Cả bọn sáu người. Họ cùng ở chợ Giầu về và cùng về một làng. Cả sáu đều sấp sỉ tuổi nhau, độ ngoài ba mươi.
Tuy những gánh hàng nặng chĩu trên vai, họ vẫn vui vẻ rảo bước và chuyện trò luôn mồm. Họ nói đủ chuyện, những chuyện gia-đình, những chuyện xảy ra ở chợ hôm nay. Họ lại mang cả chuyện riêng của những người vắng mặt ra bình phẩm. Mỗi khi có một câu khôi hài ý nhị, họ lại cười vang.
Trời chiều, gió mát. Mặt trời đã đậu xuống cành tre. Những tà áo dài nâu bay phần phật.
Bỗng cả bọn đều im lặng. Sự im lặng tình cờ, có lẽ cả bọn đều nghĩ xem nên nói chuyện gì ?
Một bà lên tiếng :
– Kìa các bà nói chuyện lên cho vui đi chứ lại im cả thế ?
Một bà khác đáp lời, giọng the thé :
– Hết chuyện rồi, đến phần bà đấy !
– Không phải phần tôi, tôi nói nhiều rồi đến phần bà Ký kia kìa. Từ lúc ở chợ về bà ấy chưa nói chuyện gì đấy.
Một người đi trước quay lại nhìn bà Ký :
– Phải rồi đến lượt bà Ký nói đi. Sao hôm nay bà cứ lầm lỳ thế.
Nói xong, bà cười đưa đà.
Bà hàng bún tiếp luôn :
– Ồ sao mọi phiên bà ấy nói nhiều nhất đám mà hôm nay lại im tiếng thế.
– Thôi chắc bà ấy nhớ bố cháu rồi !
Cả bọn cười ồ. Bà Ký hơi nheo mặt. Biết tính các bạn hay vui đùa bà không bao giờ giận ai ; vả lại họ nói thế can gì. Đường xa, nói chuyện cho vui. Nhưng hôm nay bà hơi khó chịu về câu nói của bạn. Bà nheo mặt rồi thở dài không đáp.
– Thế nào có phải nhớ bố cháu không ?
Bà Ký ngẩng đầu, nhếch mép cười gượng rồi vẫn im lặng bước, mắt nhìn thẳng xuống đường.
Đến ngõ Ban, bà khẽ chào các bạn rồi rẽ vào trong ngõ. Mọi khi gần vào đến ngõ bà thấy tiêng tiếc những mẩu chuyện dọc đường. Hôm nay bà không thấy thế. Bà thấy, vào ngõ là thoát được một bọn nghịch ngợm, đáng ghét và bà được im-lặng nghĩ liên miên.
Bà nghĩ đến chồng, bà lại thở dài nảo ruột. Chồng bà không biết đã về chưa. Ông đi từ ba hôm nay rồi. Nhà cửa bỏ trống không. Mỗi khi đi chợ bà phải khóa trái cửa lại như một túp lều hoang.
Trước kia, trước kia ông vẫn trông nhà để bà đi chợ. Cảnh nhà buồn vắng, ông thường rủ bạn bè đến chơi bời giải trí. Nhưng sau ông sinh đua đả rượu chè, cờ bạc. Bà có lời can ngăn là ông lại gắt gỏng ầm ỹ. Và hôm kia sau một cuộc xô sát với bà, ông bỏ cơm, rồi sang sòng nhà Ký Mão.
Ký Mão trước làm cùng sở với ông. Vì biển thủ tiền quỹ cả hai đều bị cách chức. Về nhà không nghề nghiệp, Ký Mão sinh ra chơi bời và thành một con bạc có tiếng. Bây giờ nhà ông nghiễm nhiên thành một cái sòng lúc nào cũng đông nghịt người đến rượu chè, hút sách, bài bạc.
Bà Ký đặt gánh hàng xuống đất. Bà mở khóa đẩy cửa, gánh hàng vào. Con Mực ở trong nhà chạy ra mừng rối rít. Nó liếm lia-lịa lên chân bà. Bà khẽ gạt con chó ra, đóng cửa lại. Bà cẩn thận thế vì… nếu không, nhỡ có ai lẻn vào nhà bà biết làm thế nào. Bà nhìn năm gian nhà ngói rộng thênh thang, mờ mờ trong bóng tối, bà rùng mình hơi trợn.
Vào nhà bà vội vã thắp ngay đèn lên, rồi ra nằm vật xuống giường. Bà nằm im lặng, một tay vắt lên trán.
Trong nhà mờ tối và lạnh lẽo. Chỉ thỉnh thoảng có tiếng thở dài mệt nhọc.
Có tiếng gõ cửa. Bà Ký vội vã ngồi nhỏm dậy cầm đèn ra sân hỏi vọng :
– Ai đấy ?
– Con, đẻ mở cửa cho con với.
À Loan, cô con gái nhỏ bà đã đi học về. Bà ra mở cửa và âu yếm hỏi :
– Tối thế này con cứ ở đằng dì có được không ?
– Nhưng mai nghỉ lễ con về chơi nhà.
Hai mẹ con lẳng lặng vào nhà trong.
– Thầy chưa về à hở đẻ ?
– Chưa.
Loan không biết hỏi gì thêm nữa. Đôi mắt ngây thơ, cô ngước lên nhìn mẹ. Cô thấy hình như mẹ cô buồn lắm từ hôm cha cô bỏ nhà đi. Cô nhìn mẹ, lòng không vui. Cô không dám cười và nói nhiều như mọi lần.
Bà Ký cũng im lặng nhìn con. Ngọn đèn dầu leo lắt cháy, lửa vàng khè. Bỗng bà Ký nhìn con đột ngột nói :
– Loan.
– Dạ.
Bà ngừng một giây rồi tiếp, tiếng nói nghẹn ngào :
– Thầy con chưa về. Mà thầy con không về thì nhà cửa không ra thế nào cả. Bây giờ chỉ có cách làm cho thầy con về, là con chịu khó đến đằng ông Ký Mão mời thì thầy con về.
Loan thỏ thẻ :
– Nhưng con sợ lắm !
– Không sợ ! Con đi thì thầy không mắng đâu.
– Con sợ tối.
Bà Ký nhìn Loan phân vân. Khốn nạn ! Cô bé mới tám tuổi đầu. Từ nhà đến nhà ông Ký Mão có gần gụi gì ? Bà Ký hơi ngạc nhiên ! Ồ, sao bà lại dám bảo con gái bé bà đi xa như thế. Trong lúc nghĩ ngợi nhiều quá về gia đình và chồng, tính chiều con của người đàn bà bị lu mờ. Vả, bà nghỉ nếu Loan đến chắc ông Ký sẽ cảm động mà về. Bà nhìn Loan :
– À để đẻ bảo thằng Ánh nó cùng đi với con nhé.
Loan rụt dè :
– Vâng.
– Con chịu khó đi hộ đẻ một tí, con ạ.
Loan ái ngại nhìn mẹ. Cô thương mẹ quá. Bà Ký im, chờ đợi, nước mắt trào ra.
– Nhé con nhé !
– Vâng.
– Thế thì con nghe đẻ. Cứ bạo dạn mà đi. Đến nơi con gọi cửa vào. Vào xem thầy con ngồi đâu thì đến mời thầy về sơi cơm, con nghe chưa !
– Vâng.
– Thế để đẻ gọi thằng Ánh.
Bà quay ra cổng. Một lát bà vào cùng với Ánh, đứa ở nhỏ của người láng giềng. Nó trạc mười ba, mười bốn tuổi, mặt mũi tinh ranh. Vào nhà, Bà Ký hỏi ngay :
– Ánh ! Tôi nhờ Ánh một việc nầy nhé.
– Việc gì cơ ?
– Ánh đưa em Loan đến nhà ông Ký Mão hộ tôi nhé.
Ánh ngần ngừ. Bà Ký tiếp ngay :
– Ánh đưa em cẩn thận rồi về tôi đãi năm hào ăn quà.
Năm hào đối với Ánh là to lắm. Ở nhà quê không bao giờ nó có số tiền to như thế. Thỉnh thoảng có ăn bớt của chủ cũng chỉ được vài xu tiền. Nên thấy bà Ký nói cho năm hào nó bằng lòng ngay.
Ồ, nó sẽ có tiền đánh đáo, tiền cúp đầu hay mua cái lược sừng của thằng cu Tần.
*
Trời đen xạm. Gió thổi vù vù.
Loan và Ánh lủi thủi đi với ngọn đèn nhỏ síu. Loan đi trước, Ánh cầm đèn theo sau. Ngọn lửa vàng rung rung theo gió. Bóng hai đứa trẻ rung theo.
Cả hai lùi lũi đi giữa hai hàng rào găng rậm rạp. Không nói, không kêu, không bước mạnh. Trí óc chúng hoang mang với những hình ảnh ghê rợn.
Một tiếng soạt mạnh trong hàng rào. Loan giật mình mở to mắt, đứng lại. Ánh cũng hơi sợ, nhưng nó trấn tĩnh được ngay.
– Con chó đấy mà. Không sợ.
Và nó rảo bước mạnh dạn. Một lát lên tới đê, chúng đỡ sợ vì trên đê không có cây rậm rạp như trong ngõ. Nhưng gió mạnh thổi vun vút. Lá cây đề gần đấy đập vào nhau lạch tạch. Ngọn lửa nhỏ rung rung, tạt đi rồi phụt tắt. Loan sợ quá lùi lại đi sát bên cạnh Ánh. Cô yên chí Ánh có thể che chở cho mình. Nhưng Ánh cũng sợ, Ánh cũng đi sát vào Loan trông cậy ở Loan như cô tin ở nó.
Cả hai bước vội theo vệt đá mờ mờ trắng. Đi một lúc lâu, chúng trông thấy nhà Ký Mão với những khe cửa đỏ ánh đèn.
Gần đến một cây đa to, chúng đều trợn nhưng nhà ông Ký Mão chỉ còn cách đấy độ hơn trăm bước. Chúng cố liều, bước mạnh. Qua cây đa, cả hai đều nín thở vì cây đa nầy có tiếng là nhiều cú. Và chúng mang máng thấy rằng cú kêu thì độc. Đi khỏi cây đa chúng vui mừng như vượt qua cửa ải.
Tiếng dế kêu rỉ rỉ trong cỏ, lẫn tiếng gió vù vù. Rồi trên cây đa tiếng cắc kè kêu ròn rã. Loan, Ánh cùng run lên và cùng ù té chạy. Chúng chạy cuống cả chân, trống ngực đập mạnh. Chạy như thế cho đến lúc nhà Ký Mão hiện sừng sững ra trước mặt.
Cánh cửa ra vào mở hé. Ở trong, đèn sáng trưng. Loan đứng ngoài ghé mắt nhìn qua khe cửa.
Trong nhà đông quá. Không biết bao nhiêu là người. Có đám đến hàng hai, ba chục người quây chung quanh mấy chiếc chiếu giải liền nhau, Họ chăm chú nhìn một người mặc chiếc áo lụa ngồi xóc cái. Và thỉnh thoảng cãi nhau ồn ào.
Ngoài sân gần lối cổng sau cha Loan và mấy người nữa đang ngồi uống rượu ở một cái bàn tròn. Họ vừa uống vừa nói oang oang. Có lúc một người đứng dậy nắm tay dơ lên nói ồ ồ những gì rồi lại ngồi xuống. Tất cả mặt đều đỏ bừng bừng. Cha Loan cũng thế. Loan thấy cha dữ tợn hơn mọi ngày. Cô hơi sợ. Nhứt là thỉnh thoảng ông cũng đứng dậy nắm tay và nói ồ ồ.
Nghĩ đến mẹ lòng Loan sôn sao lên. Nếu cô không mời được cha về chắc mẹ cô buồn lắm đấy.
Và Loan quyết định. Cô khẽ đẩy cửa, dón dén lách vào.
Cô đi nhè nhẹ đến gần bàn rượu. Cả mấy người đều chưa biết. Mãi đến lúc cô đến sát bàn họ mới nhìn thấy. Họ quay cả ra phía cô bé. Ông Ký nhìn Loan hai mắt đỏ ngầu. Loan hơi run nhưng cố nói :
– Thưa thầy.
Ông gắt :
– Gì ?
Loan ấp úng, mấp máy môi nhớ tới những câu mẹ dặn :
– Thầy… thầy đi về…
Ông Ký cười ha hả. Ông đập mạnh cốc rượu xuống bàn. Loan vừa giật bắn mình, người cha đã quát to :
– Cút ! Không bao giờ ta về cái nhà khốn nạn của mẹ con mày nữa.
Ông lảo đảo đứng dậy. Loan run run lùi ra phía cửa. Tức thì người cha dơ tay lên phũ phàng đẩy cô bé ra đường và đóng xập cửa lại.
