GIƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
Cố ý giấu giếm hoặc che đậy những thông tin quan trọng trong báo cáo hoặc bài thuyết trình để không ai nhận thấy những nhân tố trọng yếu, và lừa cho người khác hoặc phe khác đưa ra quyết định hay kết luận sai lầm.
Trò này thường xảy ra khi ký kết hợp đồng, giao kèo pháp lý, trong đó một bên cố ý che giấu những điều khoản quan trọng, bằng cách chỉ nói về những điều có lợi, hòng cho đối tác không để ý, ký vào hợp đồng hoặc đồng tình với mình, do đó, bị vào thế thua cuộc.
Thường thì khi bên bị lừa phát hiện ra sai sót, họ sẽ phản hồi ngay. Những kẻ giở trò bẩn sẽ biến thể trò này sang thế “mọi sự đã an bài”, bằng trả lời rằng: “Xin lỗi, nhưng anh đã ký mất rồi, chúng tôi không thể làm gì hơn được nữa.” Hay “Để thay đổi cái này phải dính tới pháp luật đấy, anh thật sự có muốn rắc rối như vậy không?”
Mánh lới này có thể xuất hiện với nhiều biến thể:
1. Khi báo cáo dài quá thời gian cho phép, rối rắm, phức tạp hoặc không thứ tự nhằm mục đích làm người đọc lẫn lộn. Trò này có thể được tung ra với hy vọng người đọc sẽ quyết định theo chiều hướng có lợi cho người soạn thảo, hoặc để che giấu những vấn đề không muốn thảo luận.
2. Trong khi thuyết trình hoặc thảo luận, nhà diễn thuyết của chúng ta vô cùng khéo léo “dìm” những thông tin quan trọng xuống bằng cách nói thật nhanh, qua loa hoặc bỏ qua điểm mấu chốt, mà chỉ thảo luận những điểm họ muốn mọi người hướng tới, thậm chí còn tung hỏa mù, khiến cho những người khác ra quyết định sai lầm.
Tài liệu phát cho đại biểu tham dự cuộc họp cũng được “cài” theo mánh này. Trong khi, các tài liệu cần được trình bày dưới dạng ghi chú ngắn gọn thì đây lại trình bày quá dài. Rõ ràng, thông tin phải được chuyển tải đến người tham dự, nhưng chả mấy ai quan tâm đến việc phải xây dựng một cấu trúc văn bản giúp tối ưu hóa việc ra quyết định từ những nhân vật cốt cán trong công ty. Trung thực, rõ ràng, trao đổi toàn diện là điều cần thiết. Những điều này không tạo nên mánh lới gian manh.
Tuy nhiên, nếu ở đây xuất hiện âm mưu cố ý che giấu hoặc lấp liếm thông tin quan trọng, hay đưa ra một báo cáo đồ sộ gần sát với cuộc họp chủ chốt một cách khó hiểu, vậy là đã có một kế bẩn công sở điển hình.
Ở tình huống đầu chương, chúng ta đã chứng kiến trò bẩn mà lão Jerry xài ngay từ lúc bắt đầu. Surrinder cũng không phải kẻ ngô ngọng gì cho cam, mụ nhanh chóng bật lại. Có thể, Jerry tung đòn bẩn này quá nhiều lần trước đó và Surrinder đã đề cao cảnh giác. Jerry xem ra có vẻ muốn lẩn tránh các câu hỏi liên quan đến Khởi nguồn. Thật là tệ quá!
KẾ BẨN NÀY ĐE DỌA GÌ ĐẾN TỔ CHỨC
Cảnh báo về lợi nhuận – điều này đe dọa thế nào tới lợi ích của tổ chức?
Nếu trò bẩn này đã được tung ra, chắc chắn đã có vài vấn đề nghiêm trọng được quyết định và đi ngược lại với quan điểm của nhà quản trị thuộc phái Gian hùng. Nếu không đưa ra được những quyết định kinh doanh quan trọng dựa trên những thông tin chính xác, dĩ nhiên, cái giá công ty phải trả sẽ rất lớn.
Độ mẫn cảm của tổ chức – công ty sẽ điêu đứng ra sao với những hành vi này?
Đối với những dự án đang trong tình trạng chẳng lấy gì làm khả quan, khi ai đó muốn giấu giếm chuyện gì, thường là năng lực kém cỏi của họ hoặc những gì họ chấm mút được từ các thỏa thuận liên quan. Thay vì việc thừa nhận lỗi lầm, họ cố gắng che đậy mọi thứ bằng trò bẩn này.
Đe dọa văn hóa – điều này ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và tinh thần nhân viên như thế nào?
Mức đe dọa khá thấp. Ảnh hưởng của trò bẩn tác động lên văn hóa công ty là xu hướng nảy sinh những báo cáo dài dòng, ngôn ngữ khuếch trương nhưng thông tin lại mù mờ, rối như canh hẹ, ngoài ra còn được thuyết trình với tốc độ chóng mặt nữa chứ.
Tỷ lệ rủi ro của kẻ chơi bẩn – mức độ rủi ro và khả năng bị vạch trần là bao nhiêu?
Nếu bị phát hiện, quả là đáng xấu hổ! Như đã đọc trong chương này, Jerry chơi bẩn và bị bóc trần. Điều đó đã ném kế hoạch của lão và cả cuộc họp vào mớ bòng bong. Do vậy, Jerry chẳng nhận được gì. Nếu phần bị lược bỏ lại là phần nghiêm trọng, có thể sẽ có phạm tội. Chú ý rằng, những điều tra của cơ quan bảo vệ pháp luật luôn tập trung vào khai thác thông tin.
Cảnh báo về an nguy cho nạn nhân – nạn nhân có thể gặp phải những rủi ro nào khi kế bẩn được tung ra?
Nếu có người chơi bạn bằng trò này, thì lý do đơn giản chỉ là khi họ thành công, bạn sẽ là kẻ thua thiệt.
Cần phải đặc biệt chú ý trước những vấn đề nghiêm trọng.
THUỐC GIẢI CHO KẾ BẨN SỐ 13
Tất nhiên sẽ tốt hơn nếu chúng ta chắc chắn rằng mình không khơi gợi người khác giở trò này ra ngay từ những bước đầu tiên. Chúng ta có thể, hoặc ít nhất, cũng tiêm phòng được cho bản thân bằng cách nhận thức sáng suốt vấn đề trên cơ sở những tiêu chuẩn cụ thể. Buồn nhất là khi chúng ta rơi vào tình huống mà chính mình biết hay không biết cái gì chúng ta cũng chịu!
Để giảm rủi ro khi trò này đã được tung ra, hãy làm rõ những thông tin còn chưa rõ, và cách họ báo cáo hay trình bày vấn đề.
– Rõ ràng về câu hỏi bạn cần trả lời.
– Phải chắc chắn những thông tin đưa ra ngắn gọn, súc tích.
– Tóm tắt được vấn đề quan trọng.
– Yêu cầu họ trả lời những câu hỏi chủ chốt từ những bên liên quan quan trọng.
– Làm rõ những quyết định cần đưa ra. Xác định thông tin cần thiết. Yêu cầu họ rõ ràng trong chuyện này.
– Đề nghị họ trình bày cả ưu điểm và nhược điểm để mọi người có thể nhìn nhận vấn đề từ hai phía.
– Yêu cầu họ xem xét mọi lựa chọn, chứ không phải chỉ một lựa chọn họ thấy hài lòng!
Chúng tôi chắc chắn, bạn còn có thể nghĩ ra nhiều điểm khác nữa, nhờ đó, có thể hạn chế đến mức tối đa rủi ro trò này có thể gây ra từ những bước đầu tiên.
NHỮNG CÂU HỎI LẬT TẨY TRÒ GIƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
– Đâu là những nhân tố quan trọng tôi cần phải biết?
– Có phải đó là những gì mà tôi chưa biết về chuyện này không?
– Câu hỏi nào cần đưa ra nhưng tới thời điểm này vẫn chưa có ai hỏi?
– Thực ra thì anh muốn tôi hướng tới điều gì? Tại sao lại phải che giấu những điểm kia?
– Những luận điểm anh đưa rõ ràng đến mức nào?
– Những thông tin nào anh còn giữ lại?
– Nếu muốn bóp chết ý tưởng này, anh sẽ hỏi câu nào?
– Những lý do cá nhân nào đối nghịch với đề xuất của anh?
– Nếu có chuyện gì xảy ra, anh sẽ cố giữ lại, tránh né hoặc che giấu điều gì?
Ít nhất, bạn cũng khiến cho kẻ kia lâm vào tình huống khó xử. Cách họ phản ứng thế nào sẽ nói lên tất cả. Không kể trò bẩn có đang được chơi hay không, bạn cũng làm sáng tỏ được khối điều.
Nếu bạn bị dính đòn (nói cách khác, bạn biết mình chưa nắm được điều gì đó), bạn cần chắc chắn chuyện này sẽ không xảy ra thêm một lần nào nữa. Sách lược chúng tôi đề xuất là để cho nhà quản trị thuộc phái Gian hùng biết rằng bạn nắm được thủ đoạn của họ. Đừng để họ thấy sự thiếu quyết đoán của bạn, và cho rằng thủ đoạn của họ đang có tác động trong một chừng mực nào đó.
“Jerry, anh biết những thông tin mà tôi cũng cần phải biết để đưa ra quyết định đúng đắn. Tôi cực kỳ thất vọng khi yếu tố sống còn đó lại bị bỏ qua. Để mang lại lợi ích cho khách hàng/công ty, chúng ta cần tất cả những thông tin chính xác. Vậy thì, chúng ta sẽ nói chuyện một cách lớp lang trình tự để tránh tình trạng này trong tương lai chứ?”
Tất nhiên, bạn có thể chọn cách làm rõ thiệt hại do sự lấp liếm của họ gây ra. Khi làm như thế, hãy hành động sớm, ngắn gọn và quyết đoán. Bạn nên chuyển thẳng sang đề xuất về phương cách làm việc cùng nhau cho nhanh chóng, hiệu quả. Việc đưa ra con đường phát triển cho tương lai là việc sống còn, chúng là dấu hiệu biểu hiện hiểu biết về các mưu hèn kế bẩn chốn công sở của chúng ta và cũng cho đối phương biết chúng ta quan tâm đến hiệu quả làm việc với họ trong tương lai. Chúng ta không cần phải mua thêm kẻ thù nữa.
Bây giờ, bạn phải quyết định xem cuộc chiến này có đủ quan trọng, và đủ tầm chiến lược để tham gia hay không. Bạn cũng cần quyết định xem phải ứng biến sách lược này cho khớp với tình huống cụ thể ra sao. Đây là một thử thách (nếu dễ đối phó, người ta chẳng giở trò bẩn ra làm gì), nhưng ít nhất thì bạn cũng can đảm và sẵn sàng đương đầu với nó! Bất kể kết quả ra sao, bạn cũng đã thể hiện tư duy chính trị chốn thương trường cùng sự quyết đoán và trung thực.
Mẹo vặt
CHIẾN LƯỢC VÀ LỰA CHỌN
Được rồi, có ai đó đang bày trò, có thể là bày trò với bạn, và bạn cảm thấy muốn trả thù. Mặc dù trả thù là một phản ứng và động lực tự nhiên của con người, đây không phải là một nước cờ hay vì trả thù chỉ làm tình hình thêm nghiêm trọng. Đúng vậy, có cách khác tốt hơn để đưa mọi việc đi lên, nhưng chớ có manh động, hãy tự hỏi bản thân xem đây có phải là cuộc chiến đáng tham gia hay không. Chọn cuộc chiến để tham gia cũng rất quan trọng. Những trò chơi nơi chính trường kinh tế có đủ mức độ khác nhau, vì vậy không thể chiến thắng trong tất cả những trò chơi đó. Để dành năng lượng và tài năng cho những vấn đề thực sự quan trọng và bỏ qua những lùm xùm cò con. Nếu đây không phải là một trận chiến chính trị thương trường có ý nghĩa sống còn với bạn? Thỉnh thoảng, để bọn Gian hùng thắng cũng được, vì bạn có nhiều việc quan trọng hơn để làm.
GIƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
Cố ý giấu giếm hoặc che đậy những thông tin quan trọng trong báo cáo hoặc bài thuyết trình để không ai nhận thấy những nhân tố trọng yếu, và lừa cho người khác hoặc phe khác đưa ra quyết định hay kết luận sai lầm.
Trò này thường xảy ra khi ký kết hợp đồng, giao kèo pháp lý, trong đó một bên cố ý che giấu những điều khoản quan trọng, bằng cách chỉ nói về những điều có lợi, hòng cho đối tác không để ý, ký vào hợp đồng hoặc đồng tình với mình, do đó, bị vào thế thua cuộc.
Thường thì khi bên bị lừa phát hiện ra sai sót, họ sẽ phản hồi ngay. Những kẻ giở trò bẩn sẽ biến thể trò này sang thế “mọi sự đã an bài”, bằng trả lời rằng: “Xin lỗi, nhưng anh đã ký mất rồi, chúng tôi không thể làm gì hơn được nữa.” Hay “Để thay đổi cái này phải dính tới pháp luật đấy, anh thật sự có muốn rắc rối như vậy không?”
Mánh lới này có thể xuất hiện với nhiều biến thể:
1. Khi báo cáo dài quá thời gian cho phép, rối rắm, phức tạp hoặc không thứ tự nhằm mục đích làm người đọc lẫn lộn. Trò này có thể được tung ra với hy vọng người đọc sẽ quyết định theo chiều hướng có lợi cho người soạn thảo, hoặc để che giấu những vấn đề không muốn thảo luận.
2. Trong khi thuyết trình hoặc thảo luận, nhà diễn thuyết của chúng ta vô cùng khéo léo “dìm” những thông tin quan trọng xuống bằng cách nói thật nhanh, qua loa hoặc bỏ qua điểm mấu chốt, mà chỉ thảo luận những điểm họ muốn mọi người hướng tới, thậm chí còn tung hỏa mù, khiến cho những người khác ra quyết định sai lầm.
Tài liệu phát cho đại biểu tham dự cuộc họp cũng được “cài” theo mánh này. Trong khi, các tài liệu cần được trình bày dưới dạng ghi chú ngắn gọn thì đây lại trình bày quá dài. Rõ ràng, thông tin phải được chuyển tải đến người tham dự, nhưng chả mấy ai quan tâm đến việc phải xây dựng một cấu trúc văn bản giúp tối ưu hóa việc ra quyết định từ những nhân vật cốt cán trong công ty. Trung thực, rõ ràng, trao đổi toàn diện là điều cần thiết. Những điều này không tạo nên mánh lới gian manh.
Tuy nhiên, nếu ở đây xuất hiện âm mưu cố ý che giấu hoặc lấp liếm thông tin quan trọng, hay đưa ra một báo cáo đồ sộ gần sát với cuộc họp chủ chốt một cách khó hiểu, vậy là đã có một kế bẩn công sở điển hình.
Ở tình huống đầu chương, chúng ta đã chứng kiến trò bẩn mà lão Jerry xài ngay từ lúc bắt đầu. Surrinder cũng không phải kẻ ngô ngọng gì cho cam, mụ nhanh chóng bật lại. Có thể, Jerry tung đòn bẩn này quá nhiều lần trước đó và Surrinder đã đề cao cảnh giác. Jerry xem ra có vẻ muốn lẩn tránh các câu hỏi liên quan đến Khởi nguồn. Thật là tệ quá!
KẾ BẨN NÀY ĐE DỌA GÌ ĐẾN TỔ CHỨC
Cảnh báo về lợi nhuận – điều này đe dọa thế nào tới lợi ích của tổ chức?
Nếu trò bẩn này đã được tung ra, chắc chắn đã có vài vấn đề nghiêm trọng được quyết định và đi ngược lại với quan điểm của nhà quản trị thuộc phái Gian hùng. Nếu không đưa ra được những quyết định kinh doanh quan trọng dựa trên những thông tin chính xác, dĩ nhiên, cái giá công ty phải trả sẽ rất lớn.
Độ mẫn cảm của tổ chức – công ty sẽ điêu đứng ra sao với những hành vi này?
Đối với những dự án đang trong tình trạng chẳng lấy gì làm khả quan, khi ai đó muốn giấu giếm chuyện gì, thường là năng lực kém cỏi của họ hoặc những gì họ chấm mút được từ các thỏa thuận liên quan. Thay vì việc thừa nhận lỗi lầm, họ cố gắng che đậy mọi thứ bằng trò bẩn này.
Đe dọa văn hóa – điều này ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và tinh thần nhân viên như thế nào?
Mức đe dọa khá thấp. Ảnh hưởng của trò bẩn tác động lên văn hóa công ty là xu hướng nảy sinh những báo cáo dài dòng, ngôn ngữ khuếch trương nhưng thông tin lại mù mờ, rối như canh hẹ, ngoài ra còn được thuyết trình với tốc độ chóng mặt nữa chứ.
Tỷ lệ rủi ro của kẻ chơi bẩn – mức độ rủi ro và khả năng bị vạch trần là bao nhiêu?
Nếu bị phát hiện, quả là đáng xấu hổ! Như đã đọc trong chương này, Jerry chơi bẩn và bị bóc trần. Điều đó đã ném kế hoạch của lão và cả cuộc họp vào mớ bòng bong. Do vậy, Jerry chẳng nhận được gì. Nếu phần bị lược bỏ lại là phần nghiêm trọng, có thể sẽ có phạm tội. Chú ý rằng, những điều tra của cơ quan bảo vệ pháp luật luôn tập trung vào khai thác thông tin.
Cảnh báo về an nguy cho nạn nhân – nạn nhân có thể gặp phải những rủi ro nào khi kế bẩn được tung ra?
Nếu có người chơi bạn bằng trò này, thì lý do đơn giản chỉ là khi họ thành công, bạn sẽ là kẻ thua thiệt.
Cần phải đặc biệt chú ý trước những vấn đề nghiêm trọng.
THUỐC GIẢI CHO KẾ BẨN SỐ 13
Tất nhiên sẽ tốt hơn nếu chúng ta chắc chắn rằng mình không khơi gợi người khác giở trò này ra ngay từ những bước đầu tiên. Chúng ta có thể, hoặc ít nhất, cũng tiêm phòng được cho bản thân bằng cách nhận thức sáng suốt vấn đề trên cơ sở những tiêu chuẩn cụ thể. Buồn nhất là khi chúng ta rơi vào tình huống mà chính mình biết hay không biết cái gì chúng ta cũng chịu!
Để giảm rủi ro khi trò này đã được tung ra, hãy làm rõ những thông tin còn chưa rõ, và cách họ báo cáo hay trình bày vấn đề.
– Rõ ràng về câu hỏi bạn cần trả lời.
– Phải chắc chắn những thông tin đưa ra ngắn gọn, súc tích.
– Tóm tắt được vấn đề quan trọng.
– Yêu cầu họ trả lời những câu hỏi chủ chốt từ những bên liên quan quan trọng.
– Làm rõ những quyết định cần đưa ra. Xác định thông tin cần thiết. Yêu cầu họ rõ ràng trong chuyện này.
– Đề nghị họ trình bày cả ưu điểm và nhược điểm để mọi người có thể nhìn nhận vấn đề từ hai phía.
– Yêu cầu họ xem xét mọi lựa chọn, chứ không phải chỉ một lựa chọn họ thấy hài lòng!
Chúng tôi chắc chắn, bạn còn có thể nghĩ ra nhiều điểm khác nữa, nhờ đó, có thể hạn chế đến mức tối đa rủi ro trò này có thể gây ra từ những bước đầu tiên.
NHỮNG CÂU HỎI LẬT TẨY TRÒ GIƯƠNG ĐÔNG KÍCH TÂY
– Đâu là những nhân tố quan trọng tôi cần phải biết?
– Có phải đó là những gì mà tôi chưa biết về chuyện này không?
– Câu hỏi nào cần đưa ra nhưng tới thời điểm này vẫn chưa có ai hỏi?
– Thực ra thì anh muốn tôi hướng tới điều gì? Tại sao lại phải che giấu những điểm kia?
– Những luận điểm anh đưa rõ ràng đến mức nào?
– Những thông tin nào anh còn giữ lại?
– Nếu muốn bóp chết ý tưởng này, anh sẽ hỏi câu nào?
– Những lý do cá nhân nào đối nghịch với đề xuất của anh?
– Nếu có chuyện gì xảy ra, anh sẽ cố giữ lại, tránh né hoặc che giấu điều gì?
Ít nhất, bạn cũng khiến cho kẻ kia lâm vào tình huống khó xử. Cách họ phản ứng thế nào sẽ nói lên tất cả. Không kể trò bẩn có đang được chơi hay không, bạn cũng làm sáng tỏ được khối điều.
Nếu bạn bị dính đòn (nói cách khác, bạn biết mình chưa nắm được điều gì đó), bạn cần chắc chắn chuyện này sẽ không xảy ra thêm một lần nào nữa. Sách lược chúng tôi đề xuất là để cho nhà quản trị thuộc phái Gian hùng biết rằng bạn nắm được thủ đoạn của họ. Đừng để họ thấy sự thiếu quyết đoán của bạn, và cho rằng thủ đoạn của họ đang có tác động trong một chừng mực nào đó.
“Jerry, anh biết những thông tin mà tôi cũng cần phải biết để đưa ra quyết định đúng đắn. Tôi cực kỳ thất vọng khi yếu tố sống còn đó lại bị bỏ qua. Để mang lại lợi ích cho khách hàng/công ty, chúng ta cần tất cả những thông tin chính xác. Vậy thì, chúng ta sẽ nói chuyện một cách lớp lang trình tự để tránh tình trạng này trong tương lai chứ?”
Tất nhiên, bạn có thể chọn cách làm rõ thiệt hại do sự lấp liếm của họ gây ra. Khi làm như thế, hãy hành động sớm, ngắn gọn và quyết đoán. Bạn nên chuyển thẳng sang đề xuất về phương cách làm việc cùng nhau cho nhanh chóng, hiệu quả. Việc đưa ra con đường phát triển cho tương lai là việc sống còn, chúng là dấu hiệu biểu hiện hiểu biết về các mưu hèn kế bẩn chốn công sở của chúng ta và cũng cho đối phương biết chúng ta quan tâm đến hiệu quả làm việc với họ trong tương lai. Chúng ta không cần phải mua thêm kẻ thù nữa.
Bây giờ, bạn phải quyết định xem cuộc chiến này có đủ quan trọng, và đủ tầm chiến lược để tham gia hay không. Bạn cũng cần quyết định xem phải ứng biến sách lược này cho khớp với tình huống cụ thể ra sao. Đây là một thử thách (nếu dễ đối phó, người ta chẳng giở trò bẩn ra làm gì), nhưng ít nhất thì bạn cũng can đảm và sẵn sàng đương đầu với nó! Bất kể kết quả ra sao, bạn cũng đã thể hiện tư duy chính trị chốn thương trường cùng sự quyết đoán và trung thực.
Mẹo vặt
CHIẾN LƯỢC VÀ LỰA CHỌN
Được rồi, có ai đó đang bày trò, có thể là bày trò với bạn, và bạn cảm thấy muốn trả thù. Mặc dù trả thù là một phản ứng và động lực tự nhiên của con người, đây không phải là một nước cờ hay vì trả thù chỉ làm tình hình thêm nghiêm trọng. Đúng vậy, có cách khác tốt hơn để đưa mọi việc đi lên, nhưng chớ có manh động, hãy tự hỏi bản thân xem đây có phải là cuộc chiến đáng tham gia hay không. Chọn cuộc chiến để tham gia cũng rất quan trọng. Những trò chơi nơi chính trường kinh tế có đủ mức độ khác nhau, vì vậy không thể chiến thắng trong tất cả những trò chơi đó. Để dành năng lượng và tài năng cho những vấn đề thực sự quan trọng và bỏ qua những lùm xùm cò con. Nếu đây không phải là một trận chiến chính trị thương trường có ý nghĩa sống còn với bạn? Thỉnh thoảng, để bọn Gian hùng thắng cũng được, vì bạn có nhiều việc quan trọng hơn để làm.
