Sau nhiều năm, trường Cao đẳng San Bartolomé đã thực sự trở thành ngôi nhà của Rojas. Đây không chỉ là địa điểm học tập mà còn là nơi trú ẩn của anh trước sự rình rập của thế giới trong một giai đoạn đầy xung đột và thay đổi như thời điểm đó. Trường được các quý ông Diego de Anaya và Maldonado thành lập vào năm 1401, vài năm trước khi Viện Nghiên cứu Tổng hợp tách hoàn toàn ra khỏi Hội đồng Nhà thờ và được tự chủ nhiều hơn. Đây là trường Cao đẳng đầu tiên của Tây Ban Nha và trở thành hình mẫu chính cho một số trường học được thành lập sau này. Đây không chỉ là nơi cư trú bình dị cho các sinh viên nghèo mà còn là trung tâm giáo dục có nội quy nghiêm chỉnh, có các điều kiện tương đối đầy đủ và sự tự chủ nhất định đối với trường Đại học. Không phải ngẫu nhiên mà từ đây đã đào tạo ra rất nhiều quan chức hành chính và Nhà thờ lúc đó; do vậy, có thể thấy người ta thường nói: Cả thê giới này đều xuất thân từ Bartolomé. Mặt tiền của trường thực ra trông rất giản dị, được xây bằng gạch nhiều hơn là lát bằng đá và thiếu nét uyển chuyển. Thay vì công tác giảng dạy và ăn ở tốt là đặc quyền không thể tách rời của trường San Bartolomé, các học sinh cao đẳng buộc phải có một cuộc sống theo kiểu gần như tu viện, cống hiến hoàn toàn cho việc học tập và trau dồi phẩm chất đạo đức với một số hoạt động cộng đồng như làm lễ cầu nguyện hằng ngày, ăn ở tại trường và tham gia các hoạt động được gọi là tổng kết hoặc thảo luận mang tính học thuật.
Để con lừa ở chuồng cỏ và xách chiếc va li nặng trên tay, Rojas tiến lại chào hai sinh viên mà anh nhìn thấy trên sân trường, gần cổng ra vào.
– Rất vui được gặp anh Fernando. Anh có khỏe không? – Một trong số họ cất tiếng hỏi ngay khi vừa nhìn thấy Rojas.
Đó là một cậu thanh niên cao với mái tóc đỏ hoe và ánh mắt lanh lọi, ít hơn Rojas vài tuổi và là một trong sáu chàng trai vừa học vừa giúp việc cho nhà trường. Cậu ta đến trường vào cuối năm ngoái, nhưng sức học vượt trội so với các bạn cùng lứa.
– Chắc là không tốt bằng cậu đâu, Hilario thân mến, mặc dù tôi thấy cậu xanh và gầy hơn. Chắc chắn là cậu lại đọc sách hết cả kỳ nghỉ hè. Bụng cậu sao thế, trông cứ như là cái vò da chứa đầy rượu vang sắp nổ tung đến nơi thế kia?
– Tôi thấy anh cũng không thay đổi mấy, cậu ta cười nói. Bố mẹ và các anh chị em của anh có khỏe không?
– Ơn Chúa, tất cả đều ổn.
– Kể từ khi họ chưa gặp lại anh.
– Hilario, lần này thì cậu nói đúng. Tôi e rằng tôi quá ít nói so với người thân trong nhà.
– Anh ít nói à? Từ bao giờ vậy?
– Từ cái ngày tôi sinh ra, thậm chí từ khi tôi còn chưa ra đời, Rojas tinh quái đáp lại. Thế còn chàng trai đi cùng, cậu không định giới thiệu với tôi à? Rojas hỏi lại nhằm đổi chủ đề.
– Cậu ta là Francisco, mới vào nhập trường. Anh sẽ thấy cậu ta còn giỏi tiếng La tinh hơn cả một cử nhân đấy.
– Nói thế trong lúc này cũng không phải là quá đáng đâu vì rằng trong Học viện có rất ít người giỏi tiếng La tinh, phần lớn mới chỉ nói bập bẹ mà thôi và điều tệ hại nhất là không ai cảm thấy hổ thẹn vì điều đó. Dù thế nào cũng xin chào mừng cậu tới ngôi đền của Nữ thần tri thức. Rojas nói với cậu thanh niên mới, người đang nhìn anh đầy ngưỡng mộ như thể đã được nghe kể nhiều điều tuyệt vời về anh.
– Được quen biết anh thật là một vinh dự đối với tôi, chàng trai trẻ hồ hỏi chào.
– Tôi thấy là trong những tuần qua cậu vừa đi thu hoạch nho? – Rojas quan sát.
– Hằng ngày. Nhưng sao anh biết? Chẳng lẽ người tôi bốc toàn mùi nước nho ép? – Cậu ta kinh ngạc hỏi lại.
– Chỉ cần nhìn tay hoặc da cậu mà xem, chúng rám nắng kìa.
– Anh luôn là người quan sát tốt – Hilario chen vào cuộc nói chuyện – À, Đức Giám mục đang chờ anh tại dinh thự đấy. Ngài nói là có việc rất cấp bách.
– Chờ tôi à?
– Đúng vậy. Họ cần anh. Tôi vẫn chưa biết lý do gì.
– Những tin đồn ở đây có thật không?
– Tôi không biết là anh đã nghe thấy những gì, nhưng mọi việc ở Học viện đang hỗn loạn. Hôm qua cha Tomas đã bị giết.
– Thì ra đó là sự thật! – Rojas kêu lên.
– Vụ việc xảy ra ở ngay cửa Nhà thờ lớn. Quả là một bi kịch! Nhưng mà thôi, anh đi nhanh lên đi, Ngài Giám mục sắp hết kiên nhẫn chờ anh rồi. Chúng ta sẽ nói chuyện lai rai sau, nếu như anh muốn.
Trước khi đi gặp Giám mục, Rojas thay bộ quần áo đi đường đầy bụi bằng bộ trang phục thường ngày của trường San Bartolomé với chiếc khăn choàng len màu nâu và dải băng cùng màu gắn từ trước ngực ra sau lưng, kết thúc bằng nẹp da viền chỉ. Với dải băng này, các bạn cùng học thường hay dùng để che đầu, nhưng Rojas thích đội một chiếc mũ rộng vành. Cuối cùng, chân anh đi một đôi giày đế cao bằng da dê màu đen và không trang trí. Mặc dù không phải là người chưng diện, nhưng anh thích mặc một bộ trang phục làm cho dáng người cân đối và khiến anh khác biệt so với phần lớn sinh viên khác, thường hay mặc áo choàng dài có cổ, khăn len và mũ bốn cạnh. Với dáng người to lớn và làn da khỏe khoắn, Rojas luôn được chú ý khi đi ra ngoài. Anh có khuôn mặt vuông góc cạnh, hàm răng đẹp, da trắng, đối lập với mái tóc và đôi mắt màu đen. Bình thường, anh đi rất nhanh, mặc dù sải bước không quá dài và với ánh mắt mơ màng như đang chìm đắm trong suy tư. Thế nhưng, khi tập trung thì không một chi tiết nào có thể thoát khỏi mắt anh.
Dinh thự của Giám mục nằm đối diện với mặt phía tây Nhà thờ lớn, rất gần trường San Bartolomé, về lô gíc mà nói, đáng lẽ phải là một toà nhà bề thế, nhưng thực tế thì toà nhà không lớn, cũng không tráng lệ vì các thế hệ Giám mục thường không sống nhiều thời gian tại trụ sở, nên thường có một cha sở cai quản toà nhà đó. Khi anh trình diện trước cửa, một người hầu dẫn anh đến phòng riêng của Giám mục và yêu cầu anh đứng đợi ở hành lang bên ngoài. Cánh cửa phòng trong để ngỏ và từ góc đang đứng, Rojas có thể nhìn thấy Giám mục đang trò chuyện hào hứng với một trong những người thư ký của mình.
Diego de Deza là người đàn ông lực lưỡng, mũi thẳng, trán cao, mắt nhìn thẳng như xoáy vào người đối diện. Ông khoảng chừng năm mươi lăm tuổi. Tại các quán rượu của thành phố, người ta nói rằng ông xuất thân từ một gia đình cải đạo, nhưng không một ai trong số những kẻ thù của ông có thể chứng minh được điều đó. Ông đã từng đảm nhiệm nhiều cương vị, trong số đó có chức vụ Đức Cha bề trên của Tu viện San Esteban và Giáo sư Đệ nhất khoa Thần học tại trường Đại học. Mặc dù bề ngoài ông ứng xử rất nhẹ nhàng, có thái độ linh hoạt nghiêng về đối thoại, nhưng ông cũng không ngần ngại khi cần phải sử dụng thủ đoạn để đạt được mục đích vì bản chất ông vừa thông minh lại vừa tham vọng. Uy tín ở trường Đại học đã giúp ông trở thành thầy dạy học của Thái tử Juan, người kê nhiệm của các vị Vua Thiên Chúa giáo. Dạy học là công việc chính của ông trong gần một thập niên cho đến khi được bổ nhiệm làm Giám mục Salamanca vào năm 1494 như một phần thưởng cho công lao đóng góp to lớn của ông. Nhưng ông chỉ nhậm chức vào tháng Năm năm 1497 sau khi dự đám cưới của Thái tử Juan và Công chúa Margarita của Áo tại Burgos. Dù thế nào chăng nữa, mong muốn của Vua và Nữ hoàng là Deza vẫn tiếp tục, dưới bất kỳ hình thức nào, là thầy dạy của Thái tử, người Deza thực sự yêu quý như con trai mình, để thỉnh thoảng Thái tử có thể tới thăm và thưởng thức những điều hay và tốt đẹp của thành phố và của Học viện, về phần mình, chỉ trong vòng vài tháng cầm quyền, Giám mục đã triệu tập hội nghị giáo xứ và quay lại thúc đẩy dự án xây dựng Nhà thờ mới, ngay bên cạnh Nhà thờ hiện tại.
Cuối cùng, Rojas đã nhìn thấy thư ký của Giám mục đi ra, tay cầm một chiếc cặp lớn. Rojas đứng dậy và tiến lại phía cửa. Anh định xin phép để bước vào thì Giám mục đã ra lệnh:
– Vào đi anh bạn yêu quý và đóng chặt cửa nhé. Mong anh thứ lỗi cho ta vì đã để anh phải chờ. Anh không biết là ta vui biết chừng nào khi gặp lại anh ở Salamanca đâu.
– Con cũng rất mong được gặp lại Đức Cha! – Rojas nói trong lúc quỳ xuống và hôn lên chiếc nhẫn trên tay Giám mục.
– Đứng lên đi. Con hãy lại ngồi gần ta. Ta cần nói một chuyện quan trọng và tuyệt mật với con. Ta cho rằng con đã được nghe tin về cái chết khủng khiếp của cha Tomas. Xin Đức Chúa, Ngài hãy soi xét!
– Con có nghe tin đồn trên đường đến Salamanca và vừa được khẳng định ở trường là đúng sự thật, nhưng con chưa được biết thêm chi tiết.
– Họ đã giết ông ta một cách tàn nhẫn – Giám mục bắt đầu kể – ngay tại cửa chính của Nhà thờ lớn, bằng một thanh gươm hoặc một con dao găm.
– Đã biết ai là thủ phạm chưa, thưa cha? Có kẻ khả nghi không ạ?
– Đến giờ thì chưa. Như mọi lần, họ đã cho dán yết thị, yêu cầu bất kỳ ai biết đều có thể tố cáo vụ việc, nếu không muốn bị coi là kẻ tòng phạm.
– Và đã có thêm thông tin gì chưa ạ? – Rojas hỏi vẻ hơi thiếu kiên nhẫn, trong khi Giám mục đang lục tìm gì đó trong ngăn kéo bàn làm việc.
– Con nhìn đây! – Giám mục nói rồi chìa cho Rojas xem một vật mà ông vừa lôi ra từ ngăn kéo.
Rojas nhận thấy đó là một đồng bạc kẽm, lượng đồng nhiều hơn bạc và do vậy, có rất ít giá trị.
– Đồng bạc kẽm này ở trong miệng cha Tomas. – Giám mục cuối cùng cũng thông báo cho Rojas – ngay trên đầu lưỡi, giống như một hình thức tế thần. Quả là hành động báng bổ thần thánh khủng khiếp!
– Thưa cha – Rojas hỏi – cha có tin là đồng bạc kẽm đặt trên đầu lưỡi ấy có ý nghĩa gì không ạ?
– Chỉ có kẻ tà ác mới có thể nghĩ ra việc làm như vậy. Nhưng tóm lại, anh bạn thân mến, đây là một trong những việc mà con phải tìm hiểu.
– Con ạ? – Rojas hỏi đầy vẻ ngạc nhiên.
– Ta không biết tại sao con lại ngạc nhiên như thế? – Giám mục vội nói. – Nhiều lần con đã cho ta thấy trí thông minh xuất sắc tuyệt vời của mình. Không phải chính con đã phát hiện ra kẻ lấy trộm chiếc chén thánh của đền thờ Học viện sao? Và không phải là nhờ con mà người ta đã bắt được những kẻ ăn cắp cái hòm đựng tài liệu quan trọng của trường Đại học ư?
Giám mục nhắc đến hai trong số nhiều vụ ăn trộm bí ẩn xảy ra ở ngay trường Đại học mà Rojas đã giúp thầy giám thị tìm ra thủ phạm. Và trong cả hai vụ trên, anh đều giành được sự kính nể của một số thành viên Hội đồng trường học, cũng như sự ghen tị của không ít người.
– Những vụ đó quá nhỏ bé, làm sao có thể so với vụ này được. – Rojas phản đối một cách yếu ớt. Những vụ kia con chỉ làm thử xem sao để kích hoạt trí óc một chút. Còn vụ này nghiêm trọng hơn nhiều.
– Dĩ nhiên là vậy. – Giám mục khẳng định và hơi lên giọng một chút – Chính vì vậy, ta cần có một người đặc biệt.
– Nhưng con còn chưa sẵn sàng. – Rojas khiêm tốn đáp lại, và con cũng không có quyền gì cả.
– Về điều đó thì con nhầm rồi. – Giám mục cắt ngang lời anh – Con vừa mới được bổ nhiệm là thành viên trong Đại gia đình Thánh giáo, con có quyền điều tra vụ án này và không bắt buộc phải tường trình cuộc điều tra với Thanh tra Toà án Salamanca. Điều này có nghĩa là con chỉ phải trình vụ án với một mình ta hoặc với Thanh tra của Valladolid mà thôi, nếu như ông ta yêu cầu con.
– Con, thành viên của Toà án Công giáo sao? – Rojas kinh ngạc kêu lên. – Dường như cha đã quên con là kẻ cải đạo?
– Chính xác vì điều đó đấy. Chức vụ này, Giám mục nhẹ nhàng giải thích, là sự công nhận hoàn toàn về xuất sứ trong sạch của con và của toàn gia đình con, bên cạnh đó còn có những đặc quyền khác như quyền được mang vũ khí. Tuy nhiên, nếu con từ chối – Giám mục cảnh báo – thì người ta sẽ đặt nghi vấn việc con và cha con là những con chiên của Thiên Chúa giáo.
– Thế nhưng tất cả mọi người đều biết…
– Thôi đừng viện cớ nữa! – Giám mục ngắt lời Rojas – Nhà thờ và Vương triều đều cần đến con mà con lại đang nợ Toà án Công giáo, điều này thì con chớ nên quên. Cuộc sống và uy tín của cha con phụ thuộc vào cách cư xử trung tín của con như chính con đã từng nói. Lẽ dĩ nhiên, việc bổ nhiệm và cả cuộc điều tra của con sẽ được giữ bí mật. Điều duy nhất mà mọi người mong đợi ở con là sử dụng các phương pháp thông minh, uyên bác để phát hiện ra kẻ tội phạm. Toà Thánh án và cánh tay thế tục sẽ thực hiện những điều cần phải làm tiếp theo. Như con biết, trở thành thành viên của Toà án Công giáo chỉ là một chức vụ danh dự, nhưng nó bao hàm nhiều lọi thê khác. Không cần phải nói nhiều, đối với con, đây có thể là bước đầu tiên hướng tới những cương vị cao quý hơn, dĩ nhiên là sau khi con hoàn thành việc học tập. Về phần mình, ta cũng sẽ biết cách đền bù cho con, điều đó thì con cứ yên tâm.
– Nhưng con cần phải làm những gì? – Rojas hỏi, lo lắng vì gánh nặng sắp tới.
– Con hãy tưởng tượng mình là con chó săn – Giám mục bắt đầu nói – Không phải con đã tự khám phá ra vụ án lần trước rồi sao? Điều duy nhất mà con cần phải làm là đánh hơi thấy con mồi và đuổi theo dấu vết cho đến tận hang ổ chúng để bắt tên sát nhân, những kẻ chủ mưu và tòng phạm. Nhưng con cần phải thực hiện mọi việc với sự thận trọng cần có.
– Tóm lại, nếu đó là ước nguyện của Đức Cha… – Rojas nhượng bộ, tỏ ra hối hận vì trước đây đã có lần anh kiêu hãnh về những thành công như một chú chó săn.
– Đó là điều ta mong đợi ở con. Bây giờ, hãy chú ý lắng nghe ta nói. Trong hai ngày tới, Thái tử Juan sẽ tới Salamanca. Đã một thời gian Thái tử phải nghỉ ngoi dưỡng bệnh nên không thể đi cùng Vua cha tới Valencia de Alcantara để dự lễ cưới của em gái Isabel như Ngài mong muốn. Dưới bất kỳ nhãn quan và hình thức nào, ta không muốn Thái tử nghĩ rằng thành phố này thiếu an toàn và ta càng không muốn Thái tử thấy một tội ác như trên có thể được miễn truy cứu. Mong ước chính của ta, cũng phù hợp với mong muốn của các vị Vua là kể từ thời điểm này, Thái tử sẽ đến thăm và ở lại đây bất cứ lúc nào có thể. Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích và đặc quyền lớn cho Salamanca và trường Đại học. Thái tử sẽ ngự tại dinh thự này và mong muốn chính của ta là sự nghỉ ngoi của Ngài sẽ không bị bất kỳ điều gì quấy rầy. Giờ con có hiểu nỗi băn khoăn, lo lắng của ta không?
– Con hiểu rất rõ, không có cách gì khác hơn – Rojas đành chấp nhận việc bổ nhiệm trên – Về việc của cha Tomas, con chỉ muốn xin phép Cha được khám nghiệm tử thi càng sớm càng tốt.
– Tử thi à? Vì tình yêu của Chúa, con định làm gì vậy?
– Con tìm hiểu xem cha Tomas đã chết như thế nào.
– Không ai yêu cầu con phải tìm hiểu xem cha Tomas đã chết như thế nào mà là kẻ nào đã giết ông.
– Nhưng việc khám nghiệm cẩn thận tử thi sẽ có thể cho con thấy nhiều điều và thậm chí còn cho con một số bằng chứng…
– Bằng chứng? – Giám mục có vẻ tức giận cắt ngang lời anh. – Chúng ta không cần bằng chứng và con biết rất rõ điều đó. Con chỉ cần nói với ta ai là kẻ phạm tội và Toà án Công giáo sẽ có trách nhiệm giải quyết vụ án.
– Chỉ thế thôi ư? – Rojas cố thuyết phục – Con thì nghĩ rằng xác cha Tomas có thể cho con biết rất nhiều điều. Người xưa từng dạy: khi người chết nói, ta cần phải biết cách lắng nghe. Chắc chắn là cha biết câu châm ngôn: Những người đưa ra lời khuyên chính xác cho người đang sống là người đã khuất.
– Nếu như không biết con từ nhiều năm nay – Giám mục nói đùa – ta sẽ nghĩ con là thầy chiêu hồn người đã mất. Không phải con có ý định mở phanh xác cha Tomas và tìm kiếm trong các vết thương chứ?
– Điều đó sẽ không cần thiết. – Rojas khẳng định.
– Con biết gì về giải phẫu học?
– Chỉ là những điều mà con đã đọc trong sách của Galeano và Avicena cùng những điều con học ở trên lớp.
– Ta đã nhiều lần nói với con là việc con quá ham mê học hỏi có thể mang lại tội lỗi. Nếu như con dành toàn bộ thời gian và tài năng mà con đã lãng phí để tìm hiểu các chế định Nhà thờ Thiên Chúa giáo và Luật học thì bây giờ con đã là thư ký của Đức vua rồi, chứ không phải là cái kẻ cải đạo mang họ Zapata kia. Tóm lại, nếu như thực sự quan trọng thì con hãy nói với Cha bề trên của San Esteban rằng ta đã cho phép con được khám nghiệm tử thi. Ta tin chắc rằng ông ta sẽ không thích chút nào, nhưng không còn cách nào khác là phải chiều lòng con. Con còn gì khác muốn nói không?
– Con có thể mang theo đồng bạc kẽm được không ạ?
– Cứ coi như đây là phần trả trước cho tiền công của con. – Giám mục cất tiếng đùa, ông cảm thấy yên tâm hơn từ khi thấy Rojas sẵn sàng tiến hành công việc ông giao phó – Đây, con cầm láy lá thư do chính ta ký để mọi cánh cửa đều rộng mở và con được đón tiếp một cách xứng đáng. Và hãy yêu cầu thư ký của ta bất kỳ điều gì con cần.
– Hiện tại, con hoàn toàn hài lòng với lời chúc phúc của Đức Cha.
– Con biết ta đã ban phước cho con rồi. Con có tất cả sự tin cậy và bảo trợ của ta. Hãy tìm gặp ta khi con phát hiện ra điều gì đó đáng quan tâm. Giờ thì con về đi vì ta vẫn còn nhiều việc phải làm. Ta không rõ là con có biết rằng khi Giám mục đang ở nhiệm sở thì không được ngoi tay. Chính vì vậy, phần lớn họ đều muốn sống xa nhiệm sở.
