người có mặt trên cánh đồng hạnh phúc của bạn, và họ mở cửa cho bạn. Tôi nói hãy theo đuổi hạnh phúc của bạn và đừng sợ, và cửa sẽ mở ra ở nơi bạn không biết rằng chúng sẽ mở ra’.”
“Quả là một cách nói rất sâu sắc,” tôi nhận xét.
“Đúng vậy. Khi cậu theo đuổi những khát vọng của trái tim và lắng nghe những khao khát của cái tôi đích thực của mình, rất nhiều khả năng sẽ mở ra và cậu sẽ bước qua một ngưỡng cửa để bước vào một thực tại hoàn toàn mới. Những trùng hợp đầy ý nghĩa bắt đầu xảy ra – chẳng hạn, công việc thích hợp với cậu sẽ đến vào đúng thời điểm. Dường như cậu sẽ có một phép màu, thu hút những con người phù hợp và những cơ hội tốt nhất đến với cuộc đời mình. Nhưng những điều này sẽ không là gì ngoài sự khẳng định từ thế giới mà hiện cậu đang ở trên con đường đúng đắn của mình.”
Khi Moe nói, một con sóng mạnh đập tung tóe lên bờ đá và bắn lên chúng tôi toàn bộ sự tươi mát của đại dương. Tôi cảm thấy khó chịu thay vì khoan khoái, nhưng Moe bắt đầu cười phá lên.
“Haha, tuyệt thật. Thêm nữa đi nào!” Anh ấy thét lên với đại dương như mất hết lý trí. Sau đó anh ấy tiếp tục chia sẻ. “Việc ngừng cuộc đấu tranh cũng thật sự rất quan trọng,” anh ấy lưu ý.
“Anh nói thế nghĩa là sao?” tôi hỏi.
“Hãy ngừng đấu tranh và bắt đầu sống. Đấu tranh dung dưỡng căng thẳng, và căng thẳng là rào cản lớn đối với việc sống khoan khoái, thoải mái, và suôn sẻ – những trạng thái cậu cần sống trong đó để thu hút cuộc sống tốt nhất đến với mình. Khi tôi vẫn đang làm công việc kinh doanh, tất cả những gì tôi nhìn thấy chỉ là những con người tranh đấu, xô đẩy và bon chen. Có quá nhiều thứ chúng ta đang làm và không còn đủ thời gian cho chúng ta đang sống. Các quy luật của tự nhiên không vận hành theo cách đó. Để trồng một bông hoa, không cần phải đấu tranh hay bon chen – nó cứ thế diễn ra. Đó là một diễn biến tự nhiên, đáng yêu. Tìm cách thúc ép cho hoa mọc giống như là giết chết nó. Và đó lại chính là những gì chúng ta có xu hướng thực hiện trong đời mình. Cậu không thể thúc ép đại dương, Jack ạ. Cậu cần để nó tự lưu chuyển. Và nếu cậu không hiểu điều này và cậu tiếp tục tranh đấu thì về cơ bản cậu đang đi ngược với những quy luật của tự nhiên đấy.”
“Hãy sống trong tâm thế của một người bình thản chấp nhận, thuận theo những gì cuộc sống có sẵn cho cậu. Đừng cưỡng lại cuộc sống của mình, làm cho hạnh phúc của mình phụ thuộc vào mọi thứ theo một cách thức nhất định. Đó là con đường để làm chủ: Tách rời hẳn với mọi kết quả. Đừng để những thời khắc đẹp nhất của đời cậu trốn chạy khỏi cậu. Hãy thoát khỏi tình trạng tranh đấu và thâm nhập vào nguồn năng lượng đang thật sự điều khiển thế giới. Chính nguồn năng lượng tạo ra đại dương hùng mạnh ngoài kia cũng tạo ra cậu. Cho nên, thay vì cưỡng lại nó, hãy kết hợp với nó – đừng cố xoay xở để đạt được những gì cậu muốn trong đời nữa. Một trong những nghịch lý của thế giới là: Những thứ cậu theo đuổi sẽ không bao giờ đến với cậu. Cậu càng bớt lo lắng về cách cuộc sống của cậu diễn tiến thì cuộc sống của cậu sẽ càng diễn ra suôn sẻ.”
“Vâng, anh Moe, tôi hiểu rồi. Tôi đoán mình cần chấm dứt sống cuộc sống điên cuồng mà tôi đang sống. Tôi cần thoát khỏi tình trạng tranh đấu với nó và chỉ cần thích nghi với những gì đang diễn ra – hiểu rằng mình đang ở chính nơi mình phải ở. Tôi đoán những gì anh thật sự muốn nói với tôi là tôi cần chấm dứt việc tìm cách điều khiển cuộc sống của mình và chỉ việc đi theo nó, tin tưởng rằng cho dù hiện tại nó như thế nào thì nó cũng là một phần trong một kế hoạch lớn hơn dành cho tôi.”
“Đúng vậy. Cuộc sống của cậu, cuộc sống của tôi, cuộc sống của mọi người đều rất đẹp. Chúng ta chỉ không biết tạo ra thời gian để tiếp nhận điều đó. Đó là lý do tại sao rất cần sống chậm lại. Tại sao chúng ta lại luôn hổi hả? Chúng ta đang chạy đến chỗ nào chứ?”
“Tôi chưa bao giờ thật sự nghĩ về điều này. Nhưng anh nói đúng. Chỉ cách đây vài tuần, cuộc sống của tôi chẳng là gì hơn một cuộc đua dài. Điều buồn cười là tôi bắt đầu nhận ra rằng tôi thậm chí không biết vạch kết thúc ở chỗ nào. Tôi đang chạy đua vì mục đích chạy đua. Có lẽ tôi đang cố tỏ ra bận rộn để được xem là người quan trọng.”
Moe gật đầu. “Đó có lẽ chính là một phần của vấn đề.”
“Tôi nghĩ tôi cũng đang làm như vậy để hoàn thiện cái tôi và lấp đầy một trong những lỗ hổng bên trong mà anh nói đến.”
“Rất có thể. Nhưng vấn đề thật sự là, Jack ạ: Hãy tận hưởng quá trình này, những diễn biến tuyệt vời của cuộc đời cậu. Hãy sẵn sàng nhiều hơn cho cuộc sống của cậu – hãy thể hiện đầy đủ hơn và tận hưởng mọi khoảnh khắc. Đó mới thật sự có ý nghĩa, cả con đường bao giờ cũng tốt hơn đoạn kết.”
Moe nói đúng. Cuộc sống chính là một loạt những khoảnh khắc. Nếu tôi bỏ lỡ chúng, tôi sẽ bỏ lỡ cả cuộc đời. Đã đến lúc tôi thay đổi hẳn. “Giờ khi cần thay đổi chính mình với tư cách một con người, tôi không nên cố gắng quá nhiều và quá hối hả để có thể nhanh chóng thay đổi chừng nào tốt chừng ấy phải không?”
“Một câu hỏi rất hay. Tôi sẽ lại hỏi: ‘Thế nào là nhanh?’ Cuộc sống là một quá trình, Jack ạ. Và nó cũng đầy những nghịch lý. Đây là một nghịch lý nữa: Khi đi quá nhanh, thực tế cậu lại làm chậm quá trình của mình.”
“Cha Mike cũng dạy tôi y như thế.”
“Chà, ông ấy đúng. Việc cố thúc đẩy quá trình cải biến cá nhân của cậu sẽ đẩy cậu lùi về phía sau. Cậu cần dành cho tri thức của cậu một khoảng trống để thở. Học hỏi, làm theo và sau đó sống – đó chính là con đường của bậc thầy.”
“Học hỏi, làm theo và sau đó sống ư?”
“Phải. Khi học hỏi bất kỳ kỹ năng nào, đặc biệt là kỹ năng sống một cuộc sống dựa trên việc yêu lộ trình của cậu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, đó là một quá trình ba bước để đạt đến sự làm chủ. Trước tiên cậu học những gì cậu cần học, những điều có thể hoàn thành nhờ đọc những cuốn sách phù hợp về kỹ năng cậu muốn nắm giữ. Sau đó cậu cần để cho kiến thức lắng lại và thâm nhập vào cuộc sống của mình. Điều này xảy ra bằng cách trải nghiệm những gì cậu đã học hỏi trong phòng thí nghiệm mỗi ngày. Đó chính là phần ‘thực hành’ trong công thức. Một khi điều đó diễn ra, và nó có thể mất nhiều thời gian, cuối cùng cậu sẽ đi đến phần ‘sống’ của cuộc đời mình. Đó chính là nơi những bậc thầy sống. Họ không cố sống, họ chỉ sống mà thôi. Và họ không cố hiện diện trọn vẹn, họ chỉ việc sống.”
“Anh có những ý tưởng thật sự thú vị, Moe ạ. Sâu sắc một cách đơn giản ở nhiều khía cạnh.”
“Và đơn giản một cách sâu sắc. Tôi sẽ nói với cậu một cách khác để diễn đạt những gì tôi vừa dạy cậu. Có bốn giai đoạn một người phải trải qua khi chuyển từ việc sống như một kẻ nhập môn sang sống như một bậc thầy. Thứ nhất là giai đoạn không hoàn chỉnh một cách vô thức. Đáng buồn là đây chính là giai đoạn hầu hết chúng ta sống cuộc đời của mình. Trong giai đoạn mở đầu này, chúng ta không biết những gì chúng ta không biết. Chúng ta vô thức – chúng ta mơ hồ về con người thật của mình và cuộc sống của chúng ta. Nhưng một khi chúng ta mở mắt và thức dậy bằng cách nhận lấy trách nhiệm gì đó về cuộc sống của mình và sáng tạo ra số phận của mình, chúng ta chuyển sang giai đoạn hai là không hoàn chỉnh có ý thức. Ớ đây, chúng ta phát triển nhận thức về những gì chúng ta không biết.”
“Nói cách khác, chúng ta nhận thức được sự không hoàn chỉnh của mình trong cách chúng ta sống cuộc sống của mình phải không?”
“Chính xác. Một khi đã ở đây, nếu chúng ta vẫn nhận thức được và tiếp tục hoàn thiện con người bên trong của mình, chúng ta sẽ đi tới giai đoạn tiếp: hoàn chỉnh có nhận thức. Nơi này có đặc trưng là những kết quả tuyệt vời bắt đầu xuất hiện trong cuộc sống. Chúng ta chủ động tạo ra một sự tồn tại phi thường. Vấn đề duy nhất là chúng ta vẫn đang cố gắng. Đó vẫn là đấu tranh.”
“Và điều đó dung dưỡng cho áp lực,” tôi xen vào.
“Phải. Chúng ta giỏi một cách có ý thức trong cách chúng ta thực hiện cuộc sống của mình. Đó là một nơi rất tốt để sống, nhưng không phải là một nơi thật sự vĩ đại. Tất cả chúng ta đều cần khát khao đạt tới giai đoạn cuối cùng và cao nhất – hoàn thiện vô thức. Giai đoạn này trong cuộc sống chính là giai đoạn làm chủ. Và nó không còn liên quan đến chuyện học hay làm thêm nữa – nó chỉ đơn giản là sống.”
“Tôi hiểu rồi,” tôi nói. “Tôi thích cách anh giải thích quá trình này. Như thế đó là hành trình cuộc đời mà tất cả chúng ta đều nên hướng tới phải không?”
“Với tôi thì đúng vậy. Nhân tiện, điều quan trọng cậu nên biết là hãy bình tĩnh. Hãy thư giãn, anh bạn. ‘Cứ từ từ thì khoai mới nhừ’, người dân ở đây thường nói như vậy. ‘Tốc độ hoàn hảo, con trai của ta, là sống ở đó,’ tác giả uyên bác Richard Bach[28] đã nói như vậy. Đã đến lúc ‘sống ở đó’ trong cuộc đời cậu rồi.”
Sau đó Moe bước vào “lâu đài” của anh ấy và dọn ra bữa trưa gồm bánh kẹp cá thu và hoa quả tươi. Chúng tôi im lặng ngồi ăn khoảng một tiếng, tiếp nhận vẻ đẹp của không gian mê hồn này và tận hưởng ánh nắng đang hôn lên gương mặt chúng tôi.
“Đúng. Sống bằng lý trí và xa rời con tim của mình là một cách sống cực kỳ căng thẳng, anh bạn ạ,” cuối cùng Moe lên tiếng, vẫn nhìn ra đại dương. “Đó không phải là một cách sống tao nhã. Có một cách tốt hơn nữa để trải nghiệm con đường đời của mình. Có lẽ cách tốt nhất để diễn đạt là như thế này: Hãy chuyển từ việc cố gắng kiểm soát cuộc sống của cậu thành việc luôn tò mò về cuộc sống của cậu.”
“Và điều đó có ý nghĩa là gì?”
“Thay vì cố tìm cách biết và suy đoán mọi thứ, hãy sống với sự tò mò về tất cả. Cậu không phải biết mình sẽ ở đâu sau một năm nữa – cậu thậm chí không phải biết cậu sẽ làm việc gì trong một tháng tới. Hãy từ bỏ nhu cầu muốn biết về mọi thứ, và hãy chuyển sang thái độ tò mò mà tất cả chúng ta đều cần. Chỉ cần sống. Hãy sống đúng thời điểm với mọi sức mạnh cuộc sống của cậu, và hãy tận hưởng món quà của hiện tại. Những kho báu trong cuộc đời cậu sẽ xuất hiện chỉ khi cậu thật sự mở lòng với chúng.”
“Nhưng chắc chắn anh không định nói rằng tôi không cần làm bất kỳ điều gì. Ý tôi là, làm thế nào chúng ta tạo ra một cuộc sống phi thường nếu không hề cố gắng tí nào? Anh không thể bảo tôi rằng việc đặt ra các mục tiêu, lập kế hoạch và nỗ lực là sai lầm đúng không?”
“Rất hay. Tất cả là một sự cân bằng, phải không? Tất cả mọi thứ cậu đề cập tới đều xuất phát từ trong đầu, và như thế rất tốt. Giờ, với cậu, đã đến lúc mang theo trái tim. Hãy thôi tìm cách kiểm soát cuộc sống của mình và những cách thức của tự nhiên. Cậu không biết điều gì tốt nhất cho cậu. Cậu thực sự không hề biết.”
“Tôi đoán trí thông minh của mình không thể mạnh hơn trí thông minh đang vận hành thế giới được,” tôi thừa nhận.
“Rất hiểu biết, Jack. Cho nên hãy mở lòng hơn nữa. ở ngoài kia có cả một thế giới lớn hơn rất nhiều so với những gì cậu biết. Hãy sống với thái độ tò mò. Hãy sống với thái độ kính sợ. Hãy sống với thái độ ngạc nhiên.”
Tôi thấy thích những lời đó.
“Hãy bắt đầu nhận thức và có ý thức hơn,” Moe tiếp tục. “Hãy tìm kiếm những manh mối, xác định những hình mẫu, và kết nối các điểm lại. Hãy tìm kiếm sự đồng bộ và vận may, và hãy biết rằng những trùng hợp tuyệt vời này không là gì hơn chính cuộc sống tuyệt vời nhất của cậu đang đến với cậu. Cậu có thể rèn luyện nhận thức bằng cách chú ý hơn tới những gì đang diễn ra quanh cậu. Hãy lưu tâm nhiều hơn tới vũ điệu của cuộc sống. Chẳng hạn, khi cậu đi làm, thay vì sa vào cuộc độc thoại nội tâm, hãy rèn cho trí óc cậu biết phát hiện những gì đang diễn ra ở thế giới bên ngoài. Hãy chú ý đến màu sắc của bầu trời và hình dạng của những đám mây. Hãy quan sát những chiếc lá rơi từ trên cây xuống và hãy cảm nhận ánh nắng ấm đang vờn trên gương mặt cậu. Hãy cảm nhận bàn chân của cậu đang tiếp xúc với Đất Mẹ. Tôi thậm chí còn gợi ý cậu hãy bắt đầu chú ý tới cách tim cậu đập. Bằng cách rèn luyện mình biết lưu tâm hơn, cậu sẽ thoát khỏi lý trí của mình và chuyển sang khía cạnh tình cảm. Cậu sẽ trải nghiệm việc sống mỗi ngày. Và cậu sẽ có nhiều điều thú vị hơn. Một cách mạnh mẽ hơn nữa để thoát khỏi lý trí của mình và đi vào con tim và cơ thể là chỉ việc… thoát khỏi lý trí và đi vào cơ thể cậu.”
“Hả?” Tôi hỏi và thực sự bổi rổì.
“Một trong những cách hiệu quả nhất để thoát khỏi lý trí và thoát khỏi tất cả những mách bảo của tinh thần luôn ngăn cản chúng ta sống theo đúng khoảnh khắc hiện tại là dành nhiều thời gian hơn trong chính cơ thể của chúng ta.”
“Làm thế nào tôi làm được điều này?”
“Hãy chú ý tới những cảm xúc của cơ thể cậu,” câu trả lời vang lên. “Vào những ngày lý trí của cậu lấn át mạnh mẽ, hãy hỏi chính mình ‘Ta cảm thấy như thế nào?’ ‘Những cảm xúc gì đang diễn ra trong cơ thể ta lúc này?’ ‘Ngực ta có cảm giác thắt lại hay chân ta có co giật hoặc tim ta có đau không?’ Kỹ thuật nho nhỏ nhưng hiệu quả này sẽ lập tức giúp cậu thoát khỏi lý trí của mình và dẫn cậu vào trái tim của cậu. Và khi cậu sống theo con tim nhiều hơn, cậu sẽ nhận thấy rằng cậu đang tận hưởng hành trình cuộc đời của mình.”
“Đó cũng là lúc quá trình đấu tranh kết thúc?” Tôi nói thêm.
“Thật sự đúng như vậy. Cậu thật sự không phải phán đoán mọi thứ, Jack ạ. Như thế là cậu bị những nỗi sợ hãi khống chế. Cuộc sống là một cuốn tiểu thuyết bí ẩn chứa đựng câu chuyện cuộc đời của cậu. Còn gì là thú vị nếu cậu biết nó bắt đầu và kết thúc như thế nào trước khi cậu đọc đến đoạn kết? Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó nói cho cậu biết về kết cục của một bộ phim hấp dẫn mới ra trước khi cậu đi xem nó?”
“Tôi sẽ chẳng còn thấy hứng thú nữa.”
“Đúng vậy. Như cậu nói: ‘Vũ trụ là một nơi rất thân thiện,’ và cho dù điều gì xảy ra thì nó vẫn đang xảy ra vì những điều tốt đẹp nhất. Số phận của cậu sẽ mở ra như nó tất phải thế. Hãy tận hưởng hiện tại. Hãy sống thật trọn vẹn. Hãy sống cuộc sống đích thực. Hãy sống thật vui vẻ. Hãy sống từ tận đáy lòng. Cuộc sống sẽ tự chăm chút cho chính nó.”
“Bài học hôm nay như thế là đủ rồi. Chúng ta đi lướt sóng thôi!”
Nói xong, Moe Jackson, triệu phú-thiên tài quảng cáo biến thành tay lướt sóng đàng điếm bật dậy, vớ lấy ván trượt của mình và lao ra biển.
