TÌNH BẠN THẬT SỰ
Làm thế nào cháu có thể phân biệt được ai là bạn thực sự của mình?
Đầu tiên, hãy cân nhắc xem tình bạn là gì? Tình bạn thực sự là mối quan hệ mà ở đó bạn thông cảm với bạn mình khi họ đang phải buồn khổ và khuyến khích họ đừng đánh mất trái tim. Và đến lượt mình, họ cũng làm như thế với bạn.
Tình bạn thường bắt đầu đơn giản từ chỗ quý mến một ai đó vì cậu ấy hay cô ấy dành nhiều thời gian bên bạn, hay có thể giúp đỡ bạn học tập tốt hơn. Bạn có thể bắt đầu bằng cách yêu quý người tử tế với bạn và bạn có nhiều điểm chung với người đó. Trong khi tình bạn có thể bắt đầu một cách bột phát và tự phát triển, tình bạn sâu sắc thường cần quá trình kiểm nghiệm. Giữa bạn và bạn bè phải luôn khích lệ và giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống.
Có một khát vọng, như tốt nghiệp đại học hay đóng góp cho xã hội, là điều quan trọng. Những ai thiếu mục đích hay phương hướng rõ ràng, tích cực trong đời thường có xu hướng có những tình bạn chẳng đi đến đâu hoặc tình bạn dựa trên sự phụ thuộc Trong một vài trường hợp, những kiểu tình bạn như thế thực ra lại khuyến khích hành vi phá hoại. Nhưng tình bạn giữa những người vui vẻ, khích lệ lẫn nhau cùng cố gắng định hình những mơ ước của mình là tình bạn sâu bền.
Nghị lực và sự thẳng thắn là những điều không thể thiếu trong việc kết bạn. Tình bạn thực sự không cần để ý đến địa vị trong xã hội. Bạn có thể có được một người bạn thực sự chỉ khi bạn cởi mở, khi bạn chia sẻ với người khác những điều từ trái tim mình. Một người ích kỷ, tự cao không thể có được những người bạn thực sự.
Mối dây kết nối trái tim người này với người khác là sự chân thành. Với người lớn, tự tư hay tự lợi thường xen vào, và xuất hiện những tình bạn được thiết lập do mục đích làm ăn. Nhưng những tình bạn hình thành từ thời trẻ của ai đó nhìn chung thường không có sự tư lợi. Không có gì tuyệt vời và quý giá hơn tình bạn thực sự được hình thành từ khi bạn còn trẻ.
Các bạn bè từ thời cấp 2 và cấp 3, thậm chí tiểu học, giống như những người bạn đồng diễn, xuất hiện trong cùng một vở kịch với bạn trên sân khấu cuộc đời. Một vài người bạn có thể bạn không bao giờ quên trong suốt cả phần đời còn lại.
Tình bạn là tài sản thực sự. Triết gia La Mã Cicero từng nói: “Tình bạn gần gũi hơn tình thân” và “Cuộc sống không có tình bạn cũng giống như thế giới không có ánh mặt trời” và câu nói của nhà triết học Aristotle: “Một người bạn giống như một bản thể khác.” Không cần biết người ta có địa vị cao hay thấp, hoặc của cải nhiều hay ít, nhưng nếu không có tình bạn thì thật buồn và cô đơn. Một cuộc sống không có tình bạn sẽ dẫn đến sự tồn tại mất cân bằng, bạn sẽ chỉ nghĩ đến bản thân.
Cháu muốn có được những người bạn tốt trong cuộc đời. Bác có thể cho cháu lời khuyên không ạ?
Bạn rất sáng suốt khi hiểu được tầm quan trọng của tình bạn. Bạn hẳn có nhiều loại bạn bè – bạn bè hàng xóm mà bạn cùng đến trường mỗi ngày, bạn cùng lớp, bạn bè trong các hoạt động ngoại khóa, bạn cùng chơi. Cũng có lúc tình bạn bắt đầu như một việc rất bình thường, với hai người chỉ ngồi lại trò chuyện. Rồi một ngày điều gì đó xảy ra khiến cả hai cùng muốn đạt được mục tiêu nào đó. Sau đó họ trở thành những người bạn tốt, ảnh hưởng tích cực tới nhau. Người bạn thân nhất có được là những người mà với họ, bạn có thể cùng tiến về một mục tiêu chung nào đó. Trong khi không thể chọn lựa gia đình, chúng ta có thể lựa chọn bạn bè. Và đó là một lựa chọn quan trọng. Tôi thường nghe các bạn trẻ khoe: “Trường học thật vui vì cháu có bạn bè ở đó.” Người khác thì ca cẩm: “Cháu có bạn, nhưng chẳng có ai đủ thân để tâm sự những điều thầm kín cả.”
Bạn được sinh ra trong vũ trụ bao la, trên hành tinh nhỏ xinh Trái Đất và trong cùng một kỷ nguyên với những người quanh bạn. Dĩ nhiên cực kỳ hiếm để tìm được giữa hàng tỷ người trên hành tinh những người bạn chân thành, vô tư mà bạn có thể là chính mình khi ở bên họ, những người sẽ hiểu được suy nghĩ và cảm xúc của bạn mà không cần nói lời nào hết.
Giữa những người bạn học, tôi chắc rằng hầu hết các bạn đều có ít nhất một hoặc hai người mà bạn nhắc tới như những người bạn thật sự – xin hãy trân trọng họ. Nhưng nếu bạn cảm thấy rằng bạn không có người bạn thân nào lúc này, cũng đừng lo lắng. Chỉ cần tự nhủ rằng bạn sẽ có những người bạn tuyệt vời trong tương lai. Tập trung năng lượng vào việc trở thành một cá nhân tốt đẹp, một người chu đáo, không nói xấu người khác và không thất hứa. Tôi chắc chắn rằng trong tương lai bạn sẽ có rất nhiều bạn, có lẽ là trên khắp thế giới nữa kia.
Trong bất cứ hoàn cảnh nào, bạn nên hiểu rằng tình bạn phụ thuộc vào bạn, không phải ai khác, là rất quan trọng. Tất cả cuối cùng đều quy về thái độ của bạn, bạn sẵn sàng làm gì để đóng góp cho mối quan hệ đó. Tôi hy vọng bạn sẽ không phải là một người bạn phù phiếm, giúp đỡ người khác chỉ khi tình hình tốt đẹp và mặc kệ họ mắc cạn khi có vấn đề xảy ra, thay vào đó, hãy phấn đấu trở thành người sát vai bên bạn bè dù thế nào đi nữa.
Và nếu ai đó có phản bội lại lòng tin của bạn, hãy thề với bản thân là bạn sẽ không bao giờ làm điều tương tự với bất kỳ ai khác. Khi bạn đưa ra một lời hứa, hãy luôn giữ lời, dù thế nào đi nữa. Nếu bạn cố gắng để là một người tử tế, chẳng mấy chốc bạn sẽ thấy những người bạn tốt đến với mình.
Bố mẹ không chấp nhận những bạn bè cháu chơi cùng?
Cha mẹ lo lắng về bạn bè của bạn thì thực sự quan tâm cho hạnh phúc của bạn. Với thầy cô cũng tương tự như vậy. Họ không phải làm khó bạn đâu.
Đôi khi bạn bè có thể ảnh hưởng lên bạn lớn hơn cha mẹ hay bất kỳ ai khác. Thế nên nếu bạn kết thân với những người bạn tốt – những người bạn quan tâm đến việc tự hoàn thiện và phát triển bản thân – thì bạn cũng có thể tiến theo chiều hướng tích cực. Kết giao với những người tự hủy hoại bản thân dù sao cũng có những hậu quả không tốt, kéo bạn xuống cùng với họ. Hãy can đảm từ bỏ những ảnh hưởng tiêu cực và tránh xa những người có thể khiến bạn hành động theo cách mà bạn thấy không thoải mái.
Đạo Phật dạy chúng ta nên kết giao với những người đồng hành tốt, nghĩa là chúng ta nên cẩn thận chọn những người tốt để làm bạn và noi theo. Đạo Phật còn răn dạy rằng chúng ta cách ly bản thân khỏi những mối quan hệ không tốt. Một mối quan hệ dựa trên những động cơ ích kỷ hay bị làm vẩn đục vì những rắc rối về tiền bạc không thể được coi là một tình bạn đẹp. Tương tự, một mối quan hệ với người tham gia vào hành vi mờ ám, người không phân biệt được phải trái, rõ ràng là một tình bạn xấu. Một người bạn đích thực sẽ không đòi hỏi tiền từ bạn hay khuyến khích bạn làm những điều sai trái. Đó là cái xấu ngụy trang thành tình bạn. Bạn phải nói rõ chính kiến chống lại điều đó và tránh dính líu đến nó. Đừng kéo dài mối liên hệ với những người bạn xấu. Hãy tránh xa những kiểu người đó. Hãy nói chuyện về hoàn cảnh của bạn với người mà bạn tin tưởng. Đừng im lặng lo lắng về điều đó một mình.
Kinh Phật chỉ rõ rằng ngay cả một người lương thiện mà giao kết với những người độc ác chắc chắn cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi sự độc ác đó, bởi vậy chúng ta nên nghiêm khắc với bản thân trong việc nhận rõ hành vi sai trái và tiêu cực. Và bằng cách chỉ ra cho người khác rằng hành động của họ đang gây ra sự khốn khổ và đau đớn, chúng ta có thể thúc đẩy họ chuyển sang chiều hướng tích cực hơn. Thực tế, sự thẳng thắn của chúng ta có thể mở đường cho việc tôi luyện sự gắn bó sâu sắc của một tình bạn chân thành với người đó. Nói cách khác, việc một người bạn xấu trở thành một người bạn tốt là điều có thể thực hiện được.
Những người bạn không tốt là những người khiến người khác gặp rắc rối và đau khổ. Những người bạn tốt, trái lại, là những người động viên người khác một cách chân tình, mang đến cho họ hy vọng và khiến họ muốn cải thiện bản thân. Tình bạn thực sự góp phần vào sự trưởng thành của con người và quá trình tạo ra giá trị tích cực trong cuộc đời ta.
Cách duy nhất để có được những người bạn tốt là chính bạn phải là một người bạn tốt bằng cách duy trì sự chính trực của bạn. Người tốt sẽ tìm đến người tốt.
Bác sẽ làm gì khi một người bạn đột nhiên không muốn nói chuyện với bác nữa?
Trái tim của những người trẻ tuổi cũng giống như chiếc nhiệt kế nhạy cảm. Một phút trước bạn thấy mọi thứ đều thật tuyệt, ngay sau đó bỗng nhiên bạn thấy chán chường đến mức tự thuyết phục mình rằng bạn hẳn phải là người tệ nhất trên thế giới. Bạn cũng có thể ngập trong nỗi buồn và sự thất vọng vô bờ vì những vấn đề với bạn bè, trái tim đau đớn vì tình yêu hay bệnh tật của người thân.
Tôi chắc chắn với bạn, khi còn trẻ, việc trải nghiệm cảm giác cùng cực như vậy và nghi ngờ bản thân là điều hoàn toàn tự nhiên, thế nên bạn không cần phải làm cho nỗi buồn của bạn thêm nặng nề bằng việc lo lắng về những điều bạn cảm thấy. Hãy tin chắc rằng dù cho những gian nan của bạn là gì, một ngày nào đó bạn sẽ nhìn lại chúng và thấy chúng chỉ là một giấc mơ.
Điều đó nói rằng khi bạn trải qua những tình huống như thế, thì điều tương tự cũng có thể xảy đến với bạn của bạn. Vì thế, tốt nhất bạn nên hỏi người bạn có vẻ đang lánh xa bạn điều gì đang làm bạn ấy phiền lòng. Rất có thể bạn sẽ thấy rằng, nguyên nhân của việc cô bạn đó muốn đối xử lạnh lùng với bạn và thực tế, trong khi bạn vì sợ bị tổn thương mà không chú ý đến việc tìm hiểu bạn ấy có điều gì không ổn thì bạn ấy cũng vậy, cảm thấy bị chối bỏ và cô đơn.
Những mối quan hệ của con người giống như những tấm gương. Nếu bạn đang nghĩ: “Giá như người này, người kia tử tế với mình hơn một chút thì mình đã có thể nói cho cậu ấy nghe về cảm giác của mình”, người đó chắc có lẽ cũng đang nghĩ điều tương tự.
Trong khi chỉ cần một chút can đảm để thực hiện những cố gắng ban đầu, thì một kế hoạch tốt sẽ cần để tạo ra tác động đầu tiên khơi dòng trao đổi giữa hai người. Bất chấp những nỗ lực đó, nếu bạn vẫn bị cự tuyệt, lúc đó người thiệt thòi chính là bạn của bạn.
Chúng ta không thể biết được những suy nghĩ trong lòng người khác, trái tim con người quả thực quá phức tạp. Con người thay đổi – chỉ đơn giản như thế thôi. Nếu bạn của bạn cũng chia sẻ những cảm xúc giống bạn về tình bạn của hai người, thế thì nó chắc chắn sẽ bền lâu. Nhưng nếu cậu bạn ấy hay cô bạn ấy quyết định lựa chọn việc rút lui, thì tình bạn đó chẳng thể tồn tại được lâu. Bản thân bạn có thể không cố tình khiến một người bạn buồn lòng, gây rạn nứt trong quan hệ của các bạn. Lời khuyên của tôi là bạn hãy giữ vững lập trường bất kể những người khác có thay đổi đến thế nào.
Nếu đúng là những người khác không quan tâm đến bạn hoặc khiến bạn buồn, bạn hãy mạnh mẽ lên và nhủ rằng mình sẽ không bao giờ làm như thế với bất kỳ ai khác. Dù họ thường không nhận ra điều đó, những người phản bội lòng tin của người khác cuối cùng chỉ khiến chính họ bị tổn thương mà thôi. Những người cố tình làm tổn thương bạn bè thật đáng thương, chẳng khác nào họ đang tự giết chết chính trái tim mình.
Nghị lực và sự chính trực là rất quan trọng. Tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau là điều cần thiết để xây đắp một tình bạn chân chính. Lẽ dĩ nhiên, sẽ có lúc bạn tranh luận hay bất đồng với bạn mình, nhưng lúc nào cũng cần có một tinh thần tôn trọng và quan tâm tới nhau. Trong tình bạn, chúng ta không được chỉ nghĩ cho bản thân mình.
Nếu một tình bạn chấm dứt trong bất kỳ tình huống nào, bạn không cần phải chán nản. Bạn không cần phải hành hạ bản thân, nghĩ rằng tình bạn phải tồn tại mãi mãi. Điều quan trọng là bạn nhớ được ý nghĩa thực sự của tình bạn và rằng bạn biến ý nghĩa đích thực đó thành nền tảng cho những phản ứng của bạn với người khác.
Nếu người bạn đó làm bạn thất vọng, đừng mất lòng tin vào người khác, hãy tiến lên và tìm cho mình một người bạn mới. Nếu bạn không tin ai, bạn có thể sẽ tránh được tổn thương hay thất vọng, nhưng rồi bạn sẽ thấy mình đang tồn tại một cách đơn độc, tự nhốt trong cái vỏ của mình. Thực tế, chỉ những ai đã trải qua nỗi đau và trắc trở mới có thể thông cảm với người khác và đối xử tốt với họ. Vì thế, điều cần làm là hãy trở nên mạnh mẽ.
Thế còn khi cả nhóm đều quay lưng lại với cháu thì sao ạ?
Cho phép tôi được chia sẻ câu chuyện sau đây của một cô gái trẻ, một nữ sinh cấp 3 có thực hành Phật Giáo Nichiren. Ở trường, Mikki là thành viên của một nhóm bảy người rất thân. Khi các cô gái dành càng nhiều thời gian bên nhau, họ càng biết rõ hơn về những điểm mạnh, điểm yếu của nhau và dần dần bắt đầu buôn chuyện về những người vắng mặt. Mikki không tham gia vào những vụ bàn tán đó và cố gắng thuyết phục các bạn đừng làm thế nữa. Nhưng sáu người kia lại lấy chính sự từ chối tham gia của cô để làm cái cớ quay lưng lại với cô.
Trong lớp, họ dành cho Mikki cái nhìn lạnh lùng. Họ chuyền cho cô những mẩu thư cay độc. Nếu vô tình họ có chạm vào cô, họ sẽ thét lên như thể kinh hoàng lắm và bỏ chạy. Mỗi ngày trôi qua Mikki đều hết sức đau lòng. Mỗi sự sỉ nhục giáng xuống, Mikki đều cảm thấy như trái tim mình bị xé toang ra. Giờ nghỉ, cô trốn trong phòng vệ sinh nữ để tránh bị làm bẽ mặt.
Chẳng tìm thấy bạn bè nào có thể tin tưởng, cuối cùng Mikki thổ lộ với mẹ về rắc rối ở trường. Mẹ cô động viên cô sử dụng thời gian thử thách này để phát triển nền tảng nội tâm bằng lòng tin của mình. Mikki nhận ra rằng khi cô niệm Nam mô Diệu pháp Liên hoa, cô bắt đầu cảm thấy mạnh mẽ và hạnh phúc hơn. Dù cô vẫn thường xuyên phải chịu sự dày vò ở trường, nhưng nó ảnh hưởng đến cô ít hơn. Cô bắt đầu coi sự khổ sở của mình là nhiên liệu, là động lực hoàn hảo để trở nên cứng rắn và hạnh phúc từ bên trong.
Mikki tiếp tục niệm mỗi ngày với cảm giác “Mình sẽ không bị đánh bại! Mình sẽ trở nên mạnh mẽ!” Ở trường Mikki không còn cảm giác khó chịu như trước nữa. Dựa trên sức mạnh mới khám phá, cô quyết định hành động tích cực để thay đổi hoàn cảnh của mình. Cô kết bạn mới và cuối cùng, cô còn thay đổi thái độ với những thành viên trong nhóm chơi ban đầu đã xa lánh cô. Mikki nói cô thực sự thấy biết ơn họ, vì họ truyền cho cô sức mạnh để trở nên mạnh mẽ và độc lập. Cô nói, bí quyết để khiến người khác thay đổi là hãy tự mình trở thành một người mạnh mẽ hơn.
Đôi lúc cháu cố gắng kết bạn mới nhưng cứ như thể là cháu không đủ thú vị với các bạn ấy và cháu bị cho ra rìa.
Cho dù có vẻ khó, nếu bạn bị tảng lờ, bị từ chối hay lôi ra làm trò cười, cố gắng đừng quá lo lắng về việc đó. Theo niềm tin trong Phật Giáo, những người đối xử không tốt với người khác sẽ tạo nên nhân xấu và từ đó, họ sẽ phải nhận lấy hậu quả, họ thật sự rất đáng thương.
Đồng thời, hãy nhớ rằng trải nghiệm sự chối bỏ và thất vọng là một phần không thể tránh được trong đời. Nichiren, những lời dạy của Ngài được những người trong Hội Soka Gakkai Quốc tế chúng tôi noi theo, từng bị rất nhiều người theo học bỏ rơi. Tôi cũng đã từng bị những người tôi tin tưởng và chân thành khích lệ phản bội. Nhưng tôi đã học được rằng đó là những điều không thể tránh khỏi.
Đối diện với sự tẩy chay, bạn phải học cách can đảm. Quan trọng là bạn phải tin vào bản thân. Hãy giống như mặt trời, tỏa sáng bình thản mặc dù không phải tất cả các thiên thể đều phản chiếu lại ánh sáng của nó và cho dù có những tia sáng rực rỡ thì nó cũng chỉ chiếu vào hư không. Trong khi những người từ chối tình bạn của bạn rồi sẽ có lúc mờ nhạt đi trong đời bạn, bạn càng tỏa rạng ánh sáng của mình, cuộc đời bạn sẽ càng trở nên rực rỡ.
Không quan trọng người khác làm gì, quan trọng là bạn đi trên con đường của chính mình, tin vào bản thân. Nếu bạn luôn luôn là chính mình, chắc chắn những người khác sẽ hiểu được ý định chân thành của bạn.
Ở trường, cháu có rất nhiều áp lực buộc cháu phải uống rượu và sử dụng các chất gây nghiện.
Tôi có thể hiểu được cảm giác của các bạn trẻ khi thỉnh thoảng các bạn muốn xài thuốc hay uống rượu để hòa nhập với nhóm. Nhưng uống rượu hay dùng các chất gây nghiện ở tuổi thanh niên không phải là nhân tố tốt góp phần xây dựng cuộc đời bạn. Được tự do tiếp cận với những thứ đó không phải là cách giúp chúng ta phát triển tự do, thể hiện cá tính như nhiều bạn trẻ vẫn nghĩ. Nếu bạn của bạn uống rượu và dùng ma túy, hãy tìm một nhóm bạn mới.
Uống rượu hay dùng ma túy thực ra là một cái bẫy và một khi bạn đã sập bẫy, bạn sẽ bị tước bỏ sự độc lập. Bạn sẽ bị trói vào cảm giác thèm khát sử dụng những chất đó. Những người trở thành nạn nhân của chính nhu cầu tự nhiên và cơn thèm khát của họ, nói một cách nghiêm khắc, chẳng khác gì loài cầm thú.
Về cơ bản, lạm dụng chất gây nghiện, bạn sẽ thiếu khả năng phán đoán và tính quyết đoán về tương lai. Rất nhiều bạn trẻ đã bị tước mất cơ hội phát triển tiềm năng to lớn vì họ không duy trì được việc tập trung vào mục tiêu của mình. Theo đuổi niềm vui trong chốc lát khiến họ lụi tàn. Tôi tin rằng có thể bạn đã nghe đến nhiều trường hợp gây sốc, như một ngôi sao bóng rổ nổi tiếng trong trường đại học đã được đội Boston Celtics chấm. Họ kỳ vọng ở anh rất cao, dường như sự xuất hiện của anh là một đảm bảo cho đội vô địch. Buồn thay, ngay trước khi bắt đầu mùa giải đầu tiên của mình – thậm chí trước cả khi anh có cơ hội chơi trận chuyên nghiệp đầu tiên – anh tham gia một bữa tiệc, sử dụng quá liều cocain và chết. Quả là một bi kịch.
Theo rất nhiều cách, điều tách biệt những người cố gắng sống cuộc đời hạnh phúc, mãn nguyện và thành công khỏi những người không sống theo cách đó chính là những điều họ lựa chọn trong suốt thời kỳ mang tính quyết định đó. Những người chọn giữ lấy giấc mơ của mình trong tầm nhìn phải cân nhắc độ quan trọng của việc đạt được những ước mơ ấy với cái mác “đỉnh” nhất thời của việc sa vào rượu và ma túy để rồi nhận lấy cảm giác thỏa mãn không xứng với cái giá phải trả.
Có những người tin rằng ma túy có thể tăng cường độ tập trung của họ. Nhưng tôi phải nói rằng không cần biết nó tuyệt vời đến đâu, bất cứ cái gì là kết quả do tác dụng của thuốc đều không phải sản phẩm do khả năng thực sự của bạn.
Người hấp dẫn nhất là người có thể tiếp tục cố gắng không ngừng để hoàn thành ước mơ ngay cả khi những người khác không nhận ra sự cống hiến của họ. Một người có thể kiểm soát được bản thân mới là một người thực sự “đỉnh”. Không ngừng thử thách những mục tiêu của bạn là điều cực kỳ quan trọng.
Một lần nữa, tôi không thể nhấn quá mạnh vào sự cần thiết phải thiết lập những ước mơ của bạn khi bạn còn trẻ và giữ lấy chúng một cách chắc chắn trong tầm mắt. Chúng sẽ là thước đo tốt nhất cho tất cả hành động của bạn.
Cháu rất quý những người bạn của mình. Làm thế nào để cháu giữ mãi được tình bạn này?
Nếu muốn tình bạn của mình còn mãi, thì tôi nghĩ chúng ta nên dành tâm sức tập trung vào việc phát triển chất lượng của những mối quan hệ đó. Theo mục đích đó, chúng ta có thể chia tình bạn thành ba cấp độ dựa trên sự sâu sắc của chúng.
Cấp độ đầu tiên bao gồm những người “hợp cạ” với nhau trong những hoạt động hàng ngày và muốn cùng nhau tận hưởng cuộc sống. Đây là những tình bạn dựa trên khoảng thời gian vui vẻ bên nhau.
Cấp độ thứ hai của tình bạn cao cấp hơn một chút. Những người bạn này có mục tiêu của mình, mỗi người họ đều có cái nhìn rõ ràng về con người mà họ muốn trở thành, tương lai mà họ muốn xây đắp, sự cống hiến họ muốn đóng góp cho nhân loại. Họ khuyến khích và hỗ trợ lẫn nhau khi mỗi người đều hành động để nhận ra ước mơ của chính mình và để lại dấu ấn của mình trên đời. Đây là tình bạn dựa trên việc khuyến khích lẫn nhau.
Tôi đã nghe nhiều bạn học sinh cấp 3 kể về loại tình bạn đó: “Chúng cháu cùng nhau làm việc và dựng được một mô hình siêu tuyệt trong hội trại khoa học”, “Trước mỗi bài kiểm tra, chúng cháu lại học nhóm cùng nhau”, “Là thành viên trong đội bơi, chúng cháu đều thách thức lẫn nhau bơi được sáu dặm, và tất cả chúng cháu đều làm được! Đó là điều mà cháu sẽ không bao giờ quên.”
Rất nhiều, rất nhiều bạn học sinh đã nhận ra rằng họ không cô đơn, tình bạn mang đến cho họ sức mạnh để vượt qua được những thử thách cam go. Họ đã biết trân trọng sự khích lệ và giúp đỡ lẫn nhau.
Cấp độ thứ ba của tình bạn là sự gắn bó của những người chí cốt cùng lý tưởng, những người cống hiến đời mình cho một sự nghiệp chung. Nhiều người làm nên những điều vĩ đại trong lịch sử đã có được loại tình bạn này, tình bạn dựa trên lòng tin tuyệt đối. Những người đồng chí chân chính không bao giờ phản bội nhau, thậm chí cả khi bị cái chết đe dọa. Họ không bao giờ phản bội bản thân, bạn bè hay lý tưởng của họ.
Tôi hy vọng bạn có thể tận hưởng thời gian bên những người bạn của mình mà không cần phải lo lắng về việc tình bạn của bạn sẽ kéo dài được bao lâu. Tình bạn sâu sắc là rất hiếm hoi. Nuôi dưỡng những tình bạn như thế giống như trồng một cái cây cổ thụ – một quy trình khác hẳn việc trồng cây bụi.
Nếu bạn duy trì sự chân thành trong cách cư xử của bạn với những người khác, ngày nào đó bạn sẽ thấy quanh mình rất nhiều người bạn tốt. Giữa những người đó, tình bạn của bạn sẽ mạnh mẽ và kiên định như những cây cổ thụ. Đừng vội vã. Trước hết hãy cố gắng phát triển bản thân và bạn có thể chắc chắn rằng sẽ còn vô số những người bạn tuyệt vời đang chờ mình trong tương lai.
Cháu nên làm gì với những người mà cháu không ưa?
Cũng như có những loại thức ăn bạn chẳng thấy ngon chút nào, gặp những người bạn không thích trong môi trường của mình là một phần không thể tránh khỏi trong đời. Dù chẳng có gì sai trái khi đặc biệt không thích một người nào đó, nhưng làm họ buồn hay cư xử một cách thù địch với họ thì không đúng chút nào. Họ cũng có quyền tồn tại như bạn, cũng có quyền có chính kiến và cách làm riêng. Quan trọng là bạn phải trau dồi được một tầm nhìn khoáng đạt. Đồng thời Đạo Phật dạy rằng mối tương quan giữa mọi người và mọi vật, và cách chúng ta đối xử với người khác sẽ tác động vào cuộc sống của chúng ta – vì thế cần biết thể hiện sự tôn trọng trong hành xử của mình vì lợi ích của người khác và của chính chúng ta.
Cháu đã phải cố gắng rất nhiều để đạt điểm cao, nhưng các bạn hay làm cháu thấy khó chịu vì những thành tích của mình.
Hãy luôn luôn tự hào vì bạn đã học hành chăm chỉ! Những người xuất sắc thường bị vướng vào sự đố kỵ và ghen ghét, thế nên đừng lo lắng – đời là thế. Mộ triết gia từng nói: “Chúng ta sống trong một thế giới mà ngay cả một người có nhân cách không chê vào đâu được cũng sẽ phải chịu những lời nói xấu và chỉ trích đầy ghen tị.” Tất nhiên, tôi cũng không gợi ý rằng bạn nên đi khắp nơi khoe mọi người về điểm tốt của mình.
Hồi tôi còn học tiểu học, có một bạn nhà khá giả lúc nào cũng ăn mặc đẹp và có vẻ rất hạnh phúc. Tôi vẫn nhớ đã thấy ghen tị với bạn ấy, và chẳng phải chỉ có mình tôi. Ngày nay, ngoài sự ghen tức ấy ra, cậu bạn ấy chắc hẳn sẽ còn bị các bạn cùng lớp trêu chọc nữa. Nhưng những người hành động dựa trên những cảm xúc như thế đang bị điều kiện sống sơ đẳng điều khiển, Đạo Phật gọi là thú tính. Điều mang tính nhân văn thực sự nằm ở việc vượt qua sự ghen tị bằng một thái độ dứt khoát, “Mình sẽ tạo nên một cuộc sống thậm chí còn tuyệt vời hơn thế cho mình”. Nếu bạn ghen tị với người khác, bạn sẽ không thể tiến bộ mà sẽ chỉ trở nên khốn khổ mà thôi. Thay vì dễ dàng bị cảm xúc đánh gục, tôi hy vọng bạn có thể dang rộng vòng tay với mọi người một cách nồng ấm và cảm thông.
Nếu cháu thích ở một mình hơn là trong một nhóm thì sao?
Tất nhiên, bạn không bị ràng buộc phải yêu thích nhóm bạn của mình. Hoàn toàn không có vấn đề gì trong việc bạn kết bạn theo cách riêng của mình, với những người mà bạn chia sẻ suy nghĩ và cảm nhận của mình.
Đôi khi những mối quan hệ của chúng ta với người khác khó khăn đến nỗi chúng ta muốn thét lên: “Ước gì mình được sống ở một nơi chẳng có ai hết”. Nhưng điều đó là không thể, trừ khi chúng ta quyết định trở thành ẩn sĩ. Quan trọng là chúng ta cố gắng trở thành những người có thể nuôi dưỡng các mối quan hệ với mọi người.
Các mối quan hệ là cơ hội để bạn lớn lên và trưởng thành. Chúng có thể góp phần xây dựng tính cách nếu bạn đừng để chúng đánh bại bạn. Vì thế điều quan trọng là bạn đừng cô lập bản thân. Không ai có thể tồn tại mà tách khỏi những người khác. Duy trì khoảng cách với những người khác sẽ nuôi dưỡng sự ích kỷ chẳng dẫn đến đâu.
Có được những người bạn thân có thể là một phần thưởng vô cùng to lớn. Có một câu tục ngữ Mông Cổ như thế này: “Một trăm người bạn quý hơn một trăm miếng vàng.” Người có bạn thì giàu có. Thông thường, sự động viên và khích lệ của những người bạn thôi thúc chúng ta cải thiện bản thân. Chúng ta được truyền thêm cảm hứng để sống cuộc sống viên mãn và tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn. Chúng ta cũng hành động cùng các bạn mình để đạt được mục tiêu đó.
Có được những người bạn tốt cũng giống như được trang bị thêm một động cơ phụ trợ khỏe. Khi chúng ta gặp phải một quả đồi dốc hay một chướng ngại, chúng ta có thể động viên lẫn nhau và tìm thấy sức mạnh để tiếp tục hăng hái tiến về phía trước.
Cháu đã cố khuyên những người bạn đừng làm việc xấu nhưng họ tỏ ra thờ ơ và không nghe cháu một cách nghiêm túc.
Cách duy nhất bạn có thể tác động lên người khác là thiết lập một tình bạn thân thiết kiểu 1-1 với họ.
Lắng nghe thật chăm chú những điều họ nói, nhưng cũng nói thật rõ ràng với họ khi những ý tưởng của họ là sai lầm và khuyên họ đừng hủy hoại đời mình bằng những hành động của bản thân. Phát triển kiểu tình bạn mà trong đó bạn có thể nói những điều cần nói.
Ngài Nichiren dạy rằng nếu chúng ta làm bạn với ai đó mà ta thiếu lòng trắc ẩn để chấn chỉnh người đó, chúng ta thực ra là kẻ thù của người đó. Làm thế nào để truyền đạt thông điệp của bạn tới người đang đi lầm đường là vấn đề của sự sáng suốt. Qua việc trao đổi thẳng thắn với người mà bạn tin tưởng – như thầy cô hay cha mẹ – bạn có thể sẽ thấy một sự can đảm bùng lên trong mình. Đó là điều phía sau bài tụng Nam mô Diệu pháp Liên hoa cho phép chúng ta giải phóng trí tuệ và lòng can đảm nội tại để có thể trở thành người thực sự quan tâm và ảnh hưởng tích cực đến những người bạn của mình.
Miễn là bạn quan tâm chân thành tới người khác, chắc chắn một ngày nào đó trái tim bạn sẽ chạm được tới họ. Ngay cả nếu người bạn nào đó không chơi với bạn một thời gian vì những điều bạn nói hay làm, thực thế là bạn đã thể hiện sự chân thành sẽ khắc ghi trong sâu thẳm cuộc đời bạn ấy. Hạt mầm mà bạn gieo trong cuộc sống của bạn mình ngày nào đó sẽ nảy mầm thành một dạng hiểu biết mới mẻ và sâu sắc có thể đưa người bạn đó tiến về phía trước.
