“Trí óc con người một khi đã mở rộng cho một ý tưởng mới
sẽ không bao giờ thu hẹp trở lại tầm vóc cũ của nó”.
-OLIVER WENDELL HOLMES
Những bài học của kinh nghiệm
Những bài học của kinh nghiệm là gì? Đó là mọi kinh nghiệm trong đời sống của bạn – tất cả những cái anh đã thấy, nghe, sờ, nếm và ngửi thấy. Chúng được ghi nhận trong hệ thần kinh và cất giữ trong não của bạn. Một số kinh nghiệm được bạn lấy ra bằng ý thức, số khác bằng vô thức. Một số là kinh nghiệm bản thân của bạn, số khác là những kinh nghiệm của người khác mà bạn đã nghe hay đã đọc thấy.
Nhiều trong số những kinh nghiệm này được tổ chức để hổ trợ các niềm tin của bạn, để làm bạn chắc chằn về ý nghĩa của một điều gì đó. Ví dụ, nếu bạn nghĩ là bạn thông minh, đó là vì bạn đã có một số kinh nghiệm chứng tỏ cảm nghĩ đó.
Chúng ta có khá nhiều kinh nghiệm để kiện cường những ý nghĩ của mình: chúng ta tự tin hay nhút nhát, chúng ta vị tha hay ích kỷ. Điều quan trọng là chúng ta biết mở rộng kho kinh nghiệm trong cuộc đời mình. Cố gắng tìm kiếm những kinh nghiệm làm phát triển ý thức của mình về tính cách bản thân, về khả năng và tổ chức các kinh nghiệm để chúng trở nên hiệu quả.
Đọc sách để nuôi dưỡng trí óc
Vốn kinh nghiệm của bạn không chỉ là những kinh nghiệm bản thân của bạn. Bạn có thể vay mượn những kinh nghiệm của người khác. Hồi còn trẻ, tôi quen chú ý tới những con người giàu kinh nghiệm, những con người thành đạt, có nhiều cống hiến và có ảnh hưởng đến đời sống của những người khác. Để học hỏi kinh nghiệm, tôi đã đọc những tiểu sử của các con người thành đạt và học được rằng, dù họ thuộc bối cảnh hay điều kiện sinh sống nào, họ luôn luôn thành công khi họ nắm vững xác tín, tự tin và kiên trì cống hiến. Tôi đã dùng các kinh nghiệm của họ như là của mình và đã hình thành những niềm tin cố hữu để làm nên định mệnh đời mình.
Bạn hãy khai thác kho kinh nghiệm vô tận trong văn chương, tiểu thuyết, các truyện thần thoại, thi ca và âm nhạc. Hãy đọc sách, xem phim, coi kịch, nghe băng, tham dự hội thảo, nói chuyện với người khác và có những ý tưởng mới. Mọi kinh nghiệm đều có sức mạnh và bạn không bao giờ biết trước được kinh nghiệm nào sẽ có thể thay đổi toàn diện cuộc đời mình.
Dùng những kinh nghiệm tương phản
để tạo phối cảnh cho đời bạn
Trong khi một số kinh nghiệm nâng cao phẩm chất đời bạn và mở rộng viễn ảnh của bạn, thì cũng có những kinh nghiệm cho bạn thấy một mặt khác của cuộc đời mà bạn không muốn cảm nghiệm. Nhưng đây cũng là những loại kinh nghiệm bạn có thể dùng làm cho cuộc đời của mình giữ được quân bình. Chúng tạo một mức độ tương phản mới. Dù có lúc bạn cảm thấy sự việc quá tồi tệ đối với mình, bạn cũng nên nhớ rằng có những người khác còn trải qua những kinh nghiệm đau thương hơn bạn.
Chúng ta cũng có thể dùng những kinh nghiệm mới để tạo động lực cho đời mình, mỗi khi chúng ta bắt đầu cảm thấy tự mãn. Dù bạn đã có những kinh nghiệm thành công đến đâu, thì bạn cũng phải nhớ rằng có những người khác còn thành công gấp mấy bạn. Khi bạn thấy mình đã có những tài năng đạt tới mức cao nhât, bạn cũng thấy có những người có tài năng còn cao hơn nhiều. Và đây chính là một vẻ đẹp của cuộc đời: nó thúc đẩy chúng ta không ngường tiến tới và phát triển.
Tôi không bao giờ quên được ấn tượng lần đầu tiên tôi gặp kiến trúc sư và trùm khách sạn Christ Hemmeter. Vợ chồng tôi có hân hạnh là những người đầu tiên được mời dự lễ tân gia với gia đình ông ở Hawaii – một dinh thự trị giá 70 triệu đô la mà không lời nào có thể mô tả. Chỉ riêng dàn cửa trước đã trị giá 1 triệu đô la. Bạn có thể nói, “Thực là quá sức phung phí!” nhưng nó cũng là một kinh nghiệm phong phú nếu chúng ta nhìn nó trên phương diện phát triển kinh doanh hay kinh tế. Thế là tôi đem tòa lâu đài trị giá 4 triệu đô la của mình so sánh với dinh thự này. Nó chỉ bằng dàn cửa trước và những bậc thang bằng đá hoa cương của dinh thự. Như thế trong đời mình, tôi vẫn còn có khả năng để suy nghĩ xa hơn, tiến cao hơn và tưởng tượng phong phú hơn. Điểm đẹp nhất của cuộc gặp gỡ với vợ chồng Christ là tôi khám phá ra họ là những con người hết sức thân tình và họ dùng của cải của mình để tạo một bầu không khí ấm áp tình người giúp họ sáng tạo.
” Con người chỉ có thể đúng bằng quả tim;
Con mắt không thể nhìn thấy điều cốt yếu”.
– ANTOINE DE SAINT-EXUPERY
Bạn hãy nghĩ đến một kinh nghiệm tệ nhất bạn đã trải qua. Bây giờ khi nhìn lại nó, bạn có thể nghĩ đến một cách nào mà nó có thể có một ảnh hưởng tích cực cho đời bạn không? Ví dụ bạn bị đuổi việc, bị trấn lột, bị một tai nạn xe, nhưng từ sự cố đó bạn rút tỉa một bài học quí báu, bạn có một quyết định mới, một ý thức mới giúp bạn triển nở cá tính và tăng thêm khả năng cống hiến của bạn.
Bạn hãy nhớ rằng, sự mất mát là một điều của trí tưởng tượng. Không có gì mất đi trong vũ trụ này; chúng chỉ biến hình đổi dạng. Nếu bạn còn đang cảm thấy đau đớn về chuyện gì, lý do là vì ý nghĩa bạn gán cho chuyện đó mà thôi. Trong lúc đó, bạn hãy tin tưởng chấp nhận, rồi một ngày nào đó bạn sẽ hiểu rõ ý nghĩa đầy đủ hơn.
Kinh nghiệm giới hạn tạo nên đời sống giới hạn. Nếu bạn muốn đời sống bạn rộng mở, bạn hãy mở rộng kinh nghiệm của mình bằng cách tìm tòi và tạo ra những ý tưởng cũng như những kinh nghiệm mới. Bạn phải chủ động tìm kiếm chúng.
Mở rộng kinh nghiệm và mở rộng đời bạn
Chúng ta luôn luôn có thể sử dụng những kinh nghiệm mà cuộc đời cống hiến cho chúng ta, nhưng chúng ta phải làm việc này một cách chủ động. Những chọn lựa tôi có trong đời mình xuất phát từ một kho kinh nghiệm phong phú mà tôi đã cố ý đi tìm kiếm không ngừng. Mỗi ngày tôi tìm cách mở rộng. Chỉ trong 39 năm của đời người, tôi đã có một vốn kinh nghiệm của hàng trăm năm. Tại sao tôi dám quả quyết như thế?
Một trong những cách quan trọng nhất tôi bắt đầu làm việc này từ năm 17 tuổi, đó là học những kinh nghiệm phong phú trong sách vở. Từ nhỏ tôi đã xác tín, các lãnh đạo là những người đọc sách giỏi. Sách có thể dẫn tôi tới những miền đất khác để tôi gặp được những nhân vật độc đáo như Abraham Lincoln hay Ralph Waldo Emerson, để tôi nhận họ làm thầy dạy mình. Tôi cũng xác tín rằng qua những trang sách tôi có thể tìm ra những giải pháp cho hầu như mọi câu hỏi của mình.
Cách hiệu quả nhất để hiểu biết sâu xa về cuộc đời và con người là cung cấp cho mình những mức độ chọn lựa rộng rãi nhất, là tiếp cận được tối đa những loại kinh nghiệm khác nhau. Bạn hãy nhớ, mọi giới hạn trong cuộc đời bạn có lẽ chỉ là những giới hạn trong kinh nghiệm của bạn. Vì thế, bạn hãy mở rộng kinh nghiệm của bạn và bạn sẽ mở rộng được cuộc đời bạn ngay lập tức.
“Cách duy nhất để khám phá ra giới hạn
của một điều gì là vượt qua nó để tiến tới vô hạn”
-ARTHUR C. CLARKE
Giờ đây chúng ta kể ra một số kinh nghiệm mạnh mẽ nhất đã hình thành cuộc đời chúng ta. Bạn hãy dành ít phút bây giờ và viết ra năm kinh nghiệm mạnh nhất đã hình thành con người của bạn như hôm nay. Không chỉ kể ra kinh nghiệm, nhưng bạn còn phải nói nó đã ảnh hưởng thế nào đối với bạn. Nếu bạn viết ra một kinh nghiệm thoạt đầu có vẻ ảnh hưởng tiêu cực đối với bạn, bạn hãy nghĩ ra một giải thích khác về kinh nghiệm ấy. Bạn hãy nhớ, mọi chuyện xảy ra trên đời đều có một lý do và một mục đích và nó đều có ích cho chúng ta. Có khi chúng ta phải mất nhiều năm để khám phá ra giá trị của nó. Nhưng mọi kinh nghiệm nhân loại đều có một giá trị.
Khi bạn xét lại những kinh nghiệm đã có ảnh hưởng tích cực đối với cuộc đời mình, bạn cũng đừng quên nghĩ tới một vài kinh nghiệm mới mẻ nào đó có thể rất có giá trị và đáng để bạn theo đuổi. Bạn cần có kinh nghiệm mới nào? Một câu hỏi rất hữu ích tôi đề nghị cho bạn: “Để thành công thực sự ở mức cao nhất, để đạt được điều tôi thực sự mong muốn cho đời mình, tôi cần những kinh nghiệm nào?”.
Một trong số những kinh nghiệm tôi đã chia sẻ với gia đình tôi là đi phân phát những bữa tối ngày lễ Tạ ơn cho những người nghèo khổ và vô gia cư. Tôi không bao giờ quên được phản ứng của đứa con trai út của tôi, lúc đó nó mới 4 tuổi. Hôm ấy là lần đầu tiên Jairek tham dự và gia đình chúng tôi đến một công viên ở Oceanside, California. Chúng tôi gặp một ông già ngủ trên sàn một phòng tắm không có cửa, trên mình đắp những quần áo cũ ông nhặt được ở các thùng rác. Con trai tôi lạ lùng vì bộ râu dài của ông và cảm thấy hơi hoảng sợ.
Tôi đưa thùng thức ăn cho cháu và bảo, “Con lại trao những thức ăn này cho ông già và chúc ông lễ Tạ Ơn vui vẻ đi”. Jairek thận trọng tiến lại gần ông già. Nó khệ nệ bưng chiếc thùng to đựng thức ăn vào phòng tắm chỗ ông già ngủ rồi đặt nhẹ xuống nền nhà. Ông già có vẻ như đang say rượu hay ngái ngủ. Jairek chạm vào người ông và nói, “Chúc ông lễ Tạ Ơn vui vẻ”. Thình lình ông già nhổm ngay dậy và nắm lấy tay con trai tôi. Tim tôi đập thình thịch như muốn tung ra khỏi lòng ngực và tôi đang định chạy lại thì ông già cầm lấy bàn tay con trai tôi và hôn lia lịa. Ông thì thào, “cám ơn cháu biết lo cho ông”. Một kinh nghiệm quí báu cho đứa bé 4 tuổi!
Bạn hãy nhớ, từng giây phút của cuộc đời làm nên con người chúng ta. Chúng ta phải biết tận dụng nó, theo đuổi và tạo ra những giây phút giúp nâng cao chứ không giới hạn đời sống mình.
