– Chào buổi sáng, ông Patient. Câu chuyện về viên kẹo hôm qua ông kể đã làm tôi rất tò mò. Tôi thật vẫn chưa hiểu hết ý nghĩa câu chuyện đó lắm.
– Không sao. Hôm qua tôi đã hứa sẽ giải thích nó cho anh trên đường vào thành phố rồi mà. Tôi sẽ tiếp tục kể chừng nào anh còn muốn nghe. – Jonathan nhẹ nhàng ngồi vào ghế sau trong lúc Arthur giữ cửa xe ô tô cho ông.
– Thật sao, ông Patient? – Arthur đội mũ vào, nhanh chóng lên xe và nổ máy, vì anh không muốn phải đợi chờ để nghe tiếp câu chuyện về viên kẹo lâu hơn nữa.
– Arthur này, nếu tôi nhớ không nhầm thì anh muốn biết làm thế nào để áp dụng lý thuyết viên kẹo vào cuộc sống phải không? Anh đang thắc mắc vì sao những người kiềm chế ăn viên kẹo trong thí nghiệm đó lại thành công hơn những người ăn nó ngay lập tức?
– Vâng, tôi muốn biết nếu đó chính là bí quyết dẫn đến sự thành công của ông và sự đầy đủ khiêm tốn của tôi.
– Đầy đủ khiêm tốn? Đó là một cụm từ nghe có vẻ hay đấy. Tôi có thể hiểu tại sao anh giải được mấy trò chơi ô chữ rất nhanh trong khoảng thời gian nhàn rỗi của mình.
– Cảm ơn ông. Từ ngữ vẫn luôn là một thế mạnh của tôi. Mặc dù tôi chẳng có nhiều cơ hội để sử dụng chúng.
– Đừng lo Arthur. Anh có thể thay đổi điều đó và tôi sẽ chỉ cho anh biết phải làm thế nào. Nhưng trước tiên, hãy quay lại quá khứ để xem trước đây anh đã ăn hết bao nhiêu viên kẹo ngọt của mình rồi. Chúng ta bắt đầu từ trung học nhé. Lúc đó anh lái xe gì?
– Ôi, trời. Tôi đã có chiếc xe thật tuyệt vời: chiếc Corvette màu đỏ anh đào kiểu mui gấp. Đó đúng là một cục nam châm hút hồn mấy cô nàng.
– Anh mua nó chỉ với lý do đơn giản vậy thôi sao?
– Tất nhiên rồi. Và rõ ràng nó rất hiệu quả. Không cô gái nào từ chối lời đề nghị đi chơi với tôi.
– Tôi tin là vậy. Nhưng làm cách nào mà anh chi trả được cho chiếc xe đó vậy Arthur? Hay đó là một món quà?
– Không, đó là lần sinh nhật thứ 16 của tôi; thay vì tổ chức sinh nhật, tôi dùng tiền đó để trả khoản đặt cọc trước. Sau đó tôi kiếm một việc làm thêm để trang trải phần trả góp hàng tháng và tiền bảo hiểm. Tôi phải làm việc quần quật cả ngày nhưng lúc nào cũng trong tình trạng cháy túi.
– Chiếc Corvette đó quả là một viên kẹo quá hấp dẫn, phải không?
– Sao? Ồ… Đó chỉ là sự thoả mãn tức thời. Lúc đó, tôi muốn có được chiếc xe tốt nhất và bạn gái đẹp nhất. Nhưng như ông thấy đấy, tất cả đã không còn từ lâu rồi. Thật đáng thất vọng, ông Patient ạ!
– Anh có biết không, Arthur. Thời trung học, tôi vẫn thường ganh tị với những anh chàng như anh đấy. Anh tưởng tượng xem lúc đó tôi lái loại xe gì nào? Một chiếc Morris Oxford đã qua mười năm sử dụng. Đó là phương tiện di chuyển rẻ nhất mà tôi có thể mua được. Tôi cố gắng tiết kiệm tiền để chuẩn bị cho việc học đại học, với niềm tin rằng học tập chính là chìa khóa để có được tất cả những thứ tốt đẹp mà tôi hằng mong muốn trong tương lai. Tôi đã không nông nổi ăn ngay viên kẹo của mình mà tìm một thứ khác trong khả năng để thay vào đó.
– Trong số hàng triệu viên kẹo ông đã phải từ chối, có cả những viên kẹo trông cực kỳ hấp dẫn phải không? Các cô gái thời ông còn độc thân chẳng hạn?
Jonathan cười nhẹ trả lời:
– Đúng vậy đấy, Arthur. Mặc dù đó không phải là ví dụ mà tôi đang nghĩ trong đầu. Hãy thử chọn lựa điều này nhé. Tôi sẽ đưa cho anh 1 triệu đô-la ngay ngày hôm nay hoặc là 1 đô-la vào hôm nay, 2 đô-la vào ngày mai, cứ hôm sau tôi đưa anh gấp đôi hôm trước trong vòng ba mươi ngày, anh chọn hình thức nào?
– Ông Patient, tôi không ngốc đâu. Tôi sẽ chọn khoản tiền 1 triệu đô-la. Đừng nói với tôi rằng ông sẽ chọn những đồng đô-la lẻ được nhân lên gấp đôi vào hôm sau trong ba mươi ngày nhé! – Arthur cười thích thú.
– Anh lại bị viên kẹo ngọt nằm ngay trước mắt cám dỗ nữa rồi, Arthur ạ. Cái lợi trước mắt có vẻ lớn nhưng sẽ chẳng là gì khi nghĩ về lâu về dài. – Không để cho Arthur kịp phản ứng, Patient tiếp lời:
– Anh nên lấy những đồng đô-la lẻ bởi nếu như vậy, anh sẽ có hơn 500 triệu đô-la sau một tháng, chứ không phải chỉ 1 triệu đô-la.
– Quả như thế sao ông Patient? Thật không thể tin được! – Arthur nói trong sự ngạc nhiên lẫn ngưỡng mộ.
– Đúng vậy, Arthur. Đó chính là điều kỳ diệu đáng kinh ngạc khi biết từ chối viên kẹo ngọt ngay trước mặt. 500 triệu đô-la trong một tháng là sự lựa chọn khôn ngoan hơn nhiều so với 1 triệu đô-la trong một ngày.
– Bây giờ thì tôi đã tin vào lý thuyết này rồi. Nhưng làm cách nào có thể áp dụng nó vào cuộc sống để đạt được thành công như ông ngày nay chẳng hạn?
– Chúng ta sắp tới văn phòng rồi, cho nên tôi không thể trả lời câu hỏi của anh một cách đầy đủ được. Nhưng để tôi cho anh một dẫn chứng nhỏ nữa nhé. Anh còn nhớ chuyện tôi phàn nàn về những kẻ thích ăn kẹo ngay vào ngày hôm qua, lúc anh đến đón tôi không?
– Vâng, nhớ chứ. Đó là lần đầu tiên tôi thấy ông thật sự tỏ ra không hài lòng.
– Chúng tôi đang tiến hành thương lượng để ký kết hợp đồng lâu dài các khóa huấn luyện về thương mại điện tử cho một tập đoàn lớn của Mỹ Latinh. Vì quy mô nhân viên của công ty đó rất lớn, nên trị giá của khóa học mà họ cần lên đến cả triệu đô-la. Trong dự định, tôi muốn thiết lập mối làm ăn lâu dài với công ty đó nên đang thúc đẩy một dịch vụ trọn gói bao gồm cả các hội nghị chuyên đề kèm theo. Và như vậy giá trị của hợp đồng sẽ là 10 triệu đô-la, đồng thời chúng tôi sẽ có một mối liên kết quan trọng với thị trường Mỹ Latinh.
– Vậy chuyện gì đã xảy ra?
– Chủ tịch của công ty bạn hiện đi công tác nên vị phó chủ tịch đã gọi điện hẹn gặp chúng tôi. Ngay lập tức phó chủ tịch phụ trách kinh doanh của tôi đã tiến hành thỏa thuận rất nhanh chóng để mong đạt được gói hợp đồng 1 triệu đô-la mà không thăm dò xem đối tác cần thêm những dịch vụ nào nữa. Lẽ ra, anh ta phải biết tính toán xa hơn và thăm dò xem đối tác còn có những nhu cầu gì mà họ chưa nói ra. Athur ạ, anh ta đã vội vàng lấy ngay viên kẹo khi thấy quá dễ dàng thay vì cố gắng thúc đẩy tiến trình hợp tác để có được hợp đồng trị giá 10 triệu đô.
– Vậy là ông đã có hợp đồng 1 triệu đô-la. Tuy chưa hài lòng nhưng cũng đâu đến nỗi quá tệ, phải không ông Patient?
– Không có gì đảm bảo cho việc đó, vì chúng tôi chưa ký kết được điều gì. Thậm chí sự việc đang bắt đầu tệ hơn.
– Thế ư?
– Hôm qua, vị chủ tịch của công ty đó gọi điện cho tôi và muốn biết tại sao chúng tôi lại không giữ lời hứa xây dựng mối quan hệ lâu dài. Ông ấy cho rằng chúng tôi không tin tưởng ở đối tác và dĩ nhiên là không muốn ký kết bất cứ thỏa thuận nào với một công ty chỉ biết nghĩ đến lợi ích ngay trước mắt mà không tìm ra được những giải pháp hoàn hảo hơn đáp ứng đúng nhu cầu của họ.
– Ông ấy hoàn toàn có lý khi từ chối không hợp tác với một công ty có cung cách làm ăn như vậy?
– Đúng vậy. Có nguy cơ là ngay cả hợp đồng 1 triệu đô-la cũng có thể tan thành mây khói.
– Ông có giải pháp nào cho chuyện này chưa?
– Đó là điều mà tôi đang cố suy nghĩ đây, Arthur. Anh cứ về nhà đi, tôi sẽ gọi điện nếu cần anh đến đón.
– Chúc may mắn, ông Patient. Tôi sẽ luôn ủng hộ ông!
– Cảm ơn, Arthur.
Arthur trở về dinh thự của Patient, đỗ xe vào ga-ra và đi về phía căn nhà của anh được ông chủ cho sử dụng miễn phí. Cuộc sống của anh ở đây nói chung cũng khá thoải mái. Công việc ít áp lực, chẳng phải tiêu tốn gì nhiều. Nhưng sau năm năm, anh có gì? Tài khoản ngân hàng trống rỗng và trong túi lúc nào cũng chỉ có khoảng mấy chục đô-la. Anh không có một kế hoạch nào cho tương lai ngoài việc nghĩ về cuộc sống tuần tới sẽ tiếp tục như thế nào.
Arthur thở dài, bước vào mái ấm tuyềnh toàng, khiêm tốn của mình và cầm lấy gói kẹo anh mới mua hôm trước. Anh xé toạc túi nhựa ra, cầm một viên kẹo đưa lên miệng, nhưng lập tức anh ngừng lại và đặt nó xuống trên chiếc bàn nhỏ cạnh giường.
“Nếu không ăn bây giờ, ngày mai mình sẽ có hai viên!”, Arthur tự nhủ như thế.
– Chào buổi sáng, ông Patient. Câu chuyện về viên kẹo hôm qua ông kể đã làm tôi rất tò mò. Tôi thật vẫn chưa hiểu hết ý nghĩa câu chuyện đó lắm.
– Không sao. Hôm qua tôi đã hứa sẽ giải thích nó cho anh trên đường vào thành phố rồi mà. Tôi sẽ tiếp tục kể chừng nào anh còn muốn nghe. – Jonathan nhẹ nhàng ngồi vào ghế sau trong lúc Arthur giữ cửa xe ô tô cho ông.
– Thật sao, ông Patient? – Arthur đội mũ vào, nhanh chóng lên xe và nổ máy, vì anh không muốn phải đợi chờ để nghe tiếp câu chuyện về viên kẹo lâu hơn nữa.
– Arthur này, nếu tôi nhớ không nhầm thì anh muốn biết làm thế nào để áp dụng lý thuyết viên kẹo vào cuộc sống phải không? Anh đang thắc mắc vì sao những người kiềm chế ăn viên kẹo trong thí nghiệm đó lại thành công hơn những người ăn nó ngay lập tức?
– Vâng, tôi muốn biết nếu đó chính là bí quyết dẫn đến sự thành công của ông và sự đầy đủ khiêm tốn của tôi.
– Đầy đủ khiêm tốn? Đó là một cụm từ nghe có vẻ hay đấy. Tôi có thể hiểu tại sao anh giải được mấy trò chơi ô chữ rất nhanh trong khoảng thời gian nhàn rỗi của mình.
– Cảm ơn ông. Từ ngữ vẫn luôn là một thế mạnh của tôi. Mặc dù tôi chẳng có nhiều cơ hội để sử dụng chúng.
– Đừng lo Arthur. Anh có thể thay đổi điều đó và tôi sẽ chỉ cho anh biết phải làm thế nào. Nhưng trước tiên, hãy quay lại quá khứ để xem trước đây anh đã ăn hết bao nhiêu viên kẹo ngọt của mình rồi. Chúng ta bắt đầu từ trung học nhé. Lúc đó anh lái xe gì?
– Ôi, trời. Tôi đã có chiếc xe thật tuyệt vời: chiếc Corvette màu đỏ anh đào kiểu mui gấp. Đó đúng là một cục nam châm hút hồn mấy cô nàng.
– Anh mua nó chỉ với lý do đơn giản vậy thôi sao?
– Tất nhiên rồi. Và rõ ràng nó rất hiệu quả. Không cô gái nào từ chối lời đề nghị đi chơi với tôi.
– Tôi tin là vậy. Nhưng làm cách nào mà anh chi trả được cho chiếc xe đó vậy Arthur? Hay đó là một món quà?
– Không, đó là lần sinh nhật thứ 16 của tôi; thay vì tổ chức sinh nhật, tôi dùng tiền đó để trả khoản đặt cọc trước. Sau đó tôi kiếm một việc làm thêm để trang trải phần trả góp hàng tháng và tiền bảo hiểm. Tôi phải làm việc quần quật cả ngày nhưng lúc nào cũng trong tình trạng cháy túi.
– Chiếc Corvette đó quả là một viên kẹo quá hấp dẫn, phải không?
– Sao? Ồ… Đó chỉ là sự thoả mãn tức thời. Lúc đó, tôi muốn có được chiếc xe tốt nhất và bạn gái đẹp nhất. Nhưng như ông thấy đấy, tất cả đã không còn từ lâu rồi. Thật đáng thất vọng, ông Patient ạ!
– Anh có biết không, Arthur. Thời trung học, tôi vẫn thường ganh tị với những anh chàng như anh đấy. Anh tưởng tượng xem lúc đó tôi lái loại xe gì nào? Một chiếc Morris Oxford đã qua mười năm sử dụng. Đó là phương tiện di chuyển rẻ nhất mà tôi có thể mua được. Tôi cố gắng tiết kiệm tiền để chuẩn bị cho việc học đại học, với niềm tin rằng học tập chính là chìa khóa để có được tất cả những thứ tốt đẹp mà tôi hằng mong muốn trong tương lai. Tôi đã không nông nổi ăn ngay viên kẹo của mình mà tìm một thứ khác trong khả năng để thay vào đó.
– Trong số hàng triệu viên kẹo ông đã phải từ chối, có cả những viên kẹo trông cực kỳ hấp dẫn phải không? Các cô gái thời ông còn độc thân chẳng hạn?
Jonathan cười nhẹ trả lời:
– Đúng vậy đấy, Arthur. Mặc dù đó không phải là ví dụ mà tôi đang nghĩ trong đầu. Hãy thử chọn lựa điều này nhé. Tôi sẽ đưa cho anh 1 triệu đô-la ngay ngày hôm nay hoặc là 1 đô-la vào hôm nay, 2 đô-la vào ngày mai, cứ hôm sau tôi đưa anh gấp đôi hôm trước trong vòng ba mươi ngày, anh chọn hình thức nào?
– Ông Patient, tôi không ngốc đâu. Tôi sẽ chọn khoản tiền 1 triệu đô-la. Đừng nói với tôi rằng ông sẽ chọn những đồng đô-la lẻ được nhân lên gấp đôi vào hôm sau trong ba mươi ngày nhé! – Arthur cười thích thú.
– Anh lại bị viên kẹo ngọt nằm ngay trước mắt cám dỗ nữa rồi, Arthur ạ. Cái lợi trước mắt có vẻ lớn nhưng sẽ chẳng là gì khi nghĩ về lâu về dài. – Không để cho Arthur kịp phản ứng, Patient tiếp lời:
– Anh nên lấy những đồng đô-la lẻ bởi nếu như vậy, anh sẽ có hơn 500 triệu đô-la sau một tháng, chứ không phải chỉ 1 triệu đô-la.
– Quả như thế sao ông Patient? Thật không thể tin được! – Arthur nói trong sự ngạc nhiên lẫn ngưỡng mộ.
– Đúng vậy, Arthur. Đó chính là điều kỳ diệu đáng kinh ngạc khi biết từ chối viên kẹo ngọt ngay trước mặt. 500 triệu đô-la trong một tháng là sự lựa chọn khôn ngoan hơn nhiều so với 1 triệu đô-la trong một ngày.
– Bây giờ thì tôi đã tin vào lý thuyết này rồi. Nhưng làm cách nào có thể áp dụng nó vào cuộc sống để đạt được thành công như ông ngày nay chẳng hạn?
– Chúng ta sắp tới văn phòng rồi, cho nên tôi không thể trả lời câu hỏi của anh một cách đầy đủ được. Nhưng để tôi cho anh một dẫn chứng nhỏ nữa nhé. Anh còn nhớ chuyện tôi phàn nàn về những kẻ thích ăn kẹo ngay vào ngày hôm qua, lúc anh đến đón tôi không?
– Vâng, nhớ chứ. Đó là lần đầu tiên tôi thấy ông thật sự tỏ ra không hài lòng.
– Chúng tôi đang tiến hành thương lượng để ký kết hợp đồng lâu dài các khóa huấn luyện về thương mại điện tử cho một tập đoàn lớn của Mỹ Latinh. Vì quy mô nhân viên của công ty đó rất lớn, nên trị giá của khóa học mà họ cần lên đến cả triệu đô-la. Trong dự định, tôi muốn thiết lập mối làm ăn lâu dài với công ty đó nên đang thúc đẩy một dịch vụ trọn gói bao gồm cả các hội nghị chuyên đề kèm theo. Và như vậy giá trị của hợp đồng sẽ là 10 triệu đô-la, đồng thời chúng tôi sẽ có một mối liên kết quan trọng với thị trường Mỹ Latinh.
– Vậy chuyện gì đã xảy ra?
– Chủ tịch của công ty bạn hiện đi công tác nên vị phó chủ tịch đã gọi điện hẹn gặp chúng tôi. Ngay lập tức phó chủ tịch phụ trách kinh doanh của tôi đã tiến hành thỏa thuận rất nhanh chóng để mong đạt được gói hợp đồng 1 triệu đô-la mà không thăm dò xem đối tác cần thêm những dịch vụ nào nữa. Lẽ ra, anh ta phải biết tính toán xa hơn và thăm dò xem đối tác còn có những nhu cầu gì mà họ chưa nói ra. Athur ạ, anh ta đã vội vàng lấy ngay viên kẹo khi thấy quá dễ dàng thay vì cố gắng thúc đẩy tiến trình hợp tác để có được hợp đồng trị giá 10 triệu đô.
– Vậy là ông đã có hợp đồng 1 triệu đô-la. Tuy chưa hài lòng nhưng cũng đâu đến nỗi quá tệ, phải không ông Patient?
– Không có gì đảm bảo cho việc đó, vì chúng tôi chưa ký kết được điều gì. Thậm chí sự việc đang bắt đầu tệ hơn.
– Thế ư?
– Hôm qua, vị chủ tịch của công ty đó gọi điện cho tôi và muốn biết tại sao chúng tôi lại không giữ lời hứa xây dựng mối quan hệ lâu dài. Ông ấy cho rằng chúng tôi không tin tưởng ở đối tác và dĩ nhiên là không muốn ký kết bất cứ thỏa thuận nào với một công ty chỉ biết nghĩ đến lợi ích ngay trước mắt mà không tìm ra được những giải pháp hoàn hảo hơn đáp ứng đúng nhu cầu của họ.
– Ông ấy hoàn toàn có lý khi từ chối không hợp tác với một công ty có cung cách làm ăn như vậy?
– Đúng vậy. Có nguy cơ là ngay cả hợp đồng 1 triệu đô-la cũng có thể tan thành mây khói.
– Ông có giải pháp nào cho chuyện này chưa?
– Đó là điều mà tôi đang cố suy nghĩ đây, Arthur. Anh cứ về nhà đi, tôi sẽ gọi điện nếu cần anh đến đón.
– Chúc may mắn, ông Patient. Tôi sẽ luôn ủng hộ ông!
– Cảm ơn, Arthur.
Arthur trở về dinh thự của Patient, đỗ xe vào ga-ra và đi về phía căn nhà của anh được ông chủ cho sử dụng miễn phí. Cuộc sống của anh ở đây nói chung cũng khá thoải mái. Công việc ít áp lực, chẳng phải tiêu tốn gì nhiều. Nhưng sau năm năm, anh có gì? Tài khoản ngân hàng trống rỗng và trong túi lúc nào cũng chỉ có khoảng mấy chục đô-la. Anh không có một kế hoạch nào cho tương lai ngoài việc nghĩ về cuộc sống tuần tới sẽ tiếp tục như thế nào.
Arthur thở dài, bước vào mái ấm tuyềnh toàng, khiêm tốn của mình và cầm lấy gói kẹo anh mới mua hôm trước. Anh xé toạc túi nhựa ra, cầm một viên kẹo đưa lên miệng, nhưng lập tức anh ngừng lại và đặt nó xuống trên chiếc bàn nhỏ cạnh giường.
“Nếu không ăn bây giờ, ngày mai mình sẽ có hai viên!”, Arthur tự nhủ như thế.
