Cuộc hành trình từ xứ A-phú-hãn về Mông-cổ phải mất một năm tròn. Bây giờ khói lửa đã yên, đại quân Mông-cổ thong dong tiến bước, không còn chi phải vội vàng nữa.
Dẫn đầu là một đoàn tù binh không biết cơ man nào mà kể và theo sau là đoàn lạc đà bất tận tải đủ các loại của báu. Những lúc dừng lại nghỉ ngơi, quang cảnh trại binh giống như một đoàn trại dân sự vì mỗi chú lính bây giờ đều có hai ba người vợ với một bầy con; gia súc đủ loại nhiều như kiến cùng những cỗ xe chất đầy của cải. Việc cắm trại hoặc nhổ trại, chăn súc vật đều giao cho bọn nô lệ. Cuộc khải hoàn thoạt nhìn tưởng như một cuộc di cư vĩ đại…
Bỗng có hai tên khoái mã đem tin cấp báo tới: tin thứ nhất là tin Mộc-Hoa-Lê chết, sau tám năm kiên trì bình định nước Kim. Viên đại tướng đã trối lại với người con trai như sau: “Ta xông pha trận mạc suốt 40 năm, giúp cho đại hãn thực hiện nhiều công nghiệp lớn lao, không hề biết sờn lòng, nhưng chỉ ân hận có một điều là không chiếm được Nam-kinh của đế quốc Kim. Vậy con hãy thay cha làm cho xong nhiệm vụ ấy…” Tin thứ hai là tin hoàng đế Kim đã băng hà, thái tử (Chou Su) lên nối ngôi. Dưới triều của tân vương, cuộc kháng chiến của quân Kim càng sôi động hơn trước.
Nghe tin sau Thành-Cát-Tư-Hãn không cho là quan trọng, vẫn để cho ba quân tiến thư thả. Ông chấp nhận cho Bu-Ru, con của Mộc-Hoa-Lê, tiếp tục công cuộc chinh phục nước Kim. Đại hãn chỉ trông đợi thái tử Truật-Xích về bái kiến, nhất là hai đại tướng Tốc-Bất-Đài và Triết-Biệt, vì cuộc hành binh thám sát ba năm quanh vùng biển Caspiene đã hết hạn.
Trông mãi vẫn không thấy tăm dạng Truật-Xích, hai đại tướng chỉ có Tốc-Bất-Đài trở về, còn Triết-Biệt đột nhiên lâm bịnh nặng rồi chết lúc vừa tới địa phận Tân-cương.
Quân đoàn của Tốc-Bất-Đài hao một số lớn chiến sĩ, nhưng bù lại họ dắt về vô số tù binh gồm đủ các giống dân xa lạ cùng với những cỗ xe nặng oằn chiến lợi phẩm nối tiếp nhau thành một con mãng xà vĩ đại.
Vào bái kiến đại hãn, Tốc-Bất-Đài bị giữ luôn trong viên môn suốt mấy tuần lễ để báo cáo tỉ mỉ mọi việc xảy ra trong những năm hành trình thám thính ở phương Tây.
Ba mươi ngàn quân Mông-cổ đã làm một cuộc viễn chinh không tiền khoáng hậu trong lịch sử thế giới: từ địa điểm tiến phát ở mạn Nam biển Caspienne, đoàn kị binh Mông-cổ đã phi 6.000 c.s. qua những cõi đất bao la, giao chiến 12 trận đều thắng tất cả, đánh bại 12 dân tộc, tất cả công lao hạn mã ấy đều là để xây dựng hãn địa của Truật-Xích, mà thái tử không có mặt để nghe báo cáo…
Đại hãn phải gửi liên tiếp nhiều toán khoái mã gọi thái tử tới: “Nó phải tới đây gặp ta! Còn phải chinh phục nhiều xứ khác nữa, đâu phải chỉ có đế quốc bé nhỏ ở bên biển Aral. Ta sẽ trao trọn phương Tây cho nó…”
Nhưng lần nào cũng vậy, ở Khâm-sát người ta báo rằng Truật-Xích đang lâm bệnh nặng. Rồi một ngày nọ, một tên Mông-cổ từ Khâm-sát mang tới một nguồn tin: thái tử đang đi săn!
Nghe xong đại hãn tức giận đến nộ khí xung thiên, liền phái hai khoái mã “tên bay” hoả tốc mang lịnh tiễn đến Sát-Hợp-Đài và Oa-Khoát-Đài, bảo hai vị vương tử phải huy động toàn lực tới hãn địa của Truật-Xích. Đại quân đang kéo về cũng tức khắc đình bộ, lịnh truyền từ vạn phu này đến vạn phu khác phải chuẩn bị tác chiến… trận giặc nội bộ sắp bùng nổ!
Thấy mối nguy cơ, Chu-Thai hết sức can gián Thành-Cát-Tư-Hãn, cố trình bày tất cả cái hiểm hoạ của một cuộc chiến tranh tương tàn nhưng vô hiệu quả. Thành-Cát-Tư-Hãn hét lên như sấm: “Nó là thằng bất trị! Chỉ có thằng bất trị mới dám coi thường mạng lịnh của ta! Một thằng bất trị không thể cai trị ai được…”
Hai vương tử đã trẩy quân lên mạn Bắc, đang sắp sửa bao vây quân Khâm-sát bỗng có một người con của thái tử bay ngựa tới cho hay Truật-Xích đã chết!
Sự thật thái tử không hề mở một chuyến săn nào cả, chỉ có đám tướng lãnh tổ chức cho quân đội một lần để cho họ có dịp hoạt động, giải trí. Suốt thời gian đó thái tử đang quằn quại trong lều vì một cơn bạo bệnh…
Nghe tin trên Thành-Cát-Tư-Hãn không ra khỏi viên môn, không tiếp xúc ai suốt hai ngày liền. Ông xin vong linh thái tử hãy tha thứ sự bất công của ông. Truật-Xích không hề nghịch ý phụ vương, không hề muốn ly khai, và dù đang bị cơn bịnh hành hạ không thể lên đường được, thái tử cũng tạ lỗi với phụ vương bằng cách sai người mang về dâng 20.000 con tuấn mã.
Hết hạn cấm phòng, đại hãn liền ra lịnh truy nã tên Mông-cổ đã báo tin láo khoét. Quân đổ đi tìm khắp hang cùng ngõ hẻm trong một tầm mấy trăm dặm mà vẫn không thấy bóng dáng tên man trá đó.
Đoàn quân viễn chinh lại tiếp tục con đường hồi hương. Khi đến biên cảnh của hai nước Mông-cổ, Thổ-phồn, đại hãn gặp một vụ săn qui mô và hào hứng do các tướng lãnh ở đây tổ chức. Mấy đứa cháu nội của ông liền tham gia. Hô-lô-Hổ, 11 tuổi, con của Đà-Lôi và Hốt-Tất-Liệt, 9 tuổi, lần thứ nhất hạ được con mồi, kiêu hãnh mang đến khoe với ông nội. Theo tục lệ cổ truyền phải tổ chức một buổi tế lễ, cho chúng nó lấy thịt và mỡ con thú chà xát lên ngón tay cái để lấy hên, sau này có đi săn chắc chắn sẽ hoạch lợi. Thành-Cát-Tư-Hãn cảm thấy một niềm vui bừng dậy trong lòng, đứng ra làm chủ tế cho mấy đứa cháu.
Hô-Lô-Hổ, vị chúa tương lai của miền Trung Á, siết mạnh tay của ông mình để thử sức. Đại hãn cả cười: “Các ngươi hãy xem, xem lũ cháu ta đang xâm chiếm cả hai tay ta”. Nhưng Hốt-Tất-Liệt lại đưa tay ra với vẻ rất nghiêm chỉnh quyền uy. Đại hãn liền xoay qua phía các con bảo: “Khi nào chúng bây gặp việc nan giải, hãy hỏi Hốt-Tất-Liệt.”
Cuộc hành trình từ xứ A-phú-hãn về Mông-cổ phải mất một năm tròn. Bây giờ khói lửa đã yên, đại quân Mông-cổ thong dong tiến bước, không còn chi phải vội vàng nữa.
Dẫn đầu là một đoàn tù binh không biết cơ man nào mà kể và theo sau là đoàn lạc đà bất tận tải đủ các loại của báu. Những lúc dừng lại nghỉ ngơi, quang cảnh trại binh giống như một đoàn trại dân sự vì mỗi chú lính bây giờ đều có hai ba người vợ với một bầy con; gia súc đủ loại nhiều như kiến cùng những cỗ xe chất đầy của cải. Việc cắm trại hoặc nhổ trại, chăn súc vật đều giao cho bọn nô lệ. Cuộc khải hoàn thoạt nhìn tưởng như một cuộc di cư vĩ đại…
Bỗng có hai tên khoái mã đem tin cấp báo tới: tin thứ nhất là tin Mộc-Hoa-Lê chết, sau tám năm kiên trì bình định nước Kim. Viên đại tướng đã trối lại với người con trai như sau: “Ta xông pha trận mạc suốt 40 năm, giúp cho đại hãn thực hiện nhiều công nghiệp lớn lao, không hề biết sờn lòng, nhưng chỉ ân hận có một điều là không chiếm được Nam-kinh của đế quốc Kim. Vậy con hãy thay cha làm cho xong nhiệm vụ ấy…” Tin thứ hai là tin hoàng đế Kim đã băng hà, thái tử (Chou Su) lên nối ngôi. Dưới triều của tân vương, cuộc kháng chiến của quân Kim càng sôi động hơn trước.
Nghe tin sau Thành-Cát-Tư-Hãn không cho là quan trọng, vẫn để cho ba quân tiến thư thả. Ông chấp nhận cho Bu-Ru, con của Mộc-Hoa-Lê, tiếp tục công cuộc chinh phục nước Kim. Đại hãn chỉ trông đợi thái tử Truật-Xích về bái kiến, nhất là hai đại tướng Tốc-Bất-Đài và Triết-Biệt, vì cuộc hành binh thám sát ba năm quanh vùng biển Caspiene đã hết hạn.
Trông mãi vẫn không thấy tăm dạng Truật-Xích, hai đại tướng chỉ có Tốc-Bất-Đài trở về, còn Triết-Biệt đột nhiên lâm bịnh nặng rồi chết lúc vừa tới địa phận Tân-cương.
Quân đoàn của Tốc-Bất-Đài hao một số lớn chiến sĩ, nhưng bù lại họ dắt về vô số tù binh gồm đủ các giống dân xa lạ cùng với những cỗ xe nặng oằn chiến lợi phẩm nối tiếp nhau thành một con mãng xà vĩ đại.
Vào bái kiến đại hãn, Tốc-Bất-Đài bị giữ luôn trong viên môn suốt mấy tuần lễ để báo cáo tỉ mỉ mọi việc xảy ra trong những năm hành trình thám thính ở phương Tây.
Ba mươi ngàn quân Mông-cổ đã làm một cuộc viễn chinh không tiền khoáng hậu trong lịch sử thế giới: từ địa điểm tiến phát ở mạn Nam biển Caspienne, đoàn kị binh Mông-cổ đã phi 6.000 c.s. qua những cõi đất bao la, giao chiến 12 trận đều thắng tất cả, đánh bại 12 dân tộc, tất cả công lao hạn mã ấy đều là để xây dựng hãn địa của Truật-Xích, mà thái tử không có mặt để nghe báo cáo…
Đại hãn phải gửi liên tiếp nhiều toán khoái mã gọi thái tử tới: “Nó phải tới đây gặp ta! Còn phải chinh phục nhiều xứ khác nữa, đâu phải chỉ có đế quốc bé nhỏ ở bên biển Aral. Ta sẽ trao trọn phương Tây cho nó…”
Nhưng lần nào cũng vậy, ở Khâm-sát người ta báo rằng Truật-Xích đang lâm bệnh nặng. Rồi một ngày nọ, một tên Mông-cổ từ Khâm-sát mang tới một nguồn tin: thái tử đang đi săn!
Nghe xong đại hãn tức giận đến nộ khí xung thiên, liền phái hai khoái mã “tên bay” hoả tốc mang lịnh tiễn đến Sát-Hợp-Đài và Oa-Khoát-Đài, bảo hai vị vương tử phải huy động toàn lực tới hãn địa của Truật-Xích. Đại quân đang kéo về cũng tức khắc đình bộ, lịnh truyền từ vạn phu này đến vạn phu khác phải chuẩn bị tác chiến… trận giặc nội bộ sắp bùng nổ!
Thấy mối nguy cơ, Chu-Thai hết sức can gián Thành-Cát-Tư-Hãn, cố trình bày tất cả cái hiểm hoạ của một cuộc chiến tranh tương tàn nhưng vô hiệu quả. Thành-Cát-Tư-Hãn hét lên như sấm: “Nó là thằng bất trị! Chỉ có thằng bất trị mới dám coi thường mạng lịnh của ta! Một thằng bất trị không thể cai trị ai được…”
Hai vương tử đã trẩy quân lên mạn Bắc, đang sắp sửa bao vây quân Khâm-sát bỗng có một người con của thái tử bay ngựa tới cho hay Truật-Xích đã chết!
Sự thật thái tử không hề mở một chuyến săn nào cả, chỉ có đám tướng lãnh tổ chức cho quân đội một lần để cho họ có dịp hoạt động, giải trí. Suốt thời gian đó thái tử đang quằn quại trong lều vì một cơn bạo bệnh…
Nghe tin trên Thành-Cát-Tư-Hãn không ra khỏi viên môn, không tiếp xúc ai suốt hai ngày liền. Ông xin vong linh thái tử hãy tha thứ sự bất công của ông. Truật-Xích không hề nghịch ý phụ vương, không hề muốn ly khai, và dù đang bị cơn bịnh hành hạ không thể lên đường được, thái tử cũng tạ lỗi với phụ vương bằng cách sai người mang về dâng 20.000 con tuấn mã.
Hết hạn cấm phòng, đại hãn liền ra lịnh truy nã tên Mông-cổ đã báo tin láo khoét. Quân đổ đi tìm khắp hang cùng ngõ hẻm trong một tầm mấy trăm dặm mà vẫn không thấy bóng dáng tên man trá đó.
Đoàn quân viễn chinh lại tiếp tục con đường hồi hương. Khi đến biên cảnh của hai nước Mông-cổ, Thổ-phồn, đại hãn gặp một vụ săn qui mô và hào hứng do các tướng lãnh ở đây tổ chức. Mấy đứa cháu nội của ông liền tham gia. Hô-lô-Hổ, 11 tuổi, con của Đà-Lôi và Hốt-Tất-Liệt, 9 tuổi, lần thứ nhất hạ được con mồi, kiêu hãnh mang đến khoe với ông nội. Theo tục lệ cổ truyền phải tổ chức một buổi tế lễ, cho chúng nó lấy thịt và mỡ con thú chà xát lên ngón tay cái để lấy hên, sau này có đi săn chắc chắn sẽ hoạch lợi. Thành-Cát-Tư-Hãn cảm thấy một niềm vui bừng dậy trong lòng, đứng ra làm chủ tế cho mấy đứa cháu.
Hô-Lô-Hổ, vị chúa tương lai của miền Trung Á, siết mạnh tay của ông mình để thử sức. Đại hãn cả cười: “Các ngươi hãy xem, xem lũ cháu ta đang xâm chiếm cả hai tay ta”. Nhưng Hốt-Tất-Liệt lại đưa tay ra với vẻ rất nghiêm chỉnh quyền uy. Đại hãn liền xoay qua phía các con bảo: “Khi nào chúng bây gặp việc nan giải, hãy hỏi Hốt-Tất-Liệt.”
