Elizabeth hài lòng nhận được thư hồi âm cho thư của cô, cũng nhanh chóng như cô mong muốn. Ngay khi vừa nhận được lá thư, cô chạy vội ra một bãi cây trong khu vườn nơi cô ít bị làm phiền nhất, ngồi trên một băng ghế và chuẩn bị cho niềm vui, vì lá thư trông khá dài, chứng tỏ không có việc giữ bí mật đối với cô.
“Phố Garcechurch, ngày 6 tháng 9,
Cháu thân thương của mợ,
Mợ vừa nhận được thư cháu, và mợ bỏ cả buổi sáng nay để viết trả lời, vì mợ đã dự liệu nếu viết ngắn thì không thể đủ những gì mợ muốn nói với cháu. Phải nói rằng mợ ngạc nhiên khi nhận được thư cháu yêu cầu; mợ không nghĩ lời yêu cầu như thế lại từ cháu mà đến. Tuy thế, đừng cho rằng mợ bực bội, vì mợ chỉ muốn cháu hiểu rằng mợ nghĩ cháu không cần phải dọ hỏi như thế. Nếu cháu không muốn hiểu mợ, mợ xin lỗi vì đã lạc đề. Cậu của cháu cũng ngạc nhiên như mợ. Ông ấy đã làm những việc như thế chỉ do ý nghĩ cháu là người có liên quan. Nhưng nếu cháu thật sự vô tư không biết, mợ cần phải nói rõ thêm.
“Ngay trong ngày mợ từ Longbourn trở về nhà, cậu của cháu tiếp một người khách đến bất ngờ. Anh Darcy đến thăm, và hai người nói chuyện với nhau trong nhiều giờ đồng hồ. Khi mợ về thì hai người đã kết thúc; vì thế nỗi hiếu kì của mợ không đến độ khổ sở như của cháu. Anh Darcy đến để nói cho ông Gardiner biết rằng anh đã tìm ra nơi em cháu và anh Wickham trốn lánh, anh đã gặp và nói chuyện với hai người, vài lần với Wickham, một lần vớiLydia. Nếu mợ nhớ không nhầm, anh ấy rời Derbyshire chỉ một ngày sau khi chúng ta quay về, và đi thành phố với quyết tâm tìm ra hai người. Anh ấy giải thích động lực trong việc này là do anh nghĩ vì anh mà không mấy ai rõ về con người vô lại của Wickham, nếu không anh đã có thể ngăn chặn những phụ nữ trẻ có tư cách yêu anh ta một cách lầm lạc. Anh Darcy đã quy lỗi về cả vụ việc này cho tính kiêu hãnh sai lạc của anh, thổ lộ rằng trước đây anh ấy nghĩ không nên hạ mình xuống để vạch trần cho mọi người rõ những hành động riêng tư của anh kia. Vì thế, anh ấy nghĩ anh có bổn phận phải hành động và cố gắng khắc phục lầm lỗi mà anh đã gây ra. Nếu anh Darcy có một động lực khác, thì mợ nghĩ nó sẽ không khiến anh ấy phải xấu hổ.
“Anh ấy đến thành phố chỉ vài ngày đã tìm được hai người, vì anh có vài manh mối mà chúng ta không có, và ý thức về việc này là một lí do khác khiến anh quyết chí giúp cậu mợ tìm kiếm. Dường như có một phụ nữ, bà Younge, lúc trước là gia sư cho cô Darcy, sau này bị cho thôi việc vì lí do nào đấy mà anh Darcy không nói ra. Bà đến ngụ ở một ngôi nhà rộng trên Phố Edward, từ lúc ấy sống bằng cách cho thuê phòng. Anh Darcy biết bà này thân thiết với Wickham, nên ngay khi đến thành phố anh đi tìm bà để dọ hòi. Nhưng phải mất một, hai ngày bà mới cho anh biết tin tức. Mợ nghĩ bà này không muốn phản bội sự tin cậy của Wickham trừ phi có tiền bạc mua chuộc, vì bà thật sự biết anh bạn của bà hiện đang trú ngụ nơi nào. Thật ra, Wickham có đến tìm bà ngay khi hai người vừa đến London, và nếu bà có điều kiện tiếp nhận họ thì họ hẳn đã tá túc nơi nhà bà. Tuy nhiên, cuối cùng anh bạn Darcy tử tế của chúng ta cũng nắm được tin tức. Anh đến gặp Wickham, sau đấy kiên quyết xin được gặp Lydia. Anh Darcy cho biết mục đích của anh là thuyết phục cô nên thoát ra khỏi tình cảnh bị chê trách, nên trở về với những người thân của cô ngay khi họ tỏ ý muốn tiếp nhận cô, muốn hỗ trợ cô. Nhưng anh ấy thấy Lydia kiên quyết muốn lưu lại nơi họ đang trốn tránh. Cô không màng gì đến những người thân của cô, cô không muốn anh ấy giúp gì cho cô, cô không muốn nghe việc phải rời xa Wickham. Cô tin chắc cô và Wickham sẽ kết hôn với nhau một ngày nào đấy, nhưng không nói rõ sẽ là ngày nào.
“Anh Darcy nghĩ vì tình cảm của cô nhu thế, chỉ còn mỗi một việc phải làm là xúc tiến hôn lễ, mặc dù trong lần đầu nói chuyện với Wickham, anh Darcy thấy rõ việc này không bao giờ nằm trong ý định của anh ta. Wickham chỉ nói đến việc sẽ xin rút ra khỏi trung đoàn dân quân do những món nợ danh dự rất thúc ép, không đắn đo gì về những hậu quả xấu do việc Lydia đã trốn cùng anh chỉ vì những điên rồ của riêng cô ấy. Anh ta định xin từ chức sĩ quan ngay, còn về tương lai anh không có dự tính gì nhiều. Anh ta phải đi đến đâu đấy nhưng không biết sẽ đi đâu, và anh ta biết rõ mình không có thu nhập gì để sống. Anh Darcy hỏi anh ta tại sao anh ta không cưới ngay em gái cháu. Mặc dù không ai nghĩ ông Bannet giàu có gì, ông ấy vẫn có thể làm được việc gì đấy cho anh ta, và tình cảnh của anh ta sẽ khá hơn nhờ có hôn lễ. Nhưng qua câu trả lời của Wickham, anh Darcy nhận thấy anh ta vẫn nuôi hi vọng tạo sự sản khá hơn qua hôn nhân ở một nơi nào khác. Tuy nhiên, xét theo tình hình như thế, anh ta vẫn có ý muốn được nhanh chóng thoát ra khỏi các khó khăn hiện giờ. Hai người gặp nhau vài lần vì có nhiều việc phải bàn. Dĩ nhiên là Wickham muốn được nhiều hơn là mức anh ta có thể nhận, nhưng cuối cùng hai anh đi đến một mức phải chăng.
“Mọi việc đều do hai người thoả thuận. Kế đến, anh Darcy có ý định trình bày với cậu cháu rõ về kế hoạch của anh, và anh đến phố Gracechurch vào một buổi tối trước khi mợ trở về nhà. Nhưng anh không gặp ông Gardiner được, và khi hỏi han thêm, anh Darcy biết bố của cháu đang ở với ông ấy, nhưng sẽ rời thành phố vào sáng hôm sau. Anh ấy nghĩ bố cháu không thể là người mà anh có thể thăm dò ý kiến đúng mức như đối với cậu của cháu, nên anh ấy đợi bố cháu đi rồi anh mới đến gặp cậu của cháu. Anh không để lại tên anh, nên cho đến ngày hôm sau, mọi người chỉ biết có một anh muốn đến nói chuyện về công việc làm ăn. Anh ấy trở lại vào ngày Thứ bảy. Lúc ấy bố cháu đã ra về, ông cậu của cháu có ở nhà, và như mợ nói ở trên, họ nói chuyện với nhau rất lâu. Họ gặp lại nhau ngày Chủ nhật; lúc ấy mợ cũng gặp anh. Mãi đến Thứ hai, họ mới thoả thuận với nhau mọi việc, và ngay sau đấy cậu cháu gửi thư khẩn đến Longbourn.
“Nhưng anh Darcy rất bướng bỉnh, Lizzy ạ, mợ nghĩ tính bướng bỉnh này là khuyết điểm thật sự của anh Darcy. Vào những thời điểm khác nhau, hẳn anh đã bị kết án về những khuyết điểm khác nhau, nhưng đây mới là khuyết điểm thật sự. Không một việc nào có thể thực hiện được nếu không do anh ấy tự đứng ra làm, mặc dù mợ biết chắc cậu của cháu sẵn lòng đứng ra lo chu toàn mọi việc (mợ không phải nói thế để được cảm ơn, nên cháu đừng nói gì đến việc này). Họ cứ mãi giằng co với nhau trong một thời gian dài, dài hơn là hai người trẻ đáng được quan tâm đến như thế. Nhưng cuối cùng cậu của cháu bị buộc phải nhượng bộ, và thay vì được phép hành động để giúp cháu gái của mình, ông chỉ được nhận công lao trong việc dàn xếp. Điều này đi ngược lại với bản tính của ông, và mợ thật lòng nghĩ lá thư của cháu khiến ông vui mừng vô hạn; thư giải thích này giúp ông tháo bỏ lớp mũ mang giả tạo của công ơn và đặt ân nhân vào đúng vị thế của anh ấy. Nhưng mà, Lizzy, không nên tiết lộ chuyện này cho ai biết, cùng lắm là cho Jane biết thôi. Mợ nghĩ cháu đã biết khá rõ họ đã dàn xếp thế nào cho hai người trẻ. Mợ tin rằng khoản tiền để trang trải các món nợ của anh ta là hơn một nghìn bảng, thêm một nghìn bảng cho cô ấy ngoài phần cô nhận được từ gia đình, và khoản chi phí cho anh ta gia nhập quân đội. Lí do tại sao anh Darcy muốn làm tất cả việc này, thì mợ đã nói ở trên. Anh Darcy cho rằng do anh, vì anh dè dặt và thiếu suy xét chin chắn, khiến người khác không hiểu rõ về con người của Wickham, do đấy mới xảy ra vụ việc như thế. Có lẽ có phần nào sự thật trong việc này, nhưng mợ không chắc có nên quy lỗi cho sự dè dặt của anh hoặc cho sự dè dặt của bất cứ ai khác.
“Nhưng mặc dù có cách ăn nói khéo léo như thế, cháu Lizzy yêu, cháu có thể yên tâm mà nghĩ rằng cậu của cháu sẽ không bao giờ chịu nhượng bộ nếu cậu mợ không cho là anh Darcy có một mối quan tâm khác trong việc dàn xếp này. Khi họ đã đồng ý mọi việc, anh trở về với các bạn của anh lúc ấy vẫn còn lưu lại Pemberley, nhưng họ đồng ý với nhau rằng anh sẽ trở lại London một lần nữa vào ngày cưới, lúc ấy mọi chuyện tiền nong sẽ được thanh toán đâu ra đấy.
“Mợ nghĩ giờ mợ đã kể cho cháu rõ mọi việc. Chính mối quan hệ mà cháu kể với mợ sẽ cho cháu ngạc nhiên thích thú; mợ hi vọng ít nhất nó không làm phiền cháu. Lydia đến ở với cậu mợ, và Wickham thường đến thăm. Anh ta vẫn chính là con người mà mợ đã hiểu tại Hertfordshire. Còn về Lydia, đáng lẽ mợ không muốn cho cháu biết mợ không mấy đẹp lòng với thái độ của nó, nếu mợ đã không nhận ra, qua thư của Jane ngày Thứ tư rồi, rằng tư cách của nó khi về thăm nhà cũng sẽ như thế, nên bây giờ mợ có nói ra cũng không thể khiến cháu có thêm đau đớn gì hơn. Mợ thường nói chuyện với nó theo cách nghiêm túc nhất, cho nó thấy mọi điều tệ hại vì hành động của nó và mọi đau khổ nó đã gây ra cho gia đình. Nếu nó có nghe được lời mợ nói thì đấy là do may mắn, vì mợ biết chắc nó không chịu lắng nghe. Đôi lúc mợ bị chọc tức, nhưng mợ nghĩ đến hai cháu Jane và Elizabeth thân thương, vì hai cháu mà mợ cố nhẫn nhục với nó.
“Anh Darcy trở lại như đã hứa, và như Lydia cho cháu hay, anh đã đến dự hôn lễ. Ngày kế, anh ấy đến dùng bữa với gia đình cậu mợ, và sẽ rời thành phố Thứ tư hoặc Thứ năm. Cháu yêu, cháu có thể rất tức giận mợ, nếu nhân cơ hội này mợ muốn nói rằng mợ rất mến anh ấy (điều mà trước đây mợ chưa từng có can đảm để nói). Trong mọi khía cạnh, phong thái của anh ấy đều dễ chịu như khi chúng ta đến Derbyshire. Mọi hiểu biết và ý kiến của anh ấy đều làm mợ hài lòng; anh chỉ thiếu có một điều là một ít vẻ sống động hơn, nhưng vợ anh có thể cảm hoá anh về điều này, nếu anh ấy chọn người hôn phối một cách cẩn trọng. Mợ nghĩ anh ấy khá kín đáo – anh hầu như không bao giờ nhắc đến tên cháu. Nhưng tính kín đáo dường như là tư cách thời thượng. Cháu thứ lỗi cho mợ nếu mợ có suy tưởng gì quá đáng, hoặc ít nhất đừng trừng phạt mợ bằng cách nhăn cấm mợ đến P. Mợ sẽ chẳng bao giờ được toại nguyện khi chưa có cơ hội đi hết một vòng quanh khu vườn. Một cỗ xe bốn bánh với một đôi ngựa nhỏ là đủ. Nhưng mợ không thể viết thêm gì nữa. Mấy đứa con của mợ đang kêu gào mợ cả nửa giờ rồi.
Mợ của cháu,
M. Gardiner”
Nội dung của lá thư khiến tâm trí của Elizabeth xao xuyến vì những tư tưởng hỗn độn, trong đó khó nhận ra niềm vui hay nỗi đau chiếm phần hơn. Cô đã có những suy đoán mập mờ và lộn xộn vì không rõ anh Darcy đã có thể làm gì với người hôn phối của cô em, trong khi cô sợ phải khích lệ anh làm một việc tốt đẹp quá mức mong muốn. Và cùng lúc cô kinh sợ mình phải tỏ ra công tâm để rồi đau đớn nghĩ anh đã không làm như thế. Giờ các suy đoán về điều tốt đẹp đã trở nên quá hiện thực! Anh đã quyết tâm truy lùng hai người trong thành phố, anh đã chịu đựng mọi khó khăn và khổ sở khi đi tìm kiếm như thế, rồi phải van nài một người phụ nữ mà anh thù ghét và khinh khi thậm tệ. Anh phải hạ mình đi gặp con người mà anh chỉ muốn tránh mặt và có cái tên anh không muốn nói đến, rồi phải gặp đi gặp lại người này, nói chuyện phải quấy, khuyên nhủ, và cuối cùng bỏ tiền ra mua chuộc. Anh đã làm tất cả mọi việc này cho một đứa con gái trẻ mà anh không hề thương mến hay nể trọng. Con tim cô thầm thì với cô rằng anh làm tất cả mọi việc này vì cô. Nhưng hi vọng của cô bị trấn áp bởi những ý nghĩ khác. Cô nghĩ ngay rằng tính phù phiếm của cô vẫn không đủ để trông mong vào tình cảm của anh đối với cô, vì một người phụ nữ vốn đã khước từ anh, giờ lại muốn anh vượt qua tâm lí tự nhiên là khinh ghét mối quan hệ với Wickham. Anh em cọc chèo của Wickham! Mọi cách kiêu hãnh đều phải chống đối một mối quan hệ như thế. Chắc chắn anh đã giúp đỡ được nhiều việc. Cô cảm thấy xấu hổ khi nghĩ anh đã giúp nhiều đến mức nào. Nhưng anh đã nói về lí do khiến anh can thiệp, và người ta có thể dễ dàng thấy lí do này là chính đáng. Việc anh tin rằng anh đã sai trái là đúng lí; anh có toàn quyền hành động và anh có mọi điều kiện để hành động. Mặc dù cô không tự đặt mình là lí do chính cho hành động của anh, có lẽ cô có thể tin rằng phần tình cảm còn lại anh giành cho cô đã hỗ trợ cho mục đích của anh nhằm giúp cơ được yên ổn về mặt tinh thần. Thật là đau đớn, quá thể đau đớn, khi biết rằng các nỗ lực kia dành cho một người mà không mong gì người ấy sẽ đáp trả. Gia đình cô mang ơn anh về việc phục hồi Lydia, phục hồi phẩm giá của Lydia, về tất cả. Ôi! Cô đau buồn hết mức khi nghĩ đến mỗi tư tưởng khiếm nhã cô đã mang trong đầu, mỗi lời lẽ thô lỗ cô đã nói với anh. Với mình cô cảm nhận nhục nhã, nhưng với anh cô thấy tự hào. Tự hào rằng trong mục tiêu ấy của tình cảm và danh dự, anh đã vượt qua chính mình. Cô đọc đi đọc lại đoạn bà mợ khen anh. Không nhiều, nhưng đủ làm cô vui. Cô còn cảm nhận được niềm vui, tuy pha lẫn với tiếc nuối, khi thấy cả bà mợ và ông cậu đều nhất mực tin rằng giữa cô và Darcy luôn có mối chân tình và tin yêu.
Có người nào đấy đi đến khiến cô đứng dậy và gián đoạn luồng cảm nghĩ. Cô định đi tránh qua một nơi khác, nhưng Wickham đã chặn đường cô. Anh nói, khi đến gần cô:
– Cô chị thân thương, tôi e đã xen lấn vào buổi đi dạo cô độc của cô, phải không?
Cô đáp với một nụ cười:
– Đúng vậy, nhưng không có nghĩa là tiếp theo đây tôi hoan nghênh việc xen lấn vào riêng tư của tôi.
– Nếu thế, tôi thành thật xin lỗi. Chúng ta đã luôn là bạn tốt với nhau, bây giờ còn hơn thế nữa.
– Đúng. Những người khác có đi ra khỏi nhà không?
– Tôi không biết. Bà Bennet và Lydia đang lên xe để đi Meryton. Cô chị thân thương, tôi nghe ông cậu và bà mợ của cô nói cô đã đi xem Pemberley.
Cô đáp nhận.
– Tôi ganh tị với cô, tuy thế tôi tin việc này là quá mức đối với tôi, nếu không tôi có thể ghé qua đấy trên đường đi Newcastle. Tôi đoán cô đã gặp bà quản gia già, có phải thế không? Tội nghiệp Reynolds, bà luôn yêu mến tôi. Nhưng dĩ nhiên bà không nhắc đến tên tôi khi nói chuyện với cô.
– Thật ra bà có nhắc đến.
– Và bà đã nói gì?
– Bà nói anh đã gia nhập quân ngũ, và bà e rằng đã không… không thuận lợi lắm. Với sự cách xa như thế, anh biết chứ, nhiều việc được diễn giải sai lạc.
Anh trả lời, cắn môi:
– Đúng vậy.
Elizabeth hi vọng cô đã làm anh chàng câm mồm, nhưng anh vẫn tiếp:
– Tôi ngạc nhiên được gặp lại Darcy trong thành phố tháng này. Chúng tôi tình cờ gặp nhau vài lần. Tôi tự hỏi anh đang làm gì ở đấy.
– Có thể đang chuẩn bị cho hôn lễ của cô De Bourgh. Hẳn là có cái gì đấy đặc biệt khiến anh phải đi thành phố vào thời gian này trong năm.
– Chắc chắn như thế. Cô có gặp anh ấy tại Lambton không? Tôi nghe nhà Gardiner nói cô đã gặp.
– Có, anh ấy giới thiệu chúng tôi với em gái của anh ấy.
– Và cô có mến cô ấy không?
– Rất mến.
– Thật ra tôi có nghe rằng cô ấy đã trở nên tốt hơn trong vòng một, hai năm gần đây. Vào dịp cuối tôi gặp cô ấy, cô không có vẻ gì là có triển vọng. Tôi rất vui được biết cô mến cô ấy. Tôi hi vọng cô ấy sẽ trở thành người thật tốt.
– Tôi chắc chắn cô ấy sẽ như thế. Cô đã trải qua độ tuổi khó khăn nhất.
– Cô có đi ngang qua làng Kympton không?
– Tôi không nhớ chúng tôi đã đi qua.
– Tôi nhắc đến vùng này vì nó là giáo xứ mà đáng lẽ tôi đã đảm nhận. Một vùng thật đẹp! Toà Tư dinh Cha xứ tuyệt vời! Nó thích hợp với tôi về mọi mặt.
– Nếu đã làm giáo sĩ, anh có thích việc giảng đạo không?
– Thích lắm. Đáng lẽ tôi đã xem đây là một phần trong bổn phận của tôi, và chẳng bao lâu việc này đối với tôi không là gì cả. Người ta không nên phiền hà…, nhưng chắc chắn rằng, đáng lẽ việc này đã dành cho tôi! Một khung cảnh an bình, ẩn dật cho cuộc sống như thế, đáng lẽ đã đáp ứng với ý tưởng của tôi về hạnh phúc. Nhưng không được. Cô có từng nghe Darcy đề cập đến hoàn cảnh này chưa, khi cô ở Kent?
– Tôi đã nghe từ một người am hiểu mà tôi nghĩ rằng đúng; rằng có điều kiện đặt ra cho anh về việc này, tuỳ thuộc vào người làm chủ sự sản.
– Cô đã nghe. Vâng, có điều kiện đặt ra cho chuyện kia; tôi đã kể cho cô nghe, chắc cô còn nhớ.
– Tôi đã nghe rằng, có một lúc, anh không thích giảng đạo như bây giờ, rằng thật ra anh đã tuyên bố không bao giờ muốn được thụ phong, và mọi dàn xếp đã được thực hiện theo đấy.
– Cô đã nghe! Và hoàn toàn không phải không có cơ sở. Có thể cô còn nhớ tôi đã nói cho cô nghe việc này, khi lần đầu chúng ta nói về vụ việc.
Họ đến gần cửa chính của ngôi nhà, vì cô đã đi nhanh nhằm mong tống khứ anh. Vì nghĩ đến em gái nên cô không muốn chọc giận anh. Cô chỉ trả lời, với nụ cười hóm hỉnh một chút:
– Này, anh Wickham, chúng ta là em rể và chị vợ, anh biết đấy nhé. Ta không nên tranh cãi về quá khứ. Trong tương lai, tôi hi vọng chúng ta luôn đồng ý với nhau.
Cô chìa bàn tay ra. Anh hôn tay cô với vẻ nịnh đầm thương mến, nhưng anh không biết phải tỏ lộ ra sao; và hai người bước vào nhà.
Jane Austen
Kiêu hãnh và định kiến
Dịc giả: Diệp Minh Tâm
