“Đây, tôi chỉ cho anh em một điều bí nhiệm:
Tất cả chúng ta sẽ không chết,
nhưng chúng ta sẽ được biến đổi,
trong chốc lát, trong nháy mắt…”
-CORINTHIANS 15:51
Tôi còn nhớ rất rõ mình luôn mơ ước có khả năng giúp người khác thay đổi hầu như mọi sự trong đời họ. Ngay từ nhỏ, bản năng đã mách bảo tôi rằng, muốn giúp người khác thay đổi, chính mình phải có khả năng thay đổi trước đã. Ngay từ hồi học cấp 2 trung học, tôi đã bắt đầu truy tìm kiến thức trong sách vỡ và băng từ để học những điều cơ bản về cách thay đổi cảm xúc và ứng xử của con người.
Hiển nhiên tôi muốn cải thiện một số lãnh vực trong đời sống của chính mình: có động lực rõ rệt; kiên trì và hành động, học nghệ thuật vui sống và học cách giao tiếp và gắn bó với người khác. Tôi không hiểu tại sao, nhưng một cách nào đó tôi cảm thấy mình sẽ hạnh phúc nếu có kiến thức và chia sẽ những gì có thể làm nâng cao phẩm chất đời sống người ta và giúp họ quí mến và yêu thương tôi. Vì vậy mà ngay từ hồi học trung học, tôi đã được mệnh danh là “Anh chàng giải pháp”. Nếu bạn gặp một vấn đề gì là tôi có mặt và tôi thấy rất hãnh diện được các bạn gọi như thế.
Càng học tôi càng say mê học thêm nhiều hơn nữa. Hiểu được cách nào ảnh hưởng trên cảm xúc và ứng xử của con người đã trở thành mối đam mê của tôi. Tôi theo học một khóa học đọc sách nhanh và tôi đã ngấu nghiến gần 700 cuốn sách chỉ trong vòng mấy năm, hầu hết là sách nhân văn, tâm lý, ảnh hưởng và phát triển sinh lý học. Tôi muốn biết mọi điều về cách tăng phẩm chất đời sống con người và tôi cố gắng đem áp dụng ngay những điều học được vào chính bản thân cũng như chia sẽ cho người khác.
Ngay sau khi tôi tròn 21 tuổi, tôi gặp được một số kỹ thuật hiện đại có khả năng tạo những thay đổi nơi đời sống con người với tốc độ gần như của ánh sáng: Các kỹ thuật đơn sơ như Gestalt trị liệu pháp và các công cụ gây ảnh hưởng như thuật thôi miên của Erickson và lập trình hóa Thần Kinh-Ngôn ngữ.
Tôi không bao giờ quên tuần lễ đầu tiên tôi học Lập trình hóa Thần Kinh Ngôn ngữ. Chúng tôi đã học những nội dung như cách loại bỏ một mối ám ảnh cả đời chỉ trong không đầy một giờ là điều mà trước đây theo cách chữa trị truyền thống phải mất từ 5 năm trở lên. Học được đến ngày thứ năm, tôi bỗng quay sang các nhà tâm lý và tâm bệnh trong lớp và nói: “Này, các bạn, chúng mình kiếm lấy mấy người mắc chứng ám ảnh rồi chữa thử coi!”. Mọi người nhìn tôi và nghĩ tôi điên. Họ còn nói rõ tôi không đủ trình độ và chúng tôi phải đợi sáu tháng để mãn khóa, có chứng nhận tốt nghiệp, qua một cuộc sát hạch và nếu thành công, lúc đó chúng tôi mới được sử dụng những chất liệu này.
Tôi không muốn chờ đợi. Thế là tôi bắt đầu sự nghiệp bằng cách xuất hiện trên các chương trình truyền thanh và truyền hình khắp nước Canada và sau đó ở nước Mỹ. Trong các chương trình này, tôi nói chuyện với mọi người về kỹ thuật tạo nên thay đổi trong đời sống và khẳng định rõ là nếu chúng ta muốn thay đổi đời sống, dù là một thói quen xấu hay một nỗi ám ảnh đã từng gây khốn đốn chúng ta nhiều năm, chúng ta có thể thay đổi chúng chỉ trong ít phút, dù trước đó người ta cố gắng thay đổi nhiều năm không kết quả.
Một bác sĩ tâm thần gọi tôi là lang băm và bịp bợm và tố cáo tôi có những tuyên bố sai lầm. Tôi đã thách đố bác sĩ này để ông bỏ đi thái độ bi quan và cho tôi cơ hội điều trị một bệnh nhân của ông mà ông đã điều trị nhiều năm không thành công. Kể cũng táo bạo thật và ban đầu ông không chấp nhận đề nghị của tôi. Nhưng sau cùng ông cũng đồng ý. Ông để cho một bệnh nhân của ông tự mình đến phòng điều trị của tôi và tôi bắt đầu điều trị cho cô ta. Sau 15 phút, tôi đã quét sạch mọi nỗi ám ảnh về rắn mà người phụ nữ này mắc phải và bác sĩ tâm thần kia đã điều trị cho cô ta suốt 7 năm không thành công. Ông bác sĩ hết sức kinh ngạc. Và cũng nhờ đó tôi nổi tiếng, tôi đi khắp mọi miền trên đất nước chứng minh cho mọi người thấy rằng họ có thể thực hiện những thay đổi mau chóng đến thế nào. Ở đâu cũng vậy, lúc đầu người ta còn bán tin bán nghi. Nhưng khi thấy những kết quả rõ ràng trước mắt, họ không chỉ chú ý và quan tâm mà còn sẳn lòng đón nhận những điều tôi nói với họ và áp dụng vào đời sống của chính họ.
“Sự vật không thay đổi; chính chúng ta thay đổi”
-HENRY DAVID THOREAU
Hai sự thay đổi mà mọi người đều muốn có trong cuộc đời đó là gì? Phải chăng tất cả chúng ta đều muốn thay đổi hoặc:
1) Cách chúng ta cảm nhận sự vật
Hay
2) Hành vi cư xử của chúng ta?
Nếu một người trải qua một thảm kịch-bị lạm dụng hồi còn bé, bị hãm hiếp, bị mất người thân, thiếu lòng tự tin-rõ ràng người này sẽ tiếp tục chịu đau khổ cho tới khi những cảm giác mà họ gắng liền với những sự kiện bi thương kia thay đổi. Cũng vậy, nếu một người ăn uống quá nhiều, nghiện rượu, hay nghiện ma túy, họ có một chuổi những hành vi cư xử cần phải thay đổi. Cách duy nhất để thực hiện sự thay đổi này là liên kết sự đau khổ với lối ứng xử cũ và niềm vui với một lối ứng xử mới.
Điều này nghe đơn giản, nhưng để thực hiện sự thay đổi đích thực và lâu bền, chúng ta cần có phương pháp.
Ở chương 1 tôi đã nói một trong những yếu tố cơ bản để tạo sự thay đổi lâu bền là thay đổi niềm tin. Niềm tin thứ nhất chúng ta phải có để thay đổi nhanh, là chúng ta phải thay đổi ngay bây giờ. Chúng ta phải có niềm tin là chúng ta có thể thực hiện sự thay đổi chỉ trong giây lát. Thực vậy, nếu bạn có thể tạo ra vấn đề chỉ trong giây lát, bạn cũng có thể tạo ra giải pháp chỉ trong giây lát! Bạn hãy làm cho giây lát đó hiện diện ngay bây giờ.
Niềm tin thứ hai chúng ta phải có nếu muốn sự thay đổi lâu dài là chúng ta phải chịu trách nhiệm về sự thay đổi của mình. Niềm tin này được thực hiện theo 3 bước sau đây:
1) Thứ nhất, chúng ta phải tin, “Phải thay đổi điều gì đó”.
Không phải là nên thay đổi, có thể thay đổi, hay cần thay đổi, mà là phải tuyệt đối thay đổi.
2) Thứ hai, không những chúng ta phải tin là điều gì đó phải thay đổi, mà chúng ta phải
tin, “Tôi phải thay đổi điều đó”.
Chúng ta phải coi mình là nguồn gốc của sự thay đổi. Nếu không chúng ta sẽ luôn
trông chờ vào một ai khác để thay đổi cho chúng ta và chúng ta sẽ trách cứ người đó
khi sự thay đổi không kết quả.
3) Thứ ba, chúng ta phải tin, “Tôi có thể thay đổi”.
Nếu không tin mình có khả năng thay đổi, chúng ta sẽ không có cơ hội đi đến tận
cùng quyết định của mình.
Sức mạnh của khối óc
Chúng ta được Tạo Hóa phú bẩm một món quà kỳ diệu biết bao! Chúng ta biết rằng bộ não của chúng ta có thể giúp chúng ta thể hiện hầu như mọi điều chúng ta muốn. Khả năng của bộ não thực là vô hạn. Hầu hết chúng ta biết rất ít về cách mà não hoạt động, nên chúng ta sẽ tóm lược tập trung về nguồn năng lực vô song này và xem chúng ta có thể điều khiển nó như thế nào để tạo ra những kết quả mong muốn cho cuộc đời chúng ta.
Bạn hãy nhớ là não luôn ở tình trạng chờ mọi mệnh lệnh của bạn và sẳn sàng thi hành mọi điều bạn yêu cầu nó. Chỉ cần một chút nhiên liệu: Oxy trong máu của bạn và một ít Glucose. Về tính chất phức tạp và sức mạnh của não, nó vượt xa mọi kỹ thuật vi tính hiện đại nhất của chúng ta. Nó có khả năng xử lý tới 30 tỷ bit dữ liệu thông tin mỗi giây và có sức chứa tương đương với 6,000 dặm dây cáp và dây điện. Trung bình hệ thần kinh của con người gồm 28 tỷ nơron (Tế bào thần kinh với chức năng dẫn truyền kích thích). Không có nơron, hệ thần kinh của chúng ta không giải mã những thông tin chúng ta nhận được từ các giác quan, không thể truyền những thông tin này đến não và không thể đưa những chỉ dẫn từ não để biết phải làm gì. Mỗi nơron là một máy vi tính nhỏ xíu và tự lập có khả năng xử lý khoảng một triệu bit thông tin.
Những nơron này hoạt động độc lập với nhau, nhưng chúng cũng liên lạc với nhau qua một mạng lưới kỳ diệu gồm 100,000 dặm những sợi thần kinh. Khả năng xử lý thông tin của não làm chúng ta choáng váng, nếu chúng ta biết rằng một máy tính-dù là máy tính nhanh nhất-chỉ có thể xử lý từng thông tin một mà thôi. Ngược lại, một phản xạ trong một nơron có thể truyền đi thành hàng trăm ngàn phản xạ khác trong khoảng thời gian dưới 20 phần ngàn giây. Để dễ hình dung, đó là tốc độ nhanh gấp mười lần cái nháy mắt của bạn.
Vậy thì, với cả một sức mạnh vô bờ này trong tay, tại sao chúng ta không thể làm cho mình luôn luôn cảm thấy hạnh phúc? Tại sao chúng ta không thể thay đổi một thói quen như uống rượu, hút thuốc, ăn quá nhiều, hay tính chần chừ? Tại sao chúng ta không giũ bỏ ngay tâm trạng chán nản, thất vọng, để cảm thấy sung sướng mỗi ngày trong đời sống? Chúng ta có thể chứ! điều cần là chúng ta biết sử dụng bộ não của chúng ta.
“Có trí thông minh mà thôi không đủ;
điều cần là biết dùng trí thông minh của mình”.
-RENE DESCARTES
Khoa điều khiển liên tưởng não bộ cho chúng ta sáu bước thực hiện để thay đổi lối cư xử của mình bằng cách phá vỡ những khuôn mẫu vô hiệu hóa chúng ta. Nhưng trước hết chúng ta phải hiểu hoạt động liên tưởng của não bộ đã. Mỗi khi chúng ta cảm nghiệm một lượng lớn sự đau khổ hay sung sướng, não của chúng ta lập tức truy tìm nguyên nhân của cảm nghiệm này. Nó sử dụng ba tiêu chuẩn sau:
1. não tìm xem có hiện diện điều gì khác thường không
Để thu hẹp lại số lượng những nguyên nhân có thể có, não cố gắng phân biệt ra những gì lạ thường trong hoàn cảnh. Điều xem ra hợp lý là nếu bạn đang có những cảm giác lạ thường, chắc chắn phải có một nguyên nhân lạ thường.
2. Não tìm xem có gì hiện diện cùng một lúc không
Điều xảy ra cùng một lúc với tình trạng đau khổ hay vui sướng sâu đậm rất có thể là nguyên nhân của cảm giác ấy.
3. Não tìm kiếm sự thuần nhất
Nếu bạn đang cảm thấy đau khổ hay sung sướng, não của bạn bắt đầu nhận ra ngay những gì là khác thường và xảy ra đồng thời. Nếu điều đó lại xảy ra luôn luôn giống nhau mỗi khi bạn cảm thấy đau khổ hay sung sướng, thì bạn có thể chắc chắn là não của bạn sẽ xác định đó là nguyên nhân của cảm giác.
Vì ba tiêu chuẩn liên tưởng này rất thiếu chính xác, nên rất dễ cắt nghĩa sai và có những liên tưởng sai lạc. Vì vậy chúng ta phải đánh giá những liên tưởng đó trước khi bắt đầu tiến trình làm quyết định trong tiềm thức. Chúng ta rất thường hay đổ lỗi cho những nguyên nhân sai và vì thế chúng ta không có những giải pháp thích hợp.
Tôi biết một phụ nữ rất thành công trong nghệ thuật, chị đã cắt đứt quan hệ suốt 12 năm với một người đàn ông mà chị yêu say đắm. Chị là một con người rất đam mê trong tất cả những gì chị làm; điều này đã khiến chị trở thành một nghệ sĩ tài ba. Thế nhưng sau khi chị cắt đứt mối tình của mình, chị luôn luôn cảm thấy đau đớn sâu sắc và trí óc chị ngay lập tức tìm kiếm nguyên nhân của sự đau đớn này-nó cố tìm xem có gì khác thường trong mối quan hệ này.
Trí óc của chị nhận ra rằng mối tình của chị là một mối tình đặc biệt say đắm. Thay vì coi đó là một yếu tố tuyệt vời của mối quan hệ, chị bắt đầu nghĩ rằng đó là lý do khiến cho mối tình đó kết thúc. trí óc chị cũng đi tìm xem có gì hiện diện đồng thời với sự đau đớn của chị không; và nó cũng nhận ra rằng chị đã có một sự đắm say tột độ ngay trước khi mối tình kết thúc. Khi chị tìm xem có gì luôn luôn thuần nhất, thì sự say đắm bao gồm đủ 3 yếu tố, nên trí óc của chị đã kết luận rằng nó phải là nguyên nhân của mối tình tan vỡ trong đau khổ.
Vì đã qui gán nguyên nhân của mối tình tan vỡ cho sự say đắm, nên chị đã quyết định sẽ không bao giờ cảm nghiệm mức độ say đắm như thế trong các mối quan hệ nữa. Đây là một trường hợp tiêu biểu về sự liên tưởng sai. Chị đã liên tưởng tới một nguyên nhân sai lạc và nguyên nhân này giờ đây trở thành người dẫn đường cho chị trong các cư xử của mình và do đó nó đã làm thui chột mọi tiềm năng của chị để có một mối quan hệ tốt đẹp hơn trong tương lai. Nguyên nhân thực sự của sự tan vỡ quan hệ chính là chị và người yêu có những giá trị và nguyên tắc khác hẳn nhau. Nhưng chị qui lỗi cho sự say đắm của mình, nên chị đã tránh nó bằng bất kỳ giá nào, không chỉ trong các mối quan hệ, mà cả trong nghệ thuật của chị. Thế là chất lượng đời sống của chị càng ngày càng xuống dốc. Đây là một ví dụ điển hình về những cách thức kỳ lạ mà đôi khi chúng ta bị vướng mắc vào; chúng ta phải hiểu rõ cách thức mà bộ óc của chúng ta thực hiện các liên tưởng và phải chất vấn những mối liên tưởng mà chúng ta vừa chấp nhận vì chúng có thể làm hại đời sống chúng ta. Nếu không, chúng ta sẽ rơi vào tình trạng thất vọng và không cảm thấy hài lòng trong đời sống bản thân cũng như trong nghề nghiệp.
Một nguồn gốc của sự tự hủy hoại
Các liên tưởng lẫn lộn còn nguy hiểm và tai hại hơn nhiều, chúng được coi là nguồn gốc của sự tự hủy hoại. Nếu bạn cảm thấy mình sắp bắt đầu hoàn thành một việc gì, nhưng rồi lại hủy bỏ nó, bạn có thể quy lỗi cho các liên tưởng lẫn lộn. Có thể công việc kinh doanh của bạn bắt đầu tốt đẹp, đang tiến triển khả quan, nhưng rồi lại suy sụp ngay sau đó, bạn có thể tìm ra nguyên nhân là chính sự liên tưởng lẫn lộn giữa đau khổ và sung sướng trong cùng một hoàn cảnh.
Một ví dụ mà nhiều người chúng ta có thể gặp là về tiền bạc. Trong nền văn hóa của chúng ta, người ta có những liên tưởng vô cùng lẫn lộn về của cải. Không thể chối cãi là người ta ai ai cũng thích tiền. Tiền có thể cho người ta tự do hơn, an toàn hơn, cơ hội để cống hiến, đi đây đó, học hỏi, phát triển và tạo sự thay đổi. Nhưng đồng thời, nhiều người không bao giờ vượt quá giới hạn của sự giàu sang “thái quá” là nguồn gốc của nhiều điều tiêu cực. Họ coi giàu sang thái quá làm cho người ta tham lam, bị chê trách, bị stress, trở thành thiếu đạo đức hay thiếu đời sống tâm linh.
Một trong những bài luyện tập đầu tiên tôi yêu cầu trong các cuộc hội thảo về đời sống tài chánh là động não để nghĩ ra những liên tưởng tích cực cũng như những liên tưởng tiêu cực người ta có về của cải. Phía tích cực, người ta sẽ viết những thứ như: tự do, sành điệu, cống hiến, hạnh phúc, an toàn, đi đây đó, cơ hội và tạo khác biệt. Phía tiêu cực (thường nhiều hơn) người ta sẽ viết: Vợ chồng cãi vã, stress, cảm giác tội lỗi, mất ngủ, căng thẳng, tham lam, nông cạn, tự mãn, bị chê trách và đóng thuế. Bạn có tìm ra sự khác biệt về mức độ giữa hai danh sách liên tưởng này không? Bạn nghĩ phía nào ảnh hưởng mạnh hơn trong cuộc đời bạn?
Khi bạn đang quyết định làm một điều gì, nếu não của bạn không cho bạn thấy rõ cái gì gây đau khổ, cái gì tạo sung sướng, thì nó sẽ bị hỗn độn và hoang mang. Hậu quả là bạn mất động lực và sức mạnh để quyết định những hành động mang lại cho bạn điều bạn muốn. Khi bạn cung cấp cho não mình những liên tưởng lẫn lộn, bạn sẽ nhận được những kết quả lẫn lộn. Bạn nên nhớ rằng điều quan trọng không phải số lượng bên nào nhiều bên nào ít, mà là sức nặng vượt trội của bên nào. Có thể bạn có nhiều liên tưởng sung sướng hơn đau khổ về tiền bạc, nhưng chỉ cần một liên tưởng tiêu cực rất mạnh cũng có thể làm bạn mất khả năng thành công về mặt tài chánh.
Rào cản đau khổ-đau khổ
Điều gì xảy ra khi bạn rơi vào tình trạng dù làm bất cứ gì bạn cũng gặp đau khổ? Tôi gọi tình trạng này là rào cản đau khổ-đau khổ. Thường khi gặp hoàn cảnh này, chúng ta trở nên hoàn toàn tê liệt-không biết mình phải làm gì. Thông thường chúng ta chọn làm điều gì mà chúng ta tin là ít đau khổ hơn. Nhưng cũng có người hoàn toàn chịu khuất phục đau khổ và rơi vào tình trạng vô vọng.
Dùng phương pháp điều khiển liên tưởng theo sáu bước sẽ giúp bạn khắc phục những khuôn mẫu tiêu cực này. Bạn sẽ xây dựng được những lối đi để thực sự tái vũ trang cho mình để cảm thấy và hành động nhất quán với những chọn lựa mới của mình. nếu không thay đổi được những liên tưởng về đau khổ và vui sướng trong hệ thần kinh của bạn, thì không có sự thay đổi nào lâu bền được.
Giờ đây, ngay lúc này, bạn hãy chọn lấy một điều gì mà bạn muốn thay đổi trong cuộc đời bạn. Hãy có hành động và tuân theo đầy đủ từng bước mà bạn sẽ học, rồi bạn sẽ tạo được những thay đổi như bạn mong muốn.
