[1] Từ đây về sau, khi dùng từ ‘lúa’ sẽ được hiểu là ‘lúa gạo’ (ND).
[2] Ở Việt Nam gọi là bệnh lúa von hay lúa đực (ND)
[3] Ông Fukuoka đang nhắc tới ‘sự nhận ra’ của ông, rằng “Tôi cảm thấy mình chỉ hiểu được một điều duy nhất. Không nghĩ ngợi gì, lời lẽ từ miệng tôi bật ra: ‘Trong thế giới này chẳng có gì sất…’ Tôi cảm thấy mình chẳng hiểu gì cả.” (ND)
[4] Osaka, Kobe, Kyoto.
[5] Nguyên văn: Non-usefulness.
[6] Bằng cách diễn đạt này, ông Fukuoka thu hút được nhiều chú ý tới sự dễ dàng trong phương pháp của mình. Cách làm nông này vẫn cần phải làm lụng vất vả, đặc biệt là vào thời điểm thu hoạch, nhưng vẫn ít vất vả hơn rất nhiều so với các phương pháp khác.
[7] Làm nông một cách đơn giản hết mức nhằm sắp xếp lại toàn bộ tự nhiên để thay vì sử dụng cách tiếp cận hiện đại, đưa vào sử dụng những kỹ thuật ngày càng phức tạp, nhằm thiết lập lại tự nhiên một cách toàn bộ để phục vụ lợi ích của riêng loài người.
[8] Ông Fukuoka làm phân mùn vi sinh từ tro đốt củi và các chất thải hữu cơ của hộ gia đình. Ông sử dụng nó trong khu vườn nhỏ phục vụ cho bếp nhà mình .
[9] Để làm phân bón, ông Fukuoka trồng cỏ ba lá hoa trắng để phủ đất, trả lại rơm cho đồng ruộng và thêm một chút phân gia cầm.
[10] Ông Fukuoka trồng ngũ cốc mà không sử dụng bất kỳ loại hoá chất nào. Với một số loại cây trong vườn thì thi thoảng ông dùng một dung dịch dầu máy để kiểm soát quy mô của côn trùng. Ông không dùng các chất độc có tác dụng kéo dài và trên diện rộng, và cũng không lên “kế hoạch” trừ sâu nào.
[11] Cỏ ba lá hoa trắng được gieo chừng nửa ký; ngũ cốc vụ đông thì tầm 3 ký đến 6 ký hạt cho mỗi nghìn mét vuông ruộng. Đối với những nông dân chưa có kinh nghiệm hay với ruộng cứng hoặc cằn cỗi, ban đầu gieo nhiều hạt giống hơn thì sẽ an toàn hơn. Khi chất lượng đất dần dần cải thiện nhờ rơm và lớp phân xanh, và khi người nông dân quen thuộc hơn với phương pháp gieo hạt trực tiếp-không cày xới, thì số lượng hạt giống rải ra có thể giảm đi.
[12] Lúa giống được gieo tầm 2 ký tới 4 ký cho mỗi nghìn mét vuông. Tới cuối tháng Tư, ông Fukuoka sẽ kiểm tra việc nảy mầm các hạt giống đã gieo hồi mùa thu và vãi thêm các viên đất bọc hạt giống nếu cần.
[13] Có lẽ ông Fukuoka đắp ụ đất cao với dụng ý giữ nước và để chất mùn hữu cơ không bị trôi đi (ND)
[14] Nguyên văn: ‘natural way of life’
[15] Phương pháp trồng rau này được ông Fukuoka phát triển bằng phương pháp thử sai, tương thích với điều kiện địa phương. Nơi ông sống có mưa ổn định vào mùa xuân, với khí hậu ấm vừa đủ để trồng rau tất cả các mùa. Qua nhiều năm, ông đã đi đến chỗ biết được rau nào có thể trồng giữa những loại cỏ nào và cách chăm sóc từng loại.
Ở phần lớn vùng Bắc Mỹ, phương pháp trồng rau cụ thể mà ông Fukuoka sử dụng có thể không áp dụng được. Mỗi người nông dân khi trồng rau theo kiểu “bán hoang dã” sẽ phát triển một kỹ thuật phù hợp với vùng đất và cây cỏ tự nhiên nơi đó.
[16] Trộn hạt trước khi gieo (ND)
[17] Bệnh tiêm đọt sần còn gọi là bệnh tuyến trùng. Cây bệnh có thể bị lùn, phiến lá đọt có những vết trắng do lá mất diệp lục, rõ nét nhất là ở phần chân phiến lá. Lá đọt càng non triệu chứng càng rõ, có khi cả phiến lá hay phần lớn phiến lá bị trắng hoàn toàn, lá yếu ớt, ngọn lá bị rũ xuống, nên nông dân còn gọi là bệnh tiêm đọt nhiễu.
Ở giai đoạn trổ, bệnh rất dễ phát hiện. Lá bị biến dạng, xoắn, nhất là lá cờ. Gié bên trong cũng bị biến dạng, rõ nhất ở phần chân của gié. Chồi bệnh có thể nhảy nhánh thân. Bẹ lá và các lóng trên của thân có thể có màu nâu tối (ND).
[18] Quá trình trao đổi chất bao gồm đồng hoá và dị hoá (ND)
[19] Nguyên văn: Productivity
[20] Một vùng biển nhỏ nằm giữa các đảo Honshu, Kyushu và Shikoku.
[21] Với “sự thật khoa học và cách phán xét khoa học hạn hẹp”, ông Fukuoka đang nói đến thế giới như được nhìn nhận và dựng lên bởi trí tuệ loài người. Ông cho rằng cách nhìn nhận này bị hạn chế vào một kết cấu khung được xác định bởi chính những giả thiết của chính nó.
[22] Thường quýt này chín tự nhiên vào cuối thu.
[23] Những trái bị loại ra được bán với giá phân nửa cho một công ty tư nhân để ép lấy nước.
[24] Giống gà này xuất phát từ Tuscany nước Ý (ND)
[25] Cải xoong, rau tề thái, củ cải trắng hoang, cỏ bông, tràng sao, củ cải đỏ hoang và cây tầm ma.
[26] Mặc dù phần lớn thịt ở Bắc Mỹ được sản xuất bằng cách đem nông sản thu hoạch được như lúa mì, đại mạch, ngô và đậu nành cho động vật ăn, thì vẫn còn nhiều diện tích đất được sử dụng một cách tốt nhất khi thường xuyên cho quay vòng thành thảo nguyên hoặc đồng cỏ. Ở Nhật, gần như không tồn tại những khu vực đất đai như vậy. Hầu hết tất cả thịt đều phải nhập khẩu.
[27] Great Way: con đường của nhận thức tâm linh bao hàm sự chú ý tới và chăm lo cho những hoạt động thường nhật.
[28] Nguyên văn: Open space
[29] Bồ Đề Đạt Ma đã dành 9 năm ngồi đối mặt vào vách đá, thường gọi là cửu niên diện bích (ND).
[30] Không thể luận bàn
[31] Đây là thế giới được hiểu bởi trí năng.
[32] Trong đoạn này, ông Fukuoka đang vạch ra một sự phân định giữa các kỹ thuật được thực hiện với ý thức theo đuổi một mục tiêu định trước, với các kỹ thuật bật ra một cách tức thời, như là sự biểu đạt cái hoà hợp của một người với tự nhiên, tự do khỏi sự lấn át của trí năng, trong khi anh ta thực hiện các hoạt động thường ngày của mình.
[33] Đây là cách chia trong nhiều trường phái triết học phương Đông. Phân biệt tri thức phát xuất từ sự phân tích, nỗ lực cố tình sắp xếp mọi thứ thành những khuôn mẫu. Ông Fukuoka cho rằng khi làm như vậy, con người đã vô tình tách mình khỏi tự nhiên. Đó chính là “giới hạn trong nhận thức và phán đoán của khoa học.”
Việc phân biệt tri thức là thiết yếu để giải quyết nhiều vấn đề thực tiễn trên thế giới, nhưng ông Fukuoka tin rằng điều đó dẫn đến góc nhìn quá hạn hẹp.
[34] Nguyên văn: “condensed and compact”
[35] Một đồ hình hình tròn trong nghệ thuật và tôn giáo phương Đông, biểu trưng cho sự tổng thể và toàn vẹn của chủ đề.
[36] No-mind: một từ Phật giáo mô tả trạng thái trong đó không có sự phân biệt giữa cá nhân và thế giới “bên ngoài.”
[37] Hầu hết Nhật Bản có mùa mưa kéo dài từ tháng sáu tới giữa tháng bảy
[38] Là một quy tắc hay một hệ thống xác định trong đó người ta có thể quyết định một cách có ý thức; những đòi hỏi này là điều bất khả. Tự nhiên, hay là bản thân cơ thể, đóng vai trò như một kẻ dẫn đường lành nghề. Nhưng sự hướng dẫn vi tế này không được nghe thấy bởi hầu hết mọi người, do tiếng ồn ào gây ra bởi ham muốn và bởi những hoạt động của tâm trí phân biệt.
[39] Daruma-san là một loại đồ chơi phổ thông của trẻ con Nhật. Nó là một quả bóng lớn, nặng ở đáy, có hình dạng một vị sư đang ngồi thiền.
[40] Một nhà thơ haiku nổi tiếng của Nhật Bản (1644 – 1694).
[41] Trong tiếng Nhật, con chữ để chỉ phần thừa ra – phát âm là kasu – bao gồm hai thành tố mang ý nghĩa lần lượt là “màu trắng” và “gạo”. Con chữ để chỉ vỏ cám – phát âm là nuka – cấu thành từ “gạo” và “sức khoẻ.”
[42] Hiện nay, phần lớn thế giới đang phải đối mặt với việc thiếu củi đốt. Ẩn trong luận điểm của ông Fukuoka là nhu cầu trồng cây. Rộng hơn, ông Fukuoka đang gợi ý tới những đáp án giản dị và trực tiếp cho những nhu cầu của cuộc sống hàng ngày.
[43] Vị thần chữa lành trong thần thoại của Nhật Bản, người đi khắp nơi và tung phước lành từ một chiếc gùi lớn mà ông ta đeo trên vai.
