Thomas Robinson vòng tay xuống, luồn những ngón tay vào bên dưới cánh tay phải và nâng nó lên. Anh ta nâng cánh tay tới cuốn Kinh Thánh và bàn tay trái như cao su của anh ta tìm cách tiếp xúc với bìa sách màu đen. Khi anh ta giơ bàn tay phải lên, bàn tay trái vô dụng trượt khỏi cuốn Kinh Thánh và đụng vào bàn viên thư ký. Anh ta cố một lần nữa thì quan tòa Taylor làu bàu: “Được rồi, Tom.” Tom đọc lời thề và bước vào ghế nhân chứng, bố Atticus nhanh chóng khiến anh ta kể cho chúng tôi nghe.
Tom hai mươi lăm tuổi; anh ta đã cưới vợ và có ba đứa con; trước đây anh ta đã gặp rắc rối với pháp luật; anh ta đã từng ở tù ba mươi ngày với tội gây rối trật tự công cộng.
“Đó hẳn là một vụ gây rối trật tự công cộng,” bố Atticus nói. “Gồm những chuyện gì?”
“Đánh nhau với một người khác, hắn ta cố chém tôi.”
“Hắn có làm được không?”
“Có, một chút thôi, không đủ làm bị thương. Ông thấy đó, tôi………..” Tom nhúc
nhích vai trái.
“Phải,” bố Atticus nói. “Cả hai người đều bị kết án hết chứ?”
“Vâng, thưa ngài, tôi phải ngồi tù vì không trả nổi tiền phạt. Người kia thì trả được.”
Dill chồm ngang tôi và hỏi Jem xem bố Atticus đang làm gì, Jem nói bố Atticus đang chứng tỏ cho bồi thẩm đoàn thấy Tom chẳng có gì để giấu.
“Anh có quen với Mayella Violet Ewell không?” Bố Atticus hỏi.
“Có, thưa ngài, tôi phải đi ngang qua nhà cô ấy để ra đồng hay về nhà.”
“Cánh đồng của ai?”
“Tôi thu hoạch cho ông Link Deas.”
“Anh hái bông vào tháng Mười một à?”
“Không, thưa ngài, tôi làm việc trong sân nhà ông ấy vào mùa Thu và mùa Đông. Tôi làm việc khá đều đặn cho ông ấy quanh năm, ông ấy trồng nhiều hồ đào pecan và các thứ khác.”
“Anh nói anh đi ngang qua nhà Ewell tới lui để làm việc. Có con đường nào khác để đi nữa không?”
“Không, thưa ngài, tôi không biết con đường nào khác.”
“Tom, cô ta có bao giờ nói chuyện với anh không?”
“Có, thưa ngài, tôi thường bỏ mũ khi đi ngang qua, rồi một ngày nọ cô ta bảo tôi vào trong hàng rào và bửa cái tủ cho cô ấy.”
“Cô ta yêu cầu anh bửa cái…………..tủ ấy hồi nào?”
“Ông Finch, hồi mùa xuân năm ngoái. Tôi còn nhớ vì đó là mùa đi chặt củi và tôi có mang cuốc theo. Tôi có nói tôi không có gì ngoài cuốc, nhưng cô ấy nói cô ấy có một cái rìu. Cô ấy đưa cái rìu cho tôi và tôi bửa cái tủ ra. Cô nói, ‘Tôi tính là phải trả anh năm xu, được không?’ rồi tôi nói, “Không cần, thưa cô, không cần trả tiền’ sau đó tôi về nhà. Ông Finch, đó là chuyện mùa xuân năm ngoái, chuyện cách nay một năm rồi.”
“Anh có đến đó nữa không?”
“Có, thưa ngài.”
“Khi nào?”
“Tôi đến đó nhiều lần.”
Quan tòa Taylor theo bản năng với lấy chiếc búa nhỏ của ông, nhưng để bàn tay ông rơi xuống. Tiếng rì rầm bên dưới của chúng tôi dứt hẳn mà không cần sự nhắc nhở của ông.
“Trong những trường hợp nào?”
“Ngài nói gì, thưa ngài?”
“Tại sao anh vô bên trong hàng rào đó nhiều lần?”
Trán Tom Robinson giãn ra. “Cô ấy gọi tôi vào, thưa ngài. Có vẻ mỗi lần tôi đi ngang qua cô ấy đều có công việc nhỏ nhặt nào đó nhờ tôi làm – chặt củi, kéo nước cho cô ấy. Cô ấy tưới mấy đám hoa đỏ mỗi ngày…..”
“Anh có được trả công phục vụ không?”
“Không, thưa ngài, không có kể từ lần đầu cô ấy đưa tôi năm xu. Tôi vui khi làm điều đó, coi bộ ông Ewell không giúp cô ấy chút nào cả, mà cũng không giúp bọn nhỏ, mà tôi biết cô ấy cũng không dư được đồng năm xu nào.”
“Mấy đứa nhỏ kia ở đâu?”
“Chúng luôn quanh quẩn ở đó. Chúng nhìn tôi làm việc, một số đứa, một số đứa ở bên cửa sổ.”
“Cô Mayella có nói chuyện với anh không?”
“Có, thưa ngài, cô ấy có nói chuyện với tôi.”
Khi Tom Robinson đưa ra lời khai, tôi cảm thấy rằng Mayella Ewell hẳn phải là kẻ cô đơn nhất trên đời này. Thậm chí cô ấy còn cô đơn hơn cả Boo Radley, người đã không ra khỏi nhà suốt hai mươi lăm năm. Khi bố Atticus hỏi cô ấy có bạn không, cô ấy có
vẻ không hiểu ý ông là gì, rồi cô nghĩ ông đang chế nhạo cô. Cô ấy buồn, tôi nghĩ, như kẻ mà Jem gọi là trẻ lai: người da trắng không có bất cứ chuyện gì dính líu tới cô bởi vì cô sống giữa những kẻ bẩn thỉu; dân da đen không có quan hệ gì với cô bởi vì cô là người da trắng. Cô không thể sống giống như ông Dolphus Raymond, người thích bầu bạn với người dân da đen, bởi vì cô không làm chủ một bờ sông và vì cô không xuất thân từ một gia đình lâu đời tử tế. Không ai buông một câu kiểu như, “Kiểu của bọn họ là vậy,” khi nói về người nhà Ewell. Hạt Maycomb đã cho họ những giỏ quà Giáng Sinh, tiền phúc lợi và cho họ cả sự khinh bỉ. Tom Robinson chắc chắn là người duy nhất lịch sự với cô. Nhưng cô ta nói anh ta cưỡng hiếp cô, và khi đứng dậy cô ta nhìn anh ta như thể anh ta là bụi bẩn dưới chân cô.
“Anh có bao giờ,” bố Atticus cắt ngang dòng suy nghĩ của tôi, “vào bất cứ thời điểm nào, bước vào đất của Ewell……….. anh có bao giờ đặt chân lên đất nhà Ewell mà không có một lời mời rõ ràng của một người trong nhà ấy không?”
“Không, thưa ngài, ngài Finch, tôi chưa bao giờ làm vậy. Tôi sẽ không làm vậy, thưa ngài.”
Đôi khi bố Atticus nói rằng có một cách để biết nhân chứng đang nói dối hay nói thật là lắng nghe hơn là nhìn: tôi áp dụng thử nghiệm của ông-Tom đã phủ nhận nó ba lần một lèo, mà một cách lặng lẽ, không hề có một thoáng rên rỉ nào trong giọng nói của anh ta, và tôi thấy rằng mình tin anh ta bất chấp sự phản đối hăng hái của anh ta. Anh ta có vẻ là một người da đen đáng kính, và một người da đen đáng kính sẽ không bao giờ bước chân vào sân nhà ai một cách tự tiện.
“Tom, chuyện gì đã xảy ra với anh vào đêm hai mươi mốt tháng Mười một năm ngoái?”
Bên dưới chúng tôi, những người dự khán cũng nín thở và chồm tới trước. Đằng sau chúng tôi, những người da đen cũng làm như vậy.
Tom là người gốc Phi đen như nhung, không bóng, mà là một thứ nhung đen mềm
mại. Tròng trắng của mắt chiếu sáng trên khuôn mặt anh và khi anh nói chúng tôi thấy ánh lấp lánh của hàm răng. Nếu không bị tật, anh sẽ là một mẫu đàn ông đẹp.
“Ông Finch,” anh nói, “tôi về nhà như thường lệ tối đó và khi tôi đi ngang qua nhà Ewell thì cô Mayella Ewell đang ở hiên nhà, như cô ấy nói. Xung quanh có vẻ rất yên lặng, và tôi hoàn toàn không biết tại sao. Tôi đang ngẫm nghĩ tại sao như thế, khi đi ngang qua đó, thì cô ấy kêu tôi vô giúp cô ấy một chút. Vậy là tôi bước vô trong hàng rào và nhìn quanh tìm củi để bửa, nhưng không thấy củi đâu hết và cô ấy nói. ‘Không tôi có cái này cho anh làm trong nhà. Cánh cửa củ sút bản lề rơi xuống rồi.’ Tôi hỏi ‘cô có cây vít không, cô Mayella?’ cô ấy nói có. Rồi tôi bước lên mấy bậc thềm và cô ấy ra hiệu cho tôi bước vô trong, tôi đi vào phòng trước và nhìn cái cửa. Tôi nói cô Mayella là cái cửa này trông ổn mà. Tôi kéo nó tới lui và mấy cái bản lề còn tốt. Rồi cô ấy đóng cửa ngay trước mặt tôi. Ông Finch, tôi tự hỏi sao nhà yên ắng dữ vậy, rồi tôi chợt thấy nhà không có đứa bé nào, không một đứa bé nào hết, và tôi hỏi cô Mayella, ‘Mấy đứa nhỏ đâu?’”
Làn da đen mịn của Tom bắt đầu sáng lên, và anh đưa tay lên vuốt mặt.
“Tôi hỏi bọn nhỏ đâu?” Anh tiếp tục, “và cô ấy nói – cô ấy bật cười, đại khái là vậy – cô ấy nói bọn nhỏ xuống thị trấn ăn kem. Cô ấy nói, ‘tôi phải mất cả năm để dành được mấy đồng năm xu, nhưng tôi đã làm được. Tụi nó kéo nhau xuống thị trấn hết cả rồi.’”
Vẻ khó chịu của Tom không phải do sự ẩm ướt. “Sau đó anh nói gì, Tom?” Bố Atticus hỏi.
“Tôi nói điều gì đó kiểu như vầy, sao vậy cô Mayella, cô đúng là thông minh khi đãi tụi nhỏ như vậy. Và cô ấy nói, ‘anh nghĩ thế hả’? Tôi không nghĩ cô ấy hiểu những gì tôi nghĩ – ý tôi là cô ấy thật thông minh khi tiết kiệm như vậy, và cô thật tốt khi chiêu đãi tụi nhỏ.”
“Tôi hiểu anh, Tom, nói tiếp đi,” bố Atticus nói.
“Tôi nói tôi nên về thôi, tôi không có gì làm tốt cho cô ấy,và cô ấy nói ồ có đấy tôi có thể làm công chuyện giúp cô chứ, và tôi hỏi cô ấy chuyện gì, và cô ấy nói chỉ bước lên cái ghế đằng kia rồi lấy cái hộp trên đầu tủ xuống.”
“Không phải cái tủ anh bửa chứ?” Bố Atticus hỏi.
Nhân chứng mỉm cười, “Không, thưa ngài, một cái khác. Nó cao cỡ căn phòng. Vì vậy tôi làm việc cô ấy bảo, và tôi với lên thì ngay lập tức nhận ra cô ấy – cô ấy ôm cứng hai chân tôi, ôm cứng hai chân tôi, ông Finch. Cô ấy làm tôi sợ đến độ tôi nhảy xuống và làm đổ cái ghế luôn… đó là vật duy nhất, món đồ đạc duy nhất trong phòng đó, ông Finch, khi tôi rời nó. Tôi thề trước Chúa.”
“Chuyện gì đã xảy ra sau khi anh làm đổ chiếc ghế?”
Tom Robinson đã im bặt. Anh nhìn bố Atticus, nhìn bồi thẩm đoàn, rồi nhìn ông Underwood đang ngồi đằng kia phòng xử án.
“Tom, anh đã thề nói toàn bộ sự thật. Anh sẽ nói điều đó chứ?”
Tom bối rối đưa bàn tay lên miệng.
“Chuyện gì đã xảy ra sau đó?”
“Trả lời câu hỏi đó,” quan tòa Taylor nói. Một phần ba điều xì gà của ông đã biến mất.
“Ông Finch, tôi bước ra khỏi ghế và quay lại và cô ấy nhảy xổ vào tôi.”
“Nhảy xổ vào anh? Làm dữ hả?”
“Không, thưa ngài…. cô ấy ôm tôi. Cô ấy ôm ngang hông tôi.”
Lần này chiếc búa của quan tòa Taylor gõ Bobng một tiếng, và khi nó vừa gõ thì những bóng đèn trên đầu bật sáng phòng xử án. Trời không tối, nhưng mặt trời chiều đã xuống khỏi các cửa sổ. Quan tòa Taylor nhanh chóng vãn hồi trật tự.
“Sau đó cô ta làm gì?”
Nhân chứng nuốt nước miếng khó khăn. “Cô ấy chồm lên và hôn một bên mặt tôi. Cô nói trước đây cô chưa từng hôn một người đàn ông đã lớn và cũng chưa hôn một người da đen. Cô ấy nói những gì ba cô ấy làm với cô ấy thì không kể đến. Cô ấy nói, ‘Hôn lại tao đi, thằng mọi.’ Tôi nói cô Mayella hãy cho tôi ra khỏi chỗ này và cố chạy ra nhưng cô ấy đã tựa lưng vào cửa và tôi đã phải đẩy cô ấy ra. Tôi không muốn làm cô ấy đau, ông Finch ạ, và tôi nói hãy để cho tôi ra, nhưng khi tôi nói như vậy thì thấy ông Ewell đằng kia đã gào thét qua cửa sổ.”
“Ông ta nói gì?”
Tom Robinson lại nuốt nước miếng và anh mở to mắt. “Những lời nói ra không tiện…. không nên nói cho những người ở đây và bọn trẻ nghe…..”
“Anh ta đã nói gì, Tom. Anh phải nói cho bồi thẩm đoàn nghe những gì ông ta nói.”
Tom Robinson nhắm chặt mắt lại. “Ông ta nói, con điếm thùi này, tao sẽ giết mày.”
“Sau đó chuyện gì xảy ra?”
“Ông Finch, tôi bỏ chạy quá nhanh đến độ không biết chuyện gì xảy ra.”
“Tom, anh có cưỡng hiếp Mayella Ewell không?”
“Tôi không làm vậy, thưa ngài.”
“Anh có làm bất cứ điều gì gây thương tích cho cô ta không?”
“Tôi không có, thưa ngài.”
“Anh có cự tuyệt đòi hỏi của cô ta không?”
“Ông Finch, tôi đã cố. Tôi đã cố không xấu với cô ấy. Tôi không muốn xấu, tôi không muốn xô cô ấy hoặc bất cứ gì khác.”
Tôi chợt nghĩ rằng theo cách riêng của họ, lối ứng xử của Tom Robinson cũng tốt như lối ứng xử của bố Atticus. Mãi sau này khi bố giải thích điều đó thì tôi mới biết, còn lúc đó tôi không hiểu uẩn khúc trong tình trạng khó xử của Tom Robinson: anh ta không đời nào dám đánh một phụ nữ da trắng trong bất kỳ tình huống nào và muốn được sống thọ, vì vậy khi vừa có cơ hội là anh ta bỏ chạy – một dấu hiệu rõ ràng của tội lỗi.
“Tom, trở lại với ông Ewell,” bố Atticus nói. “Ông ta có nói gì với anh không?”
“Không nói gì cả, thưa ngài. Có lẽ ông ta nói gì đó, nhưng tôi không còn ở đó nữa….”
“Được rồi,” bố Atticus đột ngột ngắt lời. “Anh đã nghe những gì, ông ta đang nói với ai?”
“Ông Finch, ông ta nói và nhìn vào cô Mayella.”
“Rồi anh bỏ chạy?”
“Tôi đã làm vậy, thưa ngài.”
“Tại sao anh bỏ chạy?”
“Tôi sợ, thưa ngài.”
“Tại sao anh sợ?”
“Ông Finch, nếu ông là một tên da đen như tôi ông cũng sẽ sợ.”
Bố Atticus ngồi xuống. Ông Gilmer đang tiến về bục nhân chứng, nhưng trước khi ông ta đến nơi, ông Link Deas nhổm khỏi hàng ghế dự khán và tuyên bố:
“Tôi chỉ muốn toàn thể quý vị biết một điều ngay bây giờ. Cậu trai đó đã làm cho tôi tám năm và tôi không có chút phàn nàn nào về cậu ta. Không một chút phàn nàn.”
“Im mồm, thưa ông!” Quan tòa Taylor bừng tỉnh và gầm lên. Mặt ông ta đỏ bừng, lời
nói của ông ta, kỳ diệu thay, không bị tác động bởi điếu xì gà. “Link Deas,” ông ta gầm lên, “nếu ông có bất cứ điều gì muốn nói, ông có thể nói sau khi tuyên thệ và vào thời điểm thích hợp, nhưng cho đến lúc đó ông phải rời khỏi phòng này, ông nghe tôi nói không? Ra khỏi phòng này, thưa ngài, ngài nghe tôi nói không? Tôi chắc chắn sẽ không lắng nghe vụ này lần nữa!”
Quan tòa Taylor nhìn sắc lẻm vào bố Atticus, như thể thách ông dám nói, nhưng bố Atticus đã cúi đầu xuống và bật cười với cái bụng của mình. Tôi nhớ lại điều gì đó bố Atticus đã nói về những lời nhận xét theo quyền hạn của quan tòa Taylor đôi khi vượt quá nhiệm vụ của ông, nhưng ít luật sư nào có phản ứng về việc này. Tôi nhìn Jem, nhưng Jem lắc đầu. “Nó không giống như chuyện một người trong bồi thẩm đoàn đứng lên và bắt đầu nói,” anh nói, “anh nghĩ lúc đó thì khác. Ông Link vừa làm rối trật tự hay đại loại như thế.”
Quan tòa Taylor bảo người viết biên bản xóa bất cứ điều gì mà anh ta đã máy móc ghi lại sau câu ông Finch nếu ông là một tên mọi đen như tôi ông cũng sợ, và bảo bồi thẩm đoàn đừng quan tâm đến việc làm gián đoạn đó. Ông nhìn xuống lối đi ở giữa một cách nghi ngờ và đợi, tôi đoán vậy, cho ông Link Deas hoàn toàn rời khỏi phòng. Rồi ông nói, “Tiếp tục đi, ông Gilmer.
“Anh đã từng một lần ngồi tù ba mươi ngày vì tội quấy rối trật tự công cộng, phải không Robinson?” Ông Gilmer hỏi.
“Vâng, thưa ngài.”
“Tên ra đen kia ra sao khi anh xong chuyện với hắn?”
“Hắn ta đánh tôi, ông Gilmer.”
“Phải, nhưng anh bị kết án, đúng không?”
Bố Atticus ngẩng đầu lên, “Đó là một tội nhẹ và nó đã có trong hồ sơ thưa quan tòa.” Tôi nghĩ giọng bố có vẻ mệt.
“Dù sao thì nhân chứng vẫn phải trả lời,” quan tòa Taylor nói, cũng mệt mỏi như vậy.
“Vâng, thưa ngài, tôi lãnh án ba mươi ngày.”
Tôi biết rằng ông Gilmer sẽ thành thật nói với bồi thẩm đoàn rằng bất cứ ai bị kết án tội phá rối trật tự công cộng, cũng dễ dàng có ý tưởng cưỡng dâm Mayella Ewell, đó là lý do duy nhất ông ta quan tâm. Những lý do giống như thế rất hữu dụng.
“Robinson, anh làm tốt việc bửa tủ và chặt củi với một tay, phải không?”
“Vâng, thưa ngài, tôi cho là thế.”
“Đủ khỏe để bóp cổ một phụ nữ và vật cô ra xuống sàn?”
“Tôi chưa từng làm chuyện đó, thưa ngài.”
“Nhưng anh đủ khỏe?”
“Tôi cho là thế, thưa ngài.”
“Anh đã để mắt đến cô ta từ lâu, đúng không, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi chưa từng nhìn cô ta.”
“Vậy hẳn là anh rất lịch sự khi làm tất cả chuyện chặt củi và kéo nước cho cô ta, đúng không, chàng trai?”
“Tôi chỉ cố giúp cô ấy thôi, thưa ngài.”
“Vậy là anh rất hào phóng, anh có nhiều việc lặt vặt ở nhà sau khi làm công việc thường lệ, đúng không?”
“Vâng thưa ngài.”
“Tại sao anh không làm những việc đó mà làm cho cô Ewell?”
“Tôi làm hết cả hai, thưa ngài.”
“Anh hẳn rất bận rộn mà, tại sao vậy?”
“Tại sao cái gì, thưa ngài?”
“Tại sao anh sẵn lòng làm những việc lặt vặt cho cô ấy?”
Tom Robinson do dự, tìm câu trả lời. “Có vẻ như không có ai giúp đỡ cô ấy, như tôi đã nói….”
“Với ông Ewell và bảy đứa trẻ đang sống ở đó hả, chàng trai?”
“Ồ, tôi nói có vẻ họ không giúp đỡ cô ấy…”
“Anh làm tất cả công việc chặt củi và những việc khác hoàn toàn do lòng tốt sao, chàng trai?”
“Tôi nói tôi có giúp cô ấy.”
Ông Gilmer mỉm cười nhăn nhó với bồi thẩm đoàn. “Có vẻ như anh ta là một chàng trai rất tốt …… làm mọi chuyện không vì một đồng xu nào sao?”
“Vâng, thưa ngài. Tôi cảm thấy rất tiếc cho cô ấy, cô ấy có vẻ cố gắng nhiều hơn mọi người khác trong nhà…..”
“Anh cảm thấy rất tiếc cho cô ấy, anh cảm thấy rất tiếc cho cô ấy hả?” Ông Gilmer có vẻ sẵn sàng vươn lên tới trần nhà.
Bị cáo nhận ra sai lầm của anh ta và cựa quậy một cách khó chịu trên ghế. Nhưng thiệt hại đó là không thể cứu vãn. Bên dưới chúng tôi, không ai ưa nổi câu trả lời của Robinson. Ông Gilmer ngừng một hồi lâu để cho nó ngấm sâu.
“Anh đi ngang ngôi nhà đó như thường lệ, ngày hai mươi mốt tháng Mười một năm rồi,” ông ta nói, “và cô ấy yêu cầu anh vào trong để bửa một cái tủ!”
“Không, thưa ngài.”
“Anh phủ nhân rằng anh đã đi ngang qua ngôi nhà đó?”
“Không, thưa ngài…. cô ấy nói có việc cho tôi làm trong nhà…..”
“Cô ta nói cô ta nhờ anh bửa một cái tủ có đúng vậy không?”
“Không thưa ngài, không phải vậy.”
“Vậy anh nói cô ta nói dối hả, chàng trai?”
Bố Atticus đứng dậy nhưng Tom Robinson không cần đến ông. “Tôi không nói cô ấy nói dối, ông Gilmer, tôi nói cô ấy lầm lẫn trong đầu.”
Với mười câu hỏi kế tiếp, trong khi ông Gilmer xem xét lại lời kể của Mayella về các sự kiện, câu trả lời của bị cáo là cô ta lầm lẫn trong đầu.
“Ông Ewell không rượt anh ra khỏi nhà sao, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi không nghĩ ông ta làm vậy.”
“Không nghĩ, ý anh là sao?”
“Ý tôi là tôi không ở đó đủ lâu để ông ta phải rượt đuổi tôi đi.”
“Anh rất thành thật về chuyện này, tại sao anh chạy nhanh đến thế?”
“Tôi nói tôi sợ, thưa ngài.”
“Nếu anh có lương tâm trong sạch, tại sao anh sợ?”
“Như tôi nói trước đây, thật không an toàn cho một tên đen khi lầm vào một…. tình
thế khó khăn như vậy.”
“Nhưng anh không ở trong một tình thế khó khăn…. anh khai rằng anh chống cự lại
cô Ewell. Anh sợ rằng cô ấy làm đau anh đến thế, anh đã bỏ chạy sao, một chàng da đen to bự như anh?”
“Không thưa ngài, tôi sợ bị đưa ra tòa, giống như bây giờ vậy.”
“Sợ bị bắt giữ, sợ bị đối mặt với những gì anh đã làm à?”
“Không thưa ngài, sợ phải đối mặt với những gì tôi không hề làm.”
“Anh đang hỗn láo với tôi hả, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi không có ý đó.”
Tôi chỉ nghe phần chất vấn của ông Gilmer tới đó, vì Jem bắt tôi đưa Dill ra. Vì lý do nào đó, Dill đã bắt đầu khóc và không nín lại được; ban đầu nó còn lặng lẽ, sau nhiều người ở ban công nghe thấy tiếng thổn thức của nó. Jem nói nếu tôi không đi với nó anh ấy sẽ buộc tôi đi, và mục sư Sykes bảo tôi nên đi, vì vậy tôi đi. Hôm đó Dill có vẻ rất ổn, chẳng có gì trục trặc với nó, nhưng tôi đoán nó chưa hồi phục hoàn toàn từ vụ bỏ nhà trốn đi.
“Mày thấy không khỏe hả?” Tôi hỏi khi chúng tôi xuống tới chân cầu thang.
Dill cố kiềm chế lại khi chúng tôi chạy xuống những bậc thang phía Nam. Ông Link Deas đang ở một mình ở đầu cầu thang. “Có chuyện gì vậy, Scout?” Ông hỏi khi chúng tôi đi ngang. “Không thưa ngài!” tôi ngoái lại đáp. “Thằng Dill này, nó bệnh.”
“Ra ngồi dưới gốc cây đi,” tôi nói. “Tao chắc mày bị say nóng đấy.” Chúng tôi chọn cây sồi to nhất và ngồi dưới gốc.
“Chỉ nhìn ông ta là tao không chịu nổi,” Dill nói.
“Ai, Tom hả?”
“Cái lão già Gilmer đó cứ hành hạ anh ta, ăn nói đầy ác ý với anh ta….”
“Dill, đó là công việc của ông ta. Nếu chúng ta không có công tố viên – thì chúng ta cũng không có được luật sư biện hộ, tao nghĩ vậy.”
Dill thở ra một cách kiên nhẫn. “Tao biết hết mấy chuyện đó, Scout ạ. Chính cái kiểu ông ta ăn nói làm tao phát bệnh, thật sự bệnh luôn.”
“Ông ta có nhiệm vụ phải làm vậy, Dill, ông ta đang chất vấn…..”
“Ông ta không hành động theo kiểu đó khi……………”
“Dill, những người đó là nhân chứng của ông ta.”
“Ông Finch không làm theo kiểu đó với Mayella và lão già Ewell khi ông chất vấn họ. Cái kiểu cha đó cứ gọi anh ta là ‘chàng trai’ rồi cười nhạo anh ta, và nhìn khắp lượt bồi thẩm đoàn mỗi lần anh ta trả lời….”
“Dill, xét cho cùng anh ta chỉ là một người da đen.”
“Tao không quan tâm vụ đó chút nào. Thiệt không phải chút nào, quả là không đúng khi cư xử với họ theo kiểu đó. Bất kỳ ai cũng không mắc mớ gì phải ăn nói theo kiểu
đó… nó làm tao phát bệnh.”
“Cái kiểu của ông Gilmer là vậy, Dill à, ông ta cư xử với tất cả họ theo cách đó. Mày chưa hề thấy ông ta hoàn toàn ghét ai cả. Theo tao thì hôm nay thì ông ấy chưa ra tới nửa sức mình. Bọn họ cư xử với mọi người theo kiểu đó, ý tao là hầu hết luật sư đều vậy.”
“Ông Finch không như vậy.”
“Bố tao không phải tiêu biểu, Dill, ông là….” Tôi đang cố mò tìm trong ký ức của
mình để tìm một câu sắc xảo của cô Maudie Atkinson. Tôi nghĩ ra, “Ông ấy ở trong tòa án cũng y như ông ấy ở trên đường phố.”
“Đó không phải là điều tao muốn nói,” Dill nói.
“Tôi hiểu ý cháu đấy, nhóc,” một giọng từ phía sau chúng tôi vang lên. Chúng tôi nghĩ nó phát ra từ thân cây, nhưng đó là của ông Dophus Raymond. Ông ló mặt từ sau thân cây nhìn chúng tôi. “Cháu không dễ xúc động, nó chỉ làm cháu phát bệnh thôi, đúng không?”
Thomas Robinson vòng tay xuống, luồn những ngón tay vào bên dưới cánh tay phải và nâng nó lên. Anh ta nâng cánh tay tới cuốn Kinh Thánh và bàn tay trái như cao su của anh ta tìm cách tiếp xúc với bìa sách màu đen. Khi anh ta giơ bàn tay phải lên, bàn tay trái vô dụng trượt khỏi cuốn Kinh Thánh và đụng vào bàn viên thư ký. Anh ta cố một lần nữa thì quan tòa Taylor làu bàu: “Được rồi, Tom.” Tom đọc lời thề và bước vào ghế nhân chứng, bố Atticus nhanh chóng khiến anh ta kể cho chúng tôi nghe.
Tom hai mươi lăm tuổi; anh ta đã cưới vợ và có ba đứa con; trước đây anh ta đã gặp rắc rối với pháp luật; anh ta đã từng ở tù ba mươi ngày với tội gây rối trật tự công cộng.
“Đó hẳn là một vụ gây rối trật tự công cộng,” bố Atticus nói. “Gồm những chuyện gì?”
“Đánh nhau với một người khác, hắn ta cố chém tôi.”
“Hắn có làm được không?”
“Có, một chút thôi, không đủ làm bị thương. Ông thấy đó, tôi………..” Tom nhúc
nhích vai trái.
“Phải,” bố Atticus nói. “Cả hai người đều bị kết án hết chứ?”
“Vâng, thưa ngài, tôi phải ngồi tù vì không trả nổi tiền phạt. Người kia thì trả được.”
Dill chồm ngang tôi và hỏi Jem xem bố Atticus đang làm gì, Jem nói bố Atticus đang chứng tỏ cho bồi thẩm đoàn thấy Tom chẳng có gì để giấu.
“Anh có quen với Mayella Violet Ewell không?” Bố Atticus hỏi.
“Có, thưa ngài, tôi phải đi ngang qua nhà cô ấy để ra đồng hay về nhà.”
“Cánh đồng của ai?”
“Tôi thu hoạch cho ông Link Deas.”
“Anh hái bông vào tháng Mười một à?”
“Không, thưa ngài, tôi làm việc trong sân nhà ông ấy vào mùa Thu và mùa Đông. Tôi làm việc khá đều đặn cho ông ấy quanh năm, ông ấy trồng nhiều hồ đào pecan và các thứ khác.”
“Anh nói anh đi ngang qua nhà Ewell tới lui để làm việc. Có con đường nào khác để đi nữa không?”
“Không, thưa ngài, tôi không biết con đường nào khác.”
“Tom, cô ta có bao giờ nói chuyện với anh không?”
“Có, thưa ngài, tôi thường bỏ mũ khi đi ngang qua, rồi một ngày nọ cô ta bảo tôi vào trong hàng rào và bửa cái tủ cho cô ấy.”
“Cô ta yêu cầu anh bửa cái…………..tủ ấy hồi nào?”
“Ông Finch, hồi mùa xuân năm ngoái. Tôi còn nhớ vì đó là mùa đi chặt củi và tôi có mang cuốc theo. Tôi có nói tôi không có gì ngoài cuốc, nhưng cô ấy nói cô ấy có một cái rìu. Cô ấy đưa cái rìu cho tôi và tôi bửa cái tủ ra. Cô nói, ‘Tôi tính là phải trả anh năm xu, được không?’ rồi tôi nói, “Không cần, thưa cô, không cần trả tiền’ sau đó tôi về nhà. Ông Finch, đó là chuyện mùa xuân năm ngoái, chuyện cách nay một năm rồi.”
“Anh có đến đó nữa không?”
“Có, thưa ngài.”
“Khi nào?”
“Tôi đến đó nhiều lần.”
Quan tòa Taylor theo bản năng với lấy chiếc búa nhỏ của ông, nhưng để bàn tay ông rơi xuống. Tiếng rì rầm bên dưới của chúng tôi dứt hẳn mà không cần sự nhắc nhở của ông.
“Trong những trường hợp nào?”
“Ngài nói gì, thưa ngài?”
“Tại sao anh vô bên trong hàng rào đó nhiều lần?”
Trán Tom Robinson giãn ra. “Cô ấy gọi tôi vào, thưa ngài. Có vẻ mỗi lần tôi đi ngang qua cô ấy đều có công việc nhỏ nhặt nào đó nhờ tôi làm – chặt củi, kéo nước cho cô ấy. Cô ấy tưới mấy đám hoa đỏ mỗi ngày…..”
“Anh có được trả công phục vụ không?”
“Không, thưa ngài, không có kể từ lần đầu cô ấy đưa tôi năm xu. Tôi vui khi làm điều đó, coi bộ ông Ewell không giúp cô ấy chút nào cả, mà cũng không giúp bọn nhỏ, mà tôi biết cô ấy cũng không dư được đồng năm xu nào.”
“Mấy đứa nhỏ kia ở đâu?”
“Chúng luôn quanh quẩn ở đó. Chúng nhìn tôi làm việc, một số đứa, một số đứa ở bên cửa sổ.”
“Cô Mayella có nói chuyện với anh không?”
“Có, thưa ngài, cô ấy có nói chuyện với tôi.”
Khi Tom Robinson đưa ra lời khai, tôi cảm thấy rằng Mayella Ewell hẳn phải là kẻ cô đơn nhất trên đời này. Thậm chí cô ấy còn cô đơn hơn cả Boo Radley, người đã không ra khỏi nhà suốt hai mươi lăm năm. Khi bố Atticus hỏi cô ấy có bạn không, cô ấy có
vẻ không hiểu ý ông là gì, rồi cô nghĩ ông đang chế nhạo cô. Cô ấy buồn, tôi nghĩ, như kẻ mà Jem gọi là trẻ lai: người da trắng không có bất cứ chuyện gì dính líu tới cô bởi vì cô sống giữa những kẻ bẩn thỉu; dân da đen không có quan hệ gì với cô bởi vì cô là người da trắng. Cô không thể sống giống như ông Dolphus Raymond, người thích bầu bạn với người dân da đen, bởi vì cô không làm chủ một bờ sông và vì cô không xuất thân từ một gia đình lâu đời tử tế. Không ai buông một câu kiểu như, “Kiểu của bọn họ là vậy,” khi nói về người nhà Ewell. Hạt Maycomb đã cho họ những giỏ quà Giáng Sinh, tiền phúc lợi và cho họ cả sự khinh bỉ. Tom Robinson chắc chắn là người duy nhất lịch sự với cô. Nhưng cô ta nói anh ta cưỡng hiếp cô, và khi đứng dậy cô ta nhìn anh ta như thể anh ta là bụi bẩn dưới chân cô.
“Anh có bao giờ,” bố Atticus cắt ngang dòng suy nghĩ của tôi, “vào bất cứ thời điểm nào, bước vào đất của Ewell……….. anh có bao giờ đặt chân lên đất nhà Ewell mà không có một lời mời rõ ràng của một người trong nhà ấy không?”
“Không, thưa ngài, ngài Finch, tôi chưa bao giờ làm vậy. Tôi sẽ không làm vậy, thưa ngài.”
Đôi khi bố Atticus nói rằng có một cách để biết nhân chứng đang nói dối hay nói thật là lắng nghe hơn là nhìn: tôi áp dụng thử nghiệm của ông-Tom đã phủ nhận nó ba lần một lèo, mà một cách lặng lẽ, không hề có một thoáng rên rỉ nào trong giọng nói của anh ta, và tôi thấy rằng mình tin anh ta bất chấp sự phản đối hăng hái của anh ta. Anh ta có vẻ là một người da đen đáng kính, và một người da đen đáng kính sẽ không bao giờ bước chân vào sân nhà ai một cách tự tiện.
“Tom, chuyện gì đã xảy ra với anh vào đêm hai mươi mốt tháng Mười một năm ngoái?”
Bên dưới chúng tôi, những người dự khán cũng nín thở và chồm tới trước. Đằng sau chúng tôi, những người da đen cũng làm như vậy.
Tom là người gốc Phi đen như nhung, không bóng, mà là một thứ nhung đen mềm
mại. Tròng trắng của mắt chiếu sáng trên khuôn mặt anh và khi anh nói chúng tôi thấy ánh lấp lánh của hàm răng. Nếu không bị tật, anh sẽ là một mẫu đàn ông đẹp.
“Ông Finch,” anh nói, “tôi về nhà như thường lệ tối đó và khi tôi đi ngang qua nhà Ewell thì cô Mayella Ewell đang ở hiên nhà, như cô ấy nói. Xung quanh có vẻ rất yên lặng, và tôi hoàn toàn không biết tại sao. Tôi đang ngẫm nghĩ tại sao như thế, khi đi ngang qua đó, thì cô ấy kêu tôi vô giúp cô ấy một chút. Vậy là tôi bước vô trong hàng rào và nhìn quanh tìm củi để bửa, nhưng không thấy củi đâu hết và cô ấy nói. ‘Không tôi có cái này cho anh làm trong nhà. Cánh cửa củ sút bản lề rơi xuống rồi.’ Tôi hỏi ‘cô có cây vít không, cô Mayella?’ cô ấy nói có. Rồi tôi bước lên mấy bậc thềm và cô ấy ra hiệu cho tôi bước vô trong, tôi đi vào phòng trước và nhìn cái cửa. Tôi nói cô Mayella là cái cửa này trông ổn mà. Tôi kéo nó tới lui và mấy cái bản lề còn tốt. Rồi cô ấy đóng cửa ngay trước mặt tôi. Ông Finch, tôi tự hỏi sao nhà yên ắng dữ vậy, rồi tôi chợt thấy nhà không có đứa bé nào, không một đứa bé nào hết, và tôi hỏi cô Mayella, ‘Mấy đứa nhỏ đâu?’”
Làn da đen mịn của Tom bắt đầu sáng lên, và anh đưa tay lên vuốt mặt.
“Tôi hỏi bọn nhỏ đâu?” Anh tiếp tục, “và cô ấy nói – cô ấy bật cười, đại khái là vậy – cô ấy nói bọn nhỏ xuống thị trấn ăn kem. Cô ấy nói, ‘tôi phải mất cả năm để dành được mấy đồng năm xu, nhưng tôi đã làm được. Tụi nó kéo nhau xuống thị trấn hết cả rồi.’”
Vẻ khó chịu của Tom không phải do sự ẩm ướt. “Sau đó anh nói gì, Tom?” Bố Atticus hỏi.
“Tôi nói điều gì đó kiểu như vầy, sao vậy cô Mayella, cô đúng là thông minh khi đãi tụi nhỏ như vậy. Và cô ấy nói, ‘anh nghĩ thế hả’? Tôi không nghĩ cô ấy hiểu những gì tôi nghĩ – ý tôi là cô ấy thật thông minh khi tiết kiệm như vậy, và cô thật tốt khi chiêu đãi tụi nhỏ.”
“Tôi hiểu anh, Tom, nói tiếp đi,” bố Atticus nói.
“Tôi nói tôi nên về thôi, tôi không có gì làm tốt cho cô ấy,và cô ấy nói ồ có đấy tôi có thể làm công chuyện giúp cô chứ, và tôi hỏi cô ấy chuyện gì, và cô ấy nói chỉ bước lên cái ghế đằng kia rồi lấy cái hộp trên đầu tủ xuống.”
“Không phải cái tủ anh bửa chứ?” Bố Atticus hỏi.
Nhân chứng mỉm cười, “Không, thưa ngài, một cái khác. Nó cao cỡ căn phòng. Vì vậy tôi làm việc cô ấy bảo, và tôi với lên thì ngay lập tức nhận ra cô ấy – cô ấy ôm cứng hai chân tôi, ôm cứng hai chân tôi, ông Finch. Cô ấy làm tôi sợ đến độ tôi nhảy xuống và làm đổ cái ghế luôn… đó là vật duy nhất, món đồ đạc duy nhất trong phòng đó, ông Finch, khi tôi rời nó. Tôi thề trước Chúa.”
“Chuyện gì đã xảy ra sau khi anh làm đổ chiếc ghế?”
Tom Robinson đã im bặt. Anh nhìn bố Atticus, nhìn bồi thẩm đoàn, rồi nhìn ông Underwood đang ngồi đằng kia phòng xử án.
“Tom, anh đã thề nói toàn bộ sự thật. Anh sẽ nói điều đó chứ?”
Tom bối rối đưa bàn tay lên miệng.
“Chuyện gì đã xảy ra sau đó?”
“Trả lời câu hỏi đó,” quan tòa Taylor nói. Một phần ba điều xì gà của ông đã biến mất.
“Ông Finch, tôi bước ra khỏi ghế và quay lại và cô ấy nhảy xổ vào tôi.”
“Nhảy xổ vào anh? Làm dữ hả?”
“Không, thưa ngài…. cô ấy ôm tôi. Cô ấy ôm ngang hông tôi.”
Lần này chiếc búa của quan tòa Taylor gõ Bobng một tiếng, và khi nó vừa gõ thì những bóng đèn trên đầu bật sáng phòng xử án. Trời không tối, nhưng mặt trời chiều đã xuống khỏi các cửa sổ. Quan tòa Taylor nhanh chóng vãn hồi trật tự.
“Sau đó cô ta làm gì?”
Nhân chứng nuốt nước miếng khó khăn. “Cô ấy chồm lên và hôn một bên mặt tôi. Cô nói trước đây cô chưa từng hôn một người đàn ông đã lớn và cũng chưa hôn một người da đen. Cô ấy nói những gì ba cô ấy làm với cô ấy thì không kể đến. Cô ấy nói, ‘Hôn lại tao đi, thằng mọi.’ Tôi nói cô Mayella hãy cho tôi ra khỏi chỗ này và cố chạy ra nhưng cô ấy đã tựa lưng vào cửa và tôi đã phải đẩy cô ấy ra. Tôi không muốn làm cô ấy đau, ông Finch ạ, và tôi nói hãy để cho tôi ra, nhưng khi tôi nói như vậy thì thấy ông Ewell đằng kia đã gào thét qua cửa sổ.”
“Ông ta nói gì?”
Tom Robinson lại nuốt nước miếng và anh mở to mắt. “Những lời nói ra không tiện…. không nên nói cho những người ở đây và bọn trẻ nghe…..”
“Anh ta đã nói gì, Tom. Anh phải nói cho bồi thẩm đoàn nghe những gì ông ta nói.”
Tom Robinson nhắm chặt mắt lại. “Ông ta nói, con điếm thùi này, tao sẽ giết mày.”
“Sau đó chuyện gì xảy ra?”
“Ông Finch, tôi bỏ chạy quá nhanh đến độ không biết chuyện gì xảy ra.”
“Tom, anh có cưỡng hiếp Mayella Ewell không?”
“Tôi không làm vậy, thưa ngài.”
“Anh có làm bất cứ điều gì gây thương tích cho cô ta không?”
“Tôi không có, thưa ngài.”
“Anh có cự tuyệt đòi hỏi của cô ta không?”
“Ông Finch, tôi đã cố. Tôi đã cố không xấu với cô ấy. Tôi không muốn xấu, tôi không muốn xô cô ấy hoặc bất cứ gì khác.”
Tôi chợt nghĩ rằng theo cách riêng của họ, lối ứng xử của Tom Robinson cũng tốt như lối ứng xử của bố Atticus. Mãi sau này khi bố giải thích điều đó thì tôi mới biết, còn lúc đó tôi không hiểu uẩn khúc trong tình trạng khó xử của Tom Robinson: anh ta không đời nào dám đánh một phụ nữ da trắng trong bất kỳ tình huống nào và muốn được sống thọ, vì vậy khi vừa có cơ hội là anh ta bỏ chạy – một dấu hiệu rõ ràng của tội lỗi.
“Tom, trở lại với ông Ewell,” bố Atticus nói. “Ông ta có nói gì với anh không?”
“Không nói gì cả, thưa ngài. Có lẽ ông ta nói gì đó, nhưng tôi không còn ở đó nữa….”
“Được rồi,” bố Atticus đột ngột ngắt lời. “Anh đã nghe những gì, ông ta đang nói với ai?”
“Ông Finch, ông ta nói và nhìn vào cô Mayella.”
“Rồi anh bỏ chạy?”
“Tôi đã làm vậy, thưa ngài.”
“Tại sao anh bỏ chạy?”
“Tôi sợ, thưa ngài.”
“Tại sao anh sợ?”
“Ông Finch, nếu ông là một tên da đen như tôi ông cũng sẽ sợ.”
Bố Atticus ngồi xuống. Ông Gilmer đang tiến về bục nhân chứng, nhưng trước khi ông ta đến nơi, ông Link Deas nhổm khỏi hàng ghế dự khán và tuyên bố:
“Tôi chỉ muốn toàn thể quý vị biết một điều ngay bây giờ. Cậu trai đó đã làm cho tôi tám năm và tôi không có chút phàn nàn nào về cậu ta. Không một chút phàn nàn.”
“Im mồm, thưa ông!” Quan tòa Taylor bừng tỉnh và gầm lên. Mặt ông ta đỏ bừng, lời
nói của ông ta, kỳ diệu thay, không bị tác động bởi điếu xì gà. “Link Deas,” ông ta gầm lên, “nếu ông có bất cứ điều gì muốn nói, ông có thể nói sau khi tuyên thệ và vào thời điểm thích hợp, nhưng cho đến lúc đó ông phải rời khỏi phòng này, ông nghe tôi nói không? Ra khỏi phòng này, thưa ngài, ngài nghe tôi nói không? Tôi chắc chắn sẽ không lắng nghe vụ này lần nữa!”
Quan tòa Taylor nhìn sắc lẻm vào bố Atticus, như thể thách ông dám nói, nhưng bố Atticus đã cúi đầu xuống và bật cười với cái bụng của mình. Tôi nhớ lại điều gì đó bố Atticus đã nói về những lời nhận xét theo quyền hạn của quan tòa Taylor đôi khi vượt quá nhiệm vụ của ông, nhưng ít luật sư nào có phản ứng về việc này. Tôi nhìn Jem, nhưng Jem lắc đầu. “Nó không giống như chuyện một người trong bồi thẩm đoàn đứng lên và bắt đầu nói,” anh nói, “anh nghĩ lúc đó thì khác. Ông Link vừa làm rối trật tự hay đại loại như thế.”
Quan tòa Taylor bảo người viết biên bản xóa bất cứ điều gì mà anh ta đã máy móc ghi lại sau câu ông Finch nếu ông là một tên mọi đen như tôi ông cũng sợ, và bảo bồi thẩm đoàn đừng quan tâm đến việc làm gián đoạn đó. Ông nhìn xuống lối đi ở giữa một cách nghi ngờ và đợi, tôi đoán vậy, cho ông Link Deas hoàn toàn rời khỏi phòng. Rồi ông nói, “Tiếp tục đi, ông Gilmer.
“Anh đã từng một lần ngồi tù ba mươi ngày vì tội quấy rối trật tự công cộng, phải không Robinson?” Ông Gilmer hỏi.
“Vâng, thưa ngài.”
“Tên ra đen kia ra sao khi anh xong chuyện với hắn?”
“Hắn ta đánh tôi, ông Gilmer.”
“Phải, nhưng anh bị kết án, đúng không?”
Bố Atticus ngẩng đầu lên, “Đó là một tội nhẹ và nó đã có trong hồ sơ thưa quan tòa.” Tôi nghĩ giọng bố có vẻ mệt.
“Dù sao thì nhân chứng vẫn phải trả lời,” quan tòa Taylor nói, cũng mệt mỏi như vậy.
“Vâng, thưa ngài, tôi lãnh án ba mươi ngày.”
Tôi biết rằng ông Gilmer sẽ thành thật nói với bồi thẩm đoàn rằng bất cứ ai bị kết án tội phá rối trật tự công cộng, cũng dễ dàng có ý tưởng cưỡng dâm Mayella Ewell, đó là lý do duy nhất ông ta quan tâm. Những lý do giống như thế rất hữu dụng.
“Robinson, anh làm tốt việc bửa tủ và chặt củi với một tay, phải không?”
“Vâng, thưa ngài, tôi cho là thế.”
“Đủ khỏe để bóp cổ một phụ nữ và vật cô ra xuống sàn?”
“Tôi chưa từng làm chuyện đó, thưa ngài.”
“Nhưng anh đủ khỏe?”
“Tôi cho là thế, thưa ngài.”
“Anh đã để mắt đến cô ta từ lâu, đúng không, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi chưa từng nhìn cô ta.”
“Vậy hẳn là anh rất lịch sự khi làm tất cả chuyện chặt củi và kéo nước cho cô ta, đúng không, chàng trai?”
“Tôi chỉ cố giúp cô ấy thôi, thưa ngài.”
“Vậy là anh rất hào phóng, anh có nhiều việc lặt vặt ở nhà sau khi làm công việc thường lệ, đúng không?”
“Vâng thưa ngài.”
“Tại sao anh không làm những việc đó mà làm cho cô Ewell?”
“Tôi làm hết cả hai, thưa ngài.”
“Anh hẳn rất bận rộn mà, tại sao vậy?”
“Tại sao cái gì, thưa ngài?”
“Tại sao anh sẵn lòng làm những việc lặt vặt cho cô ấy?”
Tom Robinson do dự, tìm câu trả lời. “Có vẻ như không có ai giúp đỡ cô ấy, như tôi đã nói….”
“Với ông Ewell và bảy đứa trẻ đang sống ở đó hả, chàng trai?”
“Ồ, tôi nói có vẻ họ không giúp đỡ cô ấy…”
“Anh làm tất cả công việc chặt củi và những việc khác hoàn toàn do lòng tốt sao, chàng trai?”
“Tôi nói tôi có giúp cô ấy.”
Ông Gilmer mỉm cười nhăn nhó với bồi thẩm đoàn. “Có vẻ như anh ta là một chàng trai rất tốt …… làm mọi chuyện không vì một đồng xu nào sao?”
“Vâng, thưa ngài. Tôi cảm thấy rất tiếc cho cô ấy, cô ấy có vẻ cố gắng nhiều hơn mọi người khác trong nhà…..”
“Anh cảm thấy rất tiếc cho cô ấy, anh cảm thấy rất tiếc cho cô ấy hả?” Ông Gilmer có vẻ sẵn sàng vươn lên tới trần nhà.
Bị cáo nhận ra sai lầm của anh ta và cựa quậy một cách khó chịu trên ghế. Nhưng thiệt hại đó là không thể cứu vãn. Bên dưới chúng tôi, không ai ưa nổi câu trả lời của Robinson. Ông Gilmer ngừng một hồi lâu để cho nó ngấm sâu.
“Anh đi ngang ngôi nhà đó như thường lệ, ngày hai mươi mốt tháng Mười một năm rồi,” ông ta nói, “và cô ấy yêu cầu anh vào trong để bửa một cái tủ!”
“Không, thưa ngài.”
“Anh phủ nhân rằng anh đã đi ngang qua ngôi nhà đó?”
“Không, thưa ngài…. cô ấy nói có việc cho tôi làm trong nhà…..”
“Cô ta nói cô ta nhờ anh bửa một cái tủ có đúng vậy không?”
“Không thưa ngài, không phải vậy.”
“Vậy anh nói cô ta nói dối hả, chàng trai?”
Bố Atticus đứng dậy nhưng Tom Robinson không cần đến ông. “Tôi không nói cô ấy nói dối, ông Gilmer, tôi nói cô ấy lầm lẫn trong đầu.”
Với mười câu hỏi kế tiếp, trong khi ông Gilmer xem xét lại lời kể của Mayella về các sự kiện, câu trả lời của bị cáo là cô ta lầm lẫn trong đầu.
“Ông Ewell không rượt anh ra khỏi nhà sao, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi không nghĩ ông ta làm vậy.”
“Không nghĩ, ý anh là sao?”
“Ý tôi là tôi không ở đó đủ lâu để ông ta phải rượt đuổi tôi đi.”
“Anh rất thành thật về chuyện này, tại sao anh chạy nhanh đến thế?”
“Tôi nói tôi sợ, thưa ngài.”
“Nếu anh có lương tâm trong sạch, tại sao anh sợ?”
“Như tôi nói trước đây, thật không an toàn cho một tên đen khi lầm vào một…. tình
thế khó khăn như vậy.”
“Nhưng anh không ở trong một tình thế khó khăn…. anh khai rằng anh chống cự lại
cô Ewell. Anh sợ rằng cô ấy làm đau anh đến thế, anh đã bỏ chạy sao, một chàng da đen to bự như anh?”
“Không thưa ngài, tôi sợ bị đưa ra tòa, giống như bây giờ vậy.”
“Sợ bị bắt giữ, sợ bị đối mặt với những gì anh đã làm à?”
“Không thưa ngài, sợ phải đối mặt với những gì tôi không hề làm.”
“Anh đang hỗn láo với tôi hả, chàng trai?”
“Không, thưa ngài, tôi không có ý đó.”
Tôi chỉ nghe phần chất vấn của ông Gilmer tới đó, vì Jem bắt tôi đưa Dill ra. Vì lý do nào đó, Dill đã bắt đầu khóc và không nín lại được; ban đầu nó còn lặng lẽ, sau nhiều người ở ban công nghe thấy tiếng thổn thức của nó. Jem nói nếu tôi không đi với nó anh ấy sẽ buộc tôi đi, và mục sư Sykes bảo tôi nên đi, vì vậy tôi đi. Hôm đó Dill có vẻ rất ổn, chẳng có gì trục trặc với nó, nhưng tôi đoán nó chưa hồi phục hoàn toàn từ vụ bỏ nhà trốn đi.
“Mày thấy không khỏe hả?” Tôi hỏi khi chúng tôi xuống tới chân cầu thang.
Dill cố kiềm chế lại khi chúng tôi chạy xuống những bậc thang phía Nam. Ông Link Deas đang ở một mình ở đầu cầu thang. “Có chuyện gì vậy, Scout?” Ông hỏi khi chúng tôi đi ngang. “Không thưa ngài!” tôi ngoái lại đáp. “Thằng Dill này, nó bệnh.”
“Ra ngồi dưới gốc cây đi,” tôi nói. “Tao chắc mày bị say nóng đấy.” Chúng tôi chọn cây sồi to nhất và ngồi dưới gốc.
“Chỉ nhìn ông ta là tao không chịu nổi,” Dill nói.
“Ai, Tom hả?”
“Cái lão già Gilmer đó cứ hành hạ anh ta, ăn nói đầy ác ý với anh ta….”
“Dill, đó là công việc của ông ta. Nếu chúng ta không có công tố viên – thì chúng ta cũng không có được luật sư biện hộ, tao nghĩ vậy.”
Dill thở ra một cách kiên nhẫn. “Tao biết hết mấy chuyện đó, Scout ạ. Chính cái kiểu ông ta ăn nói làm tao phát bệnh, thật sự bệnh luôn.”
“Ông ta có nhiệm vụ phải làm vậy, Dill, ông ta đang chất vấn…..”
“Ông ta không hành động theo kiểu đó khi……………”
“Dill, những người đó là nhân chứng của ông ta.”
“Ông Finch không làm theo kiểu đó với Mayella và lão già Ewell khi ông chất vấn họ. Cái kiểu cha đó cứ gọi anh ta là ‘chàng trai’ rồi cười nhạo anh ta, và nhìn khắp lượt bồi thẩm đoàn mỗi lần anh ta trả lời….”
“Dill, xét cho cùng anh ta chỉ là một người da đen.”
“Tao không quan tâm vụ đó chút nào. Thiệt không phải chút nào, quả là không đúng khi cư xử với họ theo kiểu đó. Bất kỳ ai cũng không mắc mớ gì phải ăn nói theo kiểu
đó… nó làm tao phát bệnh.”
“Cái kiểu của ông Gilmer là vậy, Dill à, ông ta cư xử với tất cả họ theo cách đó. Mày chưa hề thấy ông ta hoàn toàn ghét ai cả. Theo tao thì hôm nay thì ông ấy chưa ra tới nửa sức mình. Bọn họ cư xử với mọi người theo kiểu đó, ý tao là hầu hết luật sư đều vậy.”
“Ông Finch không như vậy.”
“Bố tao không phải tiêu biểu, Dill, ông là….” Tôi đang cố mò tìm trong ký ức của
mình để tìm một câu sắc xảo của cô Maudie Atkinson. Tôi nghĩ ra, “Ông ấy ở trong tòa án cũng y như ông ấy ở trên đường phố.”
“Đó không phải là điều tao muốn nói,” Dill nói.
“Tôi hiểu ý cháu đấy, nhóc,” một giọng từ phía sau chúng tôi vang lên. Chúng tôi nghĩ nó phát ra từ thân cây, nhưng đó là của ông Dophus Raymond. Ông ló mặt từ sau thân cây nhìn chúng tôi. “Cháu không dễ xúc động, nó chỉ làm cháu phát bệnh thôi, đúng không?”
