Phía trong tu viện San Esteban, mọi người đang tất bật chuẩn bị cho tang lễ trọng thể của cha Tomas. Lễ an táng sẽ diễn ra ngay trong chiều nay. Các cha cố và những người giúp việc đi đi, lại lại và thỉnh thoảng lại có thêm phái viên của Toà Giám mục và trường Đại học đến. Phần lớn những người thuộc giáo phái Thánh Domingo đều có gương mặt nghiêm nghị và khắc khổ, dường như cái chết của cha Tomas đã đổ xuống đầu họ một bất hạnh lớn lao. Một số khác, nhất là những thầy tu trẻ thì tỏ ra thương tiếc và phần nào lo sợ. Người duy nhất có vẻ thanh thản giữa cơn giống tố là cha trồng thảo dược. Đã được một lúc khi người gác cổng bảo Rojas ngồi chờ ở phòng khách nhỏ cho đến khi Cha bề trên có thể ra tiếp anh vì Đức Cha đang bận rộn chuẩn bị cho lễ tang. Và từ một trong những ô cửa sổ, Rojas có thể nhìn thấy cha trồng thảo dược đang làm việc trong vườn ươm, rất thờ ơ với tất cả mọi người. Đó là một người đàn ông lớn tuổi, tóc bạc trắng, làn da rám nắng, ánh mắt tinh nhanh và gương mặt vui tươi. Ông gầy, không cao lắm và lưng hơi gù. Cuối cùng, do không thể kìm được, Rojas nhanh nhẹn bước vào vườn ươm để nhìn rõ hơn các loại cây trong vườn.
– Xin cha thứ lỗi cho sự đường đột của con làm phiền cha – Rojas cất tiếng trong lúc tiến lại gần – Con cũng biết chút ít về thảo dược nhưng chưa bao giờ được thấy những loại cây như thế này.
– Dĩ nhiên rồi. Tất cả các loại cây này đều có nguồn gốc từ Ấn Độ. Những hạt giống đã được nhà thám hiểm Christopher Columbus gửi đến cho chúng ta sau khi ông trở về từ những chuyến đi dài.
– Thưa cha, việc ươm trồng những giống cây này có kết quả không ạ?
– Ta nghĩ rằng thời tiết khắc nghiệt ở Salamanca không thích hợp đối với chúng, nhưng ta tương đối kiên nhẫn và đã làm cho một số cây phải đơm hoa, kết trái.
– Vâng, con trông chúng không đến nỗi nào! – Rojas kêu lên với lòng đầy ngưỡng mộ trước nhiều điều mới mẻ.
– Cái cây này, – ông nói với Rojas trong khi đang loay hoay đào đất – có rễ rất bổ mặc dù hình thức nó xấu xí. Ta đã thử ăn rồi và tin rằng nó sẽ cho chúng ta một triển vọng lởn. Néu ta trồng thành công loại cây này ở đây thì ta sẽ xin phép Đức Ngài để đem sang trồng tại trang trại Valcuevo mà chúng ta có ở phía bên kia sông.
Cha trồng thảo dược có vẻ rất hồ hỏi vì gặp được người mà ông có thể nói chuyện vui vẻ về thành tựu và những đam mê của mình.
– Thế còn cái cây có lá rất to kia? – Rojas ngạc nhiên hỏi do hình dạng và kích cỡ của cây.
– Người Ấn Độ, thoạt đầu, gọi là cây xì gà và nó có công dụng chữa bệnh. Họ cắt lá, phoi khô và khi đã đủ độ khô thì họ cuộn lá chặt lại, sau đó, châm lửa từ một đầu và họ hút khói ở đầu kia. Theo như lời họ nói thì khói thuốc có công dụng gây buồn ngủ và khiến người ta sảng khoái. Ta chưa có dịp thử, nhưng nếu đúng như thê thì ta sẽ thực hiện hằng ngày, trước khi đi ngủ.
– Cha không sợ những người anh em sẽ phê phán hoặc thậm chí sẽ tố cáo cha trước Toà Thánh sao? Con được nghe kể là ở Sevilla, Toà án Công giáo đã bỏ tù một trong những người bạn đồng hành của Columbus, kết tội anh ta làm phép phù thuỷ vì đã hít khói từ những chiếc lá. Dường như những công tố viên luôn là kẻ dị đoan, họ cho rằng anh ta có hành động ma quái vì chỉ có Quỷ sứ mới có thể làm cho ai đó phun khói ra đằng mồm. Cha thấy có nực cười không?
– Amen, thật quá bất thường. Con biết đấy, những chiếc lá đó vẫn còn chưa xuất hiện ở đây mà họ, những kẻ rất thiếu hiểu biết, đã gọi chúng là thảo dược ma quỷ. Và những công tố viên có thể làm bất kể điều gì. Điều này thì ta biết vì ta thuộc giáo phái Thánh Domingo. Họ bị ám ảnh quá mức về tình trạng sức khỏe của tâm hồn chúng ta và sự trong sáng của niềm tin chúng ta nên rốt cuộc, họ sẽ cấm chúng ta thậm chí cả giấc ngủ trưa để chúng ta không thể mơ thấy những điều thiếu trong sạch. Tuy nhiên, đối với ta, họ không làm ta sợ. Thật may mắn là họ không thể thiếu ta trong tu viện. Ta chính là người bốc thuốc men khi cơ thể họ không được khỏe hoặc có chút khó chịu.
– Đối với con, thực sự là một vinh hạnh được tiếp chuyện với cha về công dụng của các loại thảo dược, nhưng giờ thì con phải rời đây để đi gặp Đức Cha bề trên.
– Cha bề trên sẽ ở đài án hương cầu nguyện cho cha Tomas. Cầu Chúa phù hộ cho cha Tomas. Sự thật là cha Tomas chưa từng thích những loại cây của ta một chút nào, nhưng đó không phải là lý do để bị cha giết. Con không nghĩ thế chứ? – ông hỏi với nụ cười châm biếm.
– Còn phụ thuộc vào việc cha Tomas xử sự thế nào với các loại thảo dược này. Đối với cha ấy, chắc chắn đó chỉ là một số loại cỏ dại cần phải triệt bỏ.
– Ta thấy con hiểu rất rõ về cha Tomas, – cha thảo dược khẳng định và cười rất thoải mái. – Con hãy đến gặp ta bất cứ lúc nào con muốn. Ta đã phơi khô một vài lá xì gà và cũng đã có được những chỉ dẫn chính xác để chuẩn bị làm thuốc.
– Con sẽ đến gặp cha, xin cha hãy tin như vậy. Tên con là Fernando de Rojas.
– Còn ta là Antonio de Zamora, ta rất mong muốn được phục vụ con.
Cuộc trò chuyện ngắn ngủi với cha trồng thảo dược làm Rojas tràn ngập lạc quan và khiến anh lãng quên trong khoảnh khắc công việc dự định làm ở đây. Từ ngưỡng cửa, người gác cổng đang dùng cả hai tay ra hiệu, rõ ràng muốn giục anh nhanh chân lên. Trong phòng chờ tu viện, Cha bề trên đã đợi anh. Đức Cha là người cao lớn, to xương, da khô nhăn nheo, hai con ngươi nằm sâu trong hốc mắt tựa như người đang nhìn từ đáy giếng lên.
– Xin Đức Cha bề trên thứ lỗi cho con, – Rojas xin lỗi. – Con đã nói chuyện một lúc với thầy thảo dược và thời gian trôi nhanh quá. Các loại thảo dược chính là một trong những điểm yếu của con…
– Ta hy vọng đó không phải là mục đích cho chuyến thăm không đúng lúc của anh! – Cha bề trên lạnh lùng ngắt lời.
– Dĩ nhiên là không. Đức Giám mục giao cho con điều tra kẻ sát nhân đã gây ra cái chết của cha Tomas. Nếu Đức Cha muốn, con có thể trình bức thư có dấu và chữ ký của Ngài…
– Không cần thiết! – Cha bề trên đột ngột cắt ngang. – Hãy nói đi, chính xác thì anh muốn gì?
– Con muốn được khám nghiệm tử thi một lúc.
– Anh không thấy là đã quá muộn để làm việc đó sao?
Rõ ràng là Cha bề trên không đồng tình với ý định của Rojas và ông không giấu giếm điều đó. Tuy nhiên, ông không thể làm được gì để ngăn cản Rojas.
– Tóm lại, nếu Giám mục đã đồng ý cho anh làm việc này – ông tiếp tục nói – thì ta sẽ không phản đối, nhưng ta không hiểu anh có ý định gì vậy?
– Con chỉ tìm dấu vết hoặc dấu hiệu có thể chỉ ra tên sát nhân mà thôi.
– Thế không tốt hơn là anh tìm các dấu hiệu đó ở nơi khác à, thu thập nhân chứng, bắt giữ những kẻ tình nghi?
– Việc đó đã có thầy hiệu trưởng phụ trách rồi. Như Đức Cha biết, thầy hiệu trưởng là người phụ trách quản lý tư pháp trong phạm vi trường Đại học và nếu cần thiết thì thị trưởng và các quan chức tư pháp của thành phố sẽ tham gia. Việc của con chỉ là tiến hành cuộc điều tra thích hợp nhằm làm sáng tỏ vụ việc và hoàn cảnh dẫn đến cái chết để phát hiện ra…
– Ta thấy là anh đã có câu trả lời cho tất cả rồi. – Cha bề trên bình luận với vẻ nhượng bộ – Anh hãy làm ơn đi cùng với ta.
Xác cha Tomas được đặt trên một bệ gỗ ở một trong những đài án hương của nhà thờ thuộc tu viện, xung quanh có rất nhiều nến sáp và đuốc cháy bằng dầu. Tá túc bên xác chết là một nhóm anh em thầy dòng, thay phiên nhau lúc thì hát thánh ca, lúc thì đọc kinh cầu nguyện cho tâm hồn được siêu thoát. Quang cảnh thật hãi hùng và đối lập hoàn toàn với lúc Rojas vừa được tận hưởng tại vườn ươm cùng thầy thảo dược.
– Ta yêu cầu các thầy, – Cha bề trên cất giọng nói, – hãy ngừng cầu kinh một lát. Sáu thầy, – ông nói thêm và chỉ tay vào một nhóm nhỏ – ở lại đây. Số còn lại có thể tiếp tục làm công việc còn đang dở dang.
Mặc dù không một ai biểu lộ ra ngoài, nhưng phần lớn trong số họ đón nhận lời của Cha bề trên như trút được một gánh nặng. Không khí trong đền thờ quá ảm đạm và nặng nề, chắc chắn rằng nhiều người sẽ tranh thủ ra ngoài để hít thở không khí trong lành với cái cớ đi vệ sinh hoặc làm gì đó ở vườn ươm.
– Các thầy phải chuyển xác cha Tomas, – Cha bề trên ra lệnh cho số người ở lại – đến Điện Thần học để người thanh niên này, phái viên do Giám mục cử đến, có thể xem xét các vết thương. Và hãy cẩn thận mọi lúc mọi nơi vì cần thể hiện thái độ tôn trọng đối với người đã khuất.
Bốn thầy chuyển xác cha Tomas đặt lên trên một chiếc bàn nhỏ có cáng với bốn ngọn nến ở mỗi góc. Một thầy dòng đi trước, tay nâng thánh giá và một thầy khác đi sau cáng với lư trầm hương, và tiếp theo sau là Rojas.
Điện Thần học nằm ở góc tường phía Đông của tu viện. Từ hơn một thế kỷ nay, đó là nơi yên nghỉ của các giáo viên dạy môn Thần học, các môn khác thuộc Học viện và của một số người anh em đã có những đóng góp nổi bật theo đánh giá của cộng đồng.
– Với sự cho phép của các cha, – Rojas thông báo – sau khi chiếc bàn cáng đã được đặt vào giữa phòng, tôi phải cởi chiếc áo choàng của cha Tomas để xem xét kỹ các vết thương .
– Anh có chắc rằng việc làm này là phù hợp với người theo Thiên Chúa giáo không? – thầy tu cầm thánh giá hỏi Rojas.
– Tôi tin chắc là như vậy. Như thầy đã biết, tôi được Đức Giám mục cho phép.
Sáu thầy tu đứng vòng quanh bàn cáng, mỗi người ở vị trí của họ, giống như đang canh gác cho người đã mất. Tất cả đều cúi đầu, mắt nhìn chăm chú vào tấm bia trên nền nhà.
– Các thầy không phải hổ thẹn gì cả khi nhìn người anh của mình không một mảnh vải che thân. – Rojas bắt đầu nói với một giọng âm vang dội lên vòm đền, tạo ra cảm giác như những lời từ khu mồ chôn vọng lại. – Sự thật là không ai nhìn được thẳng vào mặt trời hoặc cái chết, nhưng một xác chết trần truồng thì không có gì phải hổ thẹn hoặc bí mật cả. Mỗi xác chết như một cuốn sách. Để đọc sách, việc đầu tiên là phải mở và khám phá cuốn sách, – khi nói đến đó, Rojas đã cởi xong bộ áo choàng của người chết – và sau đó, cố gắng phát hiện ra ý nghĩa của những con chữ.
Trong khi nói, Rojas không ngừng xem xét thi thể cha Tomas. Trên làn da nhợt nhạt ở phần bên trên thi hài là những vết thương. Anh ngầm đếm có đến mười hai nhát dao đâm, tất cả đều rất sâu và một số nhát đã đâm trúng những bộ phận quan trọng. Dựa vào hình dạng và kích cỡ của các vết thương, anh suy ra sát thủ đã dùng một con dao lưỡi rất sắc nhọn. Một con ruồi, trước cảnh tượng lôi cuốn đó, đã đậu ngay xuống một trong những vết thương. Rojas nhẹ nhàng dùng tay xua đuổi để không gây sự chú ý cho các thầy dòng.
– Đôi lúc, – Rojas tiếp tục nói nhằm thu hút sự chú ý của các thầy tu – việc đọc ẩn ý trong những trang sách cũng rất cần thiết. Tôi xin kể các thầy nghe một bí mật. Một bác sĩ có kinh nghiệm có thể biết rõ một người bằng việc khám nghiệm tử thi của anh ta còn hơn cả người đã từng sống cả đời với anh ta. Nhưng đây không phải là trường hợp đó, xin các thầy đừng giật mình. Giờ đây, việc quan trọng duy nhất là xem xét các vết thương của cha Tomas và xem tôi liệu có phát hiện được điều gì đáng quan tâm hay không.
Trong giây lát, con ruồi quay trở lại và đậu vào một bên má của người chết. Rojas tiến lại gần với ý định chộp con ruồi vào lòng bàn tay. Anh thường choi trò này khá điêu luyện từ nhỏ. “Chờ đã, gì thế này? – anh đột ngột tự hỏi – Dường như là một vết cắt nhỏ trên khuôn mặt”. Ở má bên trái, anh có thể nhìn thấy chính xác một vết thương không sâu lắm. Nó gần như một vết xước nằm ngang, dài khoảng ba đốt ngón tay mà nhìn lần đầu thoáng qua thì không thể nhận ra, nguyên nhân có thể là do có nhiều nếp nhăn trên gương mặt của người đã khuất.
Với sự trợ giúp của một trong các thầy dòng, anh lật úp cái xác để xem vùng lưng nhưng không tìm thấy gì đáng chú ý. Rojas đang định yêu cầu các thầy tu giúp lật cái xác trở lại vị trí nằm ngửa thì phát hiện ra một vật khiến anh chú ý. Ở mặt phía trong mông cũng như ở đầu các bắp đùi là những vết ngứa bầm tím. Cố giấu giếm, anh tiếp tục xem phần đít và nhận thấy những vết sẹo nhỏ ở quanh hậu môn và trên mặt da xung quanh. Lẽ dĩ nhiên, những vết thương đó không liên quan gì đến cái chết của cha Tomas, nhưng Rojas muốn được quan sát kỹ càng hơn, điều mà anh không thể làm được trước mặt các thầy tu vì họ đã bắt đầu trở nên mất kiên nhẫn và bực bội. Anh cũng không thể yêu cầu được ở lại một mình với cái xác. Dù sao đi nữa, điều đó cũng chẳng giúp ích gì vì lúc ấy Cha bề trên đã xuất hiện.
– Chúng ta có thể để người anh em yên nghỉ được chưa? – ông cất giọng hỏi Rojas.
– Một lần nữa xin Đức Cha thứ lỗi cho con. Con cũng sắp xong việc rồi.
– Thế sao? Anh có tìm ra điều gì không?
– Sự thật là không có gì nhiều.
– Chẳng lẽ anh hy vọng tìm thấy chữ ký của tên sát nhân để lại trên da của cha Tomas sao? – Cha bề trên bình luận với giọng cay nghiệt – Hay là một vết xăm có ghi “Tên ấy đã giết tôi” như là mác hàng đồ gốm vậy.
Trong khoảnh khắc đó, Rojas không khỏi giật mình, dường như đột nhiên anh nhận ra một điều gì đó mà trước đây không hề hay biết. Những lời nói của Cha bề trên đã gọi ý rằng vết xước nhỏ trên mặt cũng như đồng bạc kẽm trong miệng đều có thể là dấu hiệu của kẻ giết người, phải chăng là một kiểu đánh dấu chỉ dành riêng cho ai đó hiểu được nó. Tuy nhiên, hãy còn quá sớm để đưa ra phỏng đoán. Do vậy, anh quyết định kìm lại niềm vui.
– Còn điều gì ta có thể làm cho anh được nữa không? – Cha bề trên hỏi Rojas, không mấy tin tưởng.
– Con có thể rửa tay ở nơi nào đó được không? – Anh xin phép một cách tự nhiên.
– Thầy Ambrosio, – Cha bề trên ra lệnh cho thầy tu cầm thánh giá, – hãy đi cùng anh ta một lát tới vườn ươm để anh ta rửa tay và có thể rời khỏi đây. Sau đó, thầy hãy quay lại toà tháp để tiếp tục tang lễ. Ta sẽ mang thánh giá.
– Con còn một câu hỏi nữa trước khi ra về, – Rojas quay lại – Đức Cha có biết cha Tomas có kẻ thù nào không ạ?
– Tất cả các con chiên của đạo Thiên Chúa chúng ta, – Cha bề trên lên giọng giảng giải – đều có một kẻ thù: đó là Ác quỷ, có thể xuất hiện dưới bất kỳ hình thức nào và bất cứ lúc nào, tuỳ theo con người mà chúng muốn cám dỗ hay lên án.
– Con hiểu rồi! – Rojas thở dài một cách châm biếm – À, suýt nữa thì con quên việc cuối cùng. Đức Cha có thể hỏi các thầy dòng rằng họ có quan sát được điều gì khác lạ trong cách ứng xử của cha Tomas những ngày trước khi chết không ạ?
– Nếu như họ biết điều gì đó, họ đã nói với ta rồi và chắc chắn ta sẽ kể lại cho anh nghe. – Cha bề trên trả lời với giọng có phần xúc phạm.
– Luôn là như thế, – Rojas đáp lại – không phải là họ đã thề giữ bí mật lời thú tội sao. Đúng thế không ạ?
– Đi cho khuất mắt ta! – Cha bề trên phẫn nộ kêu lên. – Anh không chỉ là kẻ cả gan can thiệp mà còn hỗn xược. Ta sẽ than phiền với Giám mục về anh.
– Đức Cha có quyền làm như vậy. Con chẳng hề có ý gì, nhưng thực sự rất cám ơn Cha vì đã giúp con rất nhiều.
– Ta rất mừng cho anh! – Cha bề trên giận dữ nói thêm.
Với thói quen của người chuyên ra lệnh, Cha luôn muốn mình là người kết thúc câu chuyện.
