Khoảng gần hai tuần sau, người đại lý của tôi thu xếp một cuộc hẹn cho tôi với Tổng biên tập của tổ hợp tạp chí Everyday Magazines. Đây là một tổ hợp ấn phẩm dìm dư luận quần chúng Mỹ với thông tin và giả thông tin, tình dục và giả tình dục, văn hoá và triết lý nặng đầu.
Những tạp chí điện ảnh, phiêu lưu cho công nhân áo xanh, một nguyệt san thể thao, câu cá săn bắn, những tờ tạp chí cười Nhà lãnh đạo của tổ hợp nghiêng về quan điểm lái những người trẻ biết thưởng thức văn học và điện ảnh tiền phong.
Đó thực sự là một hổ lốn thức ăn tinh thần thuộc dạng tạp- pí-lù. Everyday thu dụng nhiều nhà văn tự do bởi vì họ phải in ấn nửa triệu chữ mỗi tháng. Người đại lý bảo tôi rằng ông Tổng biên tập biết anh Artie của tôi và rằng anh Artie đã gọi điện thoại cho ông ấy để dọn đường cho tôi.
Ở tổ hợp Everyday Magazines, mọi người đều có vẻ như lạc chỗ. Dường như không có ai thuộc về nơi đó. Ấy thế mà họ lại làm ra được những tờ tạp chí mang lại lợi nhuận cao. Buồn cười thật đấy, thế nhưng trong hệ thống nhà nước liên bang, tất cả chúng tôi đều thích nghi, ai nấy đều vui vẻ cả làng và tuy vậy tất cả chúng tôi đều làm việc rất tơ lơ mơ, chẳng phải nhọc công sức gì mấy.
Tổng biên tập, Eddie Lancer, đã cùng học với anh Artie của tôi ở Đại học Missouri, và chính anh tôi là người đầu tiên đã gợi ý việc này cho người đại lý của tôi. Tất nhiên Lancer biết ngay rằng tôi không thích hợp với công việc chỉ sau hai phút phỏng vấn. Thực tế là như vậy. Quả là tôi chả biết gì về hậu trường của một tạp chí. Nhưng với Lancer điều này lại là một lợi thế! Anh ta chẳng coi kinh nghiệm là cái thớ gì. Điều Lancer tìm kiếm là những con người hoang tưởng, rối loạn tinh thần! Và sau này, anh ta nói với tôi là tôi rất đủ phẩm chất về phương diện đó. Eddie Lancer cũng là một nhà tiểu thuyết; anh ta đã xuất bản một quyển sách mà tôi rất thích, đúng một năm trước đây. Anh biết quyển tiểu thuyết của tôi và nói anh thích quyển đó và bảo rằng điều đó rất có trọng lượng trong chuyện xin việc làm. Trên bảng trước mặt anh có một tựa đề lớn cắt ra từ tờ Times: “Chiến tranh nguyên tử gây ảnh hưởng tồi tệ đến thị trường chứng khoán Wall Street”.
Thấy tôi đang nhìn vào mảnh cắt đó, anh nói:
– Cậu có nghĩ là cậu có thể viết một truyện ngắn mô tả một anh chàng lo lắng về hiện tượng đó?
– Được chứ, – tôi nói.
Và tôi bắt tay vào ngay. Tôi viết câu chuyện về một giám đốc trẻ lo lắng về các cổ phiếu chứng khoán của anh ta xuống quá nhanh sau khi những quả bom nguyên tử rơi xuống. Tôi không phạm sai lầm là đi chế giễu anh chàng đó hay tỏ ra mình đạo dức.
Tôi viết thẳng tuột ra. Nếu người ta chấp nhận tiền đề cơ bản, thì người ta chấp nhận anh chàng đó. Nếu người ta không chấp nhận tiền đề cơ bản, thì đó là một chuyện phúng dụ đầy chất hài hước.
Lancer rất thích truyện đó.
– Cậu hợp với tạp chí của bọn này lắm đấy, – anh nói. – Ý tưởng chủ đạo là làm sao tạo ra được một biểu tượng hai mặt. Làm sao cho kẻ ngốc đọc thấy thích mà người khôn đọc vẫn thấy hay. Thế mới là người viết giỏi.
Anh dừng lời một lát:
– Cậu khác với Artie, anh cậu, nhiều lắm!
– Vâng, tôi biết, – tôi nói. – Và anh cũng vậy.
Lancer cười toét miệng:
– Chúng tôi là bạn thân hồi học chung với nhau. Artie là con người trung thực nhất mà tôi từng gặp. Cậu biết không, khi anh ấy yêu cầu tôi phỏng vấn cậu, tôi hơi ngạc nhiên đấy. Đó là lần đầu tiên mà tôi được biết anh ấy chịu mở miệng xin một ân huệ đấy.
– Anh ấy chỉ làm điều đó vì tôi thôi, – tôi nói.
– Con người thẳng thắn nhất mà tôi từng biết trong đời mình, – Lancer nói.
– Cái tính đó dễ mang vạ lắm, – tôi nói.
Và chúng tôi cùng cười.
Lancer và tôi biết rằng cả hai chúng tôi đều là những kẻ biết mưu sinh thoát hiểm. Có nghĩa là không thẳng thắn mấy, rằng chúng tôi đều là những con người cơ hội chủ nghĩa, những kẻ giỏi xoay sở ở một mức độ nào đấy. Lý do khoan miễn đó là chúng tôi còn có những quyển sách phải viết ra. Vì thế chúng tôi phải “mưu sinh thoát hiểm” dù gặp bất kì tình huống nào. Mọi người ai cũng cần có lý do khoan miễn đặc biệt và vững chắc cho mình.
Tôi ngạc nhiên biết bao (nhưng Lancer thì lại chẳng ngạc nhiên chút nào), khi mình trở nên một nhà văn viết cho tạp chí rất ăn khách. Tôi có thể viết vô khối chuyện phiêu lưu hay chuyện chiến tranh loại loàng xoàng để giải trí, đọc xong rồi quên đi. Tôi có thể viết những chuyện tình ướt át pha chút khiêu dâm nhẹ cho tờ tạp chí văn nghệ của tổ hợp. Tôi có thể viết bài điểm phim kiểu làm bộ làm tịch, ra vẻ khinh khỉnh hay một bài điểm sách kiểu khen ư, chê tí, có chút trịch thượng. Hoặc tác uy tác phúc bằng cách viết một nhận xét nhiệt tình khiến cho người ta muốn đi ra ngoài tìm xem hay đọc cái gì mà hay quá như vậy. Tôi không bao giờ ký tên thật nơi những bài viết lình tinh loại đó. Nhưng tôi không xấu hổ về chúng.
Tôi biết rằng chúng là loại phó phẩm, hàng kém chất lượng, thế nhưng tôi vẫn thích chúng. Tôi yêu chúng vì cả đời mình, cho đến lúc ấy, tôi chưa chứng tỏ được một tài năng nào đáng tự hào. Tôi là một anh lính bét-dem, đi lính ba bốn năm trời chẳng được cái huân chương nào, chẳng nhích lên được chút nào trong cái “hệ thống quân giai” để được mang lon thầy cai, thầy đội, mà vẫn cứ trần xì cái quân hàm “đơ-zèm-cùi-bắp”. Chẳng có lon lá gì, nên lúc nào mở lời tán tỉnh đều bị các em khinh khỉnh nhìn bằng nửa con mắt! Tôi chẳng đàn ngọt hát hay, cũng không có chút năng khiếu máy móc, chẳng biết chữa vít lửa cho chiếc xe hư, không trồng được một cây kiểng nào.
Tôi là một tay đánh máy loại cò mổ và cũng chưa phải là một kẻ ăn hối lộ loại sừng sỏ. Tôi chỉ chắc chắn một điều: tôi là một nghệ sĩ, nhưng chuyện đó đâu có gì đáng để khoe khoang khoác lác? Đó là một loại tín ngưỡng, một thứ đạo, hay là một thứ sở thích tiêu khiển cá nhân.
Nhưng giờ đây tôi thực sự đã chứng tỏ mình có “tài năng”: một nhà văn chuyên viết chuyện lăng quăng, thuộc hàng tay nghề cao! Và tôi yêu thích điều đó. Đặc biệt là từ khi, lần đầu tiên trong đời, tôi có khả năng kiếm sống tốt với nghề viết. Một cách hợp pháp.
Tiền từ các bài báo được khoảng trung bình bốn trăm đô-la mỗi tháng. Còn công việc bên quân đội mang lại cho tôi hai trăm đô-la mỗi tuần. Và dường như công việc kích phát năng lượng, tôi lại khởi đầu viết quyển tiểu thuyết thứ nhì. Eddie Lancer cũng đang viết một quyển sách mới và chúng tôi dùng phần lớn thời giờ làm việc chung với nhau để đàm đạo về các quyển tiểu thuyết của chúng tôi hơn là nói về các bài báo.
Cuối cùng chúng tôi trở thành “cánh hẩu” với nhau đến độ sau sáu tháng cộng tác với tính cách nhà văn tự do, anh đề nghị tôi phụ trách một chuyên mục của tạp chí. Nhưng tôi không muốn bỏ cái khoản ngoại bổng từ hai đến ba ngàn đô-la mỗi tháng mà tôi vẫn còn kiếm được đều đều nhờ vị trí công tác bên quân đội. Việc ăn hối lộ diễn ra gần hai năm mà không gặp trở ngại nào. Giờ đây tôi có thái độ giống như Frank. Tôi không nghĩ sẽ có chuyện gì xảy ra. Như vậy, sự thật là tôi thích sự hào hứng và việc vận dụng mưu thuật để làm một tên trộm!
Đời tôi đang gặp lúc thời vận hanh thông. Việc viết lách diễn tiến tốt và mỗi thứ bảy tôi mang Vallie và lũ nhóc ra chơi ở Long Island, nơi những căn nhà riêng cho từng gia đình đang mọc lên như cỏ dại. Chúng tôi đã đăng ký mua nhà biệt lập. Bốn phòng ngủ, hai phòng tắm.
Chúng tôi chỉ còn đợi mười hai tháng nữa là nhận được nhà mới. Bây giờ là lúc phải yêu cầu anh Eddie Lancer một ân huệ nhỏ.
– Tôi vẫn luôn thích Las Vegas, – tôi bảo Eddie. – Tôi thích làm một phóng sự về nơi đó.
– Được thôi, bất cứ lúc nào, – anh nói. – Nhớ viết về những kẻ móc nối nơi đó.
Và anh thu xếp mọi chi phí. Rồi chúng tôi bàn về mục minh hoạ màu mè cho câu truyện. Chúng tôi vẫn luôn hội ý với nhau vụ này bởi vì đây là đề tài có nhiều chuyện tếu lắm, giúp chúng tôi cười đùa xả láng. Như thường lệ, cuối cùng Eddie tìm ra một ý tưởng rất hiệu quả. Một cô gái đẹp với quần áo rất “nghèo” trong một điệu vũ ngoáy mông cực kỳ khiêu khích và ác chiến? Và từ lỗ rốn của nàng, một con xúc xắc đỏ lăn ra chỉ rõ con số 11 may mắn. Dòng chữ bắt mắt trên trang bìa sẽ là “Hãy tìm vận may với các cô nàng ở Las Vegas”.
Trước tiên phải có một sự vụ lệnh công tác. Đó là một món béo bở. Tôi sắp phỏng vấn nhà văn nổi tiếng nhất ở Mỹ, Osano.
Eddie Lancer cho tôi sự vụ lệnh công tác cho tờ tạp chí “soái hạm lệnh kỳ” tờ Everyday Life, lá cờ đầu của tổ hợp thông tin. Sau đó, tôi có thể đi Las Vegas viết loạt bài điều tra phóng sự kia, kết hợp việc chung với việc riêng, kiêm luôn du hí bằng tiền cơ quan. Làm việc như thế, thích thật?
Eddie Lancer nghĩ rằng Osano là nhà văn lớn nhất ở Mỹ và anh ta quá “khớp” cái uy danh vang dội đó nên không thể tự mình làm cuộc phỏng vấn. Tôi là người duy nhất trong ban biên tập không bị ấn tượng. Ông nổi danh cỡ nào cũng mặc, có gì mà tôi rét. Biết đâu một ngày kia, tôi còn nổi danh hơn cả ông nữa kìa! Tôi không tin là Osano giỏi đến độ như người ta tán tụng. Với lại tôi không tin bất kỳ nhà vãn nào thuộc loại hướng ngoại. Trong khi Osano đã xuất hiện trên tivi hàng trăm lần, làm giám khảo ở Liên hoan phim Cannes, bị bắt vì dẫn đầu những người tuần hành phản đối, chẳng cần biết là họ phản đối cái đếch gì? Và hăng hái viết lời giới thiệu ở trang bìa cho mọi quyển tiểu thuyết mới ra của bạn bè ông ta.
Vả chăng, ông ta đã đi đến thành công bằng con đường dễ dàng.
Quyển tiểu thuyết đầu tiên của ông, xuất bản khi ông mới hai mươi lăm, đã làm ông nổi tiếng khắp thế giới. Ông xuất thân từ gia đình giàu có, tốt nghiệp đại học Yale. Ông chưa từng biết đến chuyện phải đấu tranh gian khổ cho nghệ thuật của mình như thế nào. Và nhất là, tôi không ưa ông ta mấy, bởi vì tôi đã từng gửi cho ông ta quyển tiểu thuyết đầu tiên của tôi, hi vọng một lời giới thiệu nhưng ông ta lờ tịt đi, làm như chẳng nhận được nó. Lão này “chảnh” quá, không điệu với đàn em chút nào!
Khi tôi đi phỏng vấn Osano, thì uy thế nhà văn của ông ta đối với các nhà xuất bản đang có chiều khựng lại.
Ông ta vẫn còn có thể đòi một khoản ứng trước khá lớn cho một quyển sách, ông ta vẫn còn có những nhà phê bình ca ngợi mình. Nhưng phần lớn sách của ông thuộc loại phi hư cấu (non-fiction). Trong suốt mười năm qua, ông ta không còn khả năng viết ra một tác phẩm hư cấu nữa. Ông ta đang làm việc cho kiệt tác của mình, một trường thiên tiểu thuyết nó sẽ là tác phẩm văn chương vĩ đại nhất kể từ “Chiến tranh và Hoà bình”. Tất cả các nhà phê bình đếu nhất trí như thế. Cả Osano cũng khẳng định như thế. Một nhà xuất bản đã ứng trước cho ông hơn một trăm ngàn đô-la và còn phải chờ cỡ mười năm sau may ra tác phẩm mới hoàn tất. Trong khi đó ông viết những quyển sách phi hư cấu về những đề tài nóng bỏng mà vài nhà phê bình cho rằng còn hay hơn nhiều quyển tiểu thuyết nữa. Ông ta cứ đẻ ra sòn sòn vài tháng một quyển và lượm những tấm séc béo bở bỏ túi. Nhưng mỗi quyển bán ra càng ít đi. Ông đã làm công chúng độc giả của mình thấy nhàm. Nên cuối cùng, ông chấp nhận lời mời làm tổng biên tập cho một tạp chí điểm sách có ảnh hưởng nhất trong nước.
Vị tiền nhiệm của Osano đã đảm đương công việc đó trong hai mươi năm. Một anh chàng với những bằng cấp uy tín từ những đại học danh tiếng, một con người uyên bác, gia đình giàu sang quyền quý. Nhưng lại là một anh chàng luyến ái trái khoáy suốt đời. Chuyện này cũng không sao, có điều càng lớn tuổi ông ta lại càng trơ tráo về khoản đó khiến người ta dễ bị sượng. Một chiều nắng quái, ông ta bị bắt gặp đang đè lên cậu trai giúp việc văn phòng, đàng sau chồng sách cao mà ông ta dựng lên như một bức bình phong trong văn phòng của mình.
Nếu như cậu trai nọ là một tác giả nổi tiếng, có lẽ đã chẳng có chuyện gì xảy ra. Và nếu những quyển sách mà ông ta dùng để dựng lên bức tường đó đã được giới thiệu có lẽ sự việc cũng không tệ lắm. Nhưng những quyển sách đó chưa từng đến tay người viết điểm sách nào. Thế là ông ta đành về hưu non với hàm biên tập danh dự.
Với Osano, ban quản trị biết rằng họ sẽ không gặp rắc rối. Osano hoàn toàn bình thường về phương diện tình dục. Ông ta khoái đàn bà, mọi kích cỡ và mọi kiểu dáng thể hình, mọi lứa tuổi, từ mười lăm đến một trăm mười lăm không chê em nào? Cứ nghe mùi hương bốc ra từ âm đạo là đủ khiến ông ta quay tròn, rồi lờ đờ như kẻ nghiện heroin. Ông ta làm tình với các em “rồng lộn” cũng thành kính như một tay nghiện heroin thận trọng đưa một “ngao” lên mũi hít để được đắm mình vào xứ sở “tê lê mê”.
Nếu ngày nào Osano chưa “phất cờ” một lần là lúc ấy ông ta còn bứt rứt bồn chồn, chưa thể suy nghĩ được cái gì cho ra hồn? Nhưng ông ta không mắc thói phô trương, không hề thích triển lãm chuyện đó cho thiên hạ thập mục sở thị. Ông ta luôn cẩn thận khoá cửa phòng lại mới hành sự. Đôi khi đó là một cô choai choai mê sách. Lúc khác lại là một ả lẳng lơ, thông thái rởm nghĩ rằng ông ta là nhà văn Mỹ vĩ đại nhất hiện còn sống. Hoặc là một nữ tiểu thuyết gia đang khao khát sách của mình được giới thiệu rầm rộ, được đánh giá tốt ông ta không hề xấu hổ khi sử dụng cái đòn bẩy là nhà biên tập, danh tiếng của một tiểu thuyết gia có tiếng vang trên văn đàn quốc tế và cái điều rộn chuyện nhất trong đầu ông ta, đó là tư cách một người ứng tuyển giải Nobel văn chương. Ông ta cho rằng chính giải Nobel văn chương mới thực sự làm cho những phụ nữ thượng lưu trí thức nể vì. Và trong suốt ba năm qua. Ông ta đã vận động một chiến dịch rầm rộ để giành giải Nobel với sự trợ lực của tất cả các bạn văn của ông ta; ông ta có thể trưng ra với các bà ấy những bài viết trong các tập san văn học đề cử ông ta vào giải thưởng cao quý đó.
Cũng khá kỳ lạ là Osano không ý thức lắm về những vẻ quyến rũ ngoại hình của mình. Cái từ tính nơi con người ông ta. Ông ăn mặc lịch lãm, tiêu nhiều tiền cho quần áo, tuy vậy thực ra ông ta không hấp dẫn vì thể chất. Mặt ông ta khá xương xẩu, đôi mắt ông ta màu xanh dương nhợt nhạt. Nhưng ông ta toả ra sức linh hoạt mạnh mẽ, thu hút mọi người như nam châm. Thực vậy, một phần rất lớn tiếng tăm của ông ta không hẳn do thành tựu văn học mà do nhân cách của ông, trong đó gồm cả một trí tuệ nhanh nhạy, sáng chói, dễ thu hút đàn ông cũng như đàn bà.
Nhưng trên hết, có lẽ ông có cả đào hoa lẫn hồng loan chiếu mệnh làm sao ấy, khiến phụ nữ điên lên vì ông. Có những kẻ săn thú có tay sát thú, câu có tay sát cá, tán gái thì có tay sát đàn bà. Đúng là các em, các nàng, các mệ gặp ông đều ngả rạp như rạ. Quái lạ! Quái lạ thật! Hay là người ông tiết ra chất pheromone đặc biệt, khiến phụ nữ ngửí vào là mê mệt hết biết? Quả là có những chi tiết có thể giải thích được, nhưng hình như cũng còn có khía cạnh huyền bí?
Riêng tôi chẳng hề thích tác phẩm của ông ta lại càng chẳng mong chờ mình sẽ mê ông ta! Tác phẩm là con người. Trừ phi nó đã chứng tỏ là không thật. Xét cho cùng, vẫn có những vị lương y như từ mẫu, những thầy cô giáo hết lòng vì học trò, những luật sư trung thực, những chính trị gia lý tưởng, những phụ nữ đức hạnh. diễn viên lành mạnh, nhà văn khôn ngoan. Và Osano cũng thế, bất chấp cái kiểu câu đàn bà của ông ta, bất chấp nét cay độc trong tác phẩm của ông ta thực tế vẫn là một con người dễ chịu khi tiếp xúc và cũng không bực bội gì mấy khi nghe ông ta nói chuyện ngay cả khi nói về tác phẩm của mình.
Dù sao, với tư cách tổng biên tập của tạp chí điểm sách, ông ta cũng làm chủ cả một đế quốc nho nhỏ. Hai thư ký. Hai mươi người đọc sách. Và một số lượng lớn cộng tác viên là những cây bút phê bình tự do từ những tác giả hàng đầu đến những nhà thơ chết đói, những tiểu thuyết gia lận đận, những giáo sư đại học và đám thượng lưu trí thức ông dùng tất cả và ghét tất cả. Và ông điều hành tạp chí giống như một người điên.
Trang nhất của một tờ tạp chí ra ngày chủ nhật là cái mà một tác giả thèm thuồng nhất. Osano biết điều đó. Khi ông xuất bản một quyển sách, đương nhiên người ta đưa ông lên trang nhất, trong tất cả các tờ điểm sách của cả nước. Nhưng ông ghét hầu hết các nhà văn hư cấu, ông ganh tị với họ. Hoặc ông sẽ chơi xỏ nhà xuất bản quyển sách kia. Ông sẽ lấy một quyển tiểu sử của Napoleon Đại đế hoặc Nữ hoàng Catherine do một giáo sư đại học đăng ký viết và đặt lên trang nhất. Cả quyển sách cũng như bài báo đều rất khó đọc, nhưng Osano khoái chí vì đã chọc tức được mọi người!
Lần đầu tiên tôi gặp Osano. Ông ta sống theo mọi câu chuyện văn chương, mọi cuộc phiếm đàm, mọi hình tôi với một vẻ ý nhị rất tự nhiên. Và cũng có những cung cách phù hợp với mỗi câu chuyện.
Tôi đi đến Hampstons, nơi Osano có một căn nhà mùa hè và thấy ông ta đang ẩn dật (theo lời ông) như một vị vua già. Vào tuổi năm mươi, ông ta có sáu đứa con từ bốn cuộc hôn nhân khác nhau và vào thời điểm đó, ông ta chưa có các cuộc hôn lễ thứ năm, thứ sáu và cuối cùng là thứ bảy. Ông mặc quần dài tennis màu xanh và áo jacket tennis cũng màu xanh may cắt đặc biệt để giấu cái bụng bự ra vì uống bia của ông. Khuôn mặt có ấn tượng sắc sảo, phù hợp với một nhà văn sắp được giải Nobel. Mặc dầu đôi mắt xanh dương có vẻ hiểm, nhưng ông có thể tỏ ra dịu dàng tự nhiên. Hôm nay gặp ngày ông dịu dàng. Vì ông cầm đầu tờ tạp chí văn học ra ngày chủ nhật có uy nhất, nên ai cũng nịnh ông ta một cách khúm núm mỗi lần ông xuất bản cái gì. Ông ta không biết rằng tôi chẳng khoái ông, bởi vì tôi là một nhà văn không thành công với một quyển tiểu thuyết đã in nhưng bán rất ít và quyển thứ hai còn đang đau đẻ. Chắc là thế rồi, ông ta đã từng viết một tiểu thuyết vĩ đại. Nhưng phần còn lại của những gì ông viết đều là đồ bá láp và nếu như tờ Everyday Life cho phép, tôi sẽ vạch ra cho cả thiên hạ nhìn thấy cái này thực sự được tạo ra bằng những chất liệu nào.
Tôi viết bài báo trơn tru và tôi “bắt chết” ông ta đúng y bon vào những yếu huyệt. Nhưng Eddie Lancer từ chối không đăng. Lúc đó họ đang muốn Osano viết một câu chuyện chính trị lớn, không muốn ông ta nổi giận.
Vậy là tôi phí mất một ngày. Song về lâu về dài, cũng chẳng mất đi đâu, mà như thế lại hoá hay. Vì hai năm sau, Osano gọi tôi đến và đề nghị tôi làm phụ tá cho ông tại một tạp chí văn chương mới, dĩ nhiên cũng vào hàng tầm cỡ nhất nước. Osano nhớ đến tôi; ông đã đọc câu truyện mà Eddie bỏ không đăng, thích cái tính thẳng ruột ngựa của tôi, hoặc giả như ông nói thế. Ông nói vì tôi là một nhà văn tốt, biết đồng cảm với những điều tâm đắc trong tác phẩm của ông nên “kết” tôi.
Vào ngày sơ ngộ đó chúng tôi ngồi trong vườn nhà ông và nhìn lũ con ông chơi tennis. Tôi phải nói rằng ông thực sự yêu và xử sự hoàn hảo với đám con. Có lẽ bởi vì bản thân ông cũng là một trẻ thơ. Bằng cách nào đó, tôi khiến ông nói về đàn bà, về tình dục và phong trào giải phóng phụ nữ. Ông ta mê đề tài đó ngay. Ông tỏ ra có óc hài hước và thích đùa. Dù trong các bài viết, ông vẫn luôn luôn là một người khuynh tả kịch liệt, song ông cũng là một anh chàng Texas có tinh thần yêu nước cực đoan. Về tình yêu, ông nói rằng mỗi khi si tình cô gái nào. Ông luôn luôn thôi ghen tuông với vợ. Rồi ông lên giọng chính khách – nhà văn lớn và nói:
– Không người đàn ông nào được phép cùng lúc, ghen với hơn một người đàn bà – trừ phi hắn là dân Porto Rico.
Ông cảm thấy mình được phép nói đùa về người Porto Rico vì nguồn gốc chủng tộc của ông rất rõ ràng, không thể nghi ngờ.
Bà quản gia la mắng lũ trẻ đang đánh nhau vì tranh cãi một ván tennis. Một bà quản gia đầy vẻ uy quyền và trịch thượng, làm như là mẹ người ta ấy! Và so với tuổi tác của bà (nghĩa là cũng xấp xỉ cỡ tuổi Osano) thì quả là một phụ nữ đẹp. Có một lúc tôi thắc mắc. Đặc biệt là khi bà ta liếc xéo chúng tôi có phần miệt thị trước khi quay vào trong nhà.
Tôi lái qua đề tài đàn bà và ông ta hưởng ứng ngay. Ông ta dùng giọng khinh bạc, uy quyền, thích hợp với một nhà văn đã từng nói nhiều về mình hơn bất kỳ tiểu thuyết gia nào, kể từ Hemingway.
– Nghe này, chú nhóc, – ông nói – Tình yêu cũng giống như cái toa xe lửa đồ chơi màu đỏ kia mà chú em nhận được vào dịp sinh nhật lần thứ sáu của mình. Món quà đó làm chú sướng như điên và không thể rời xa nó. Nhưng rồi sớm hay muộn bánh xe sẽ long ra, giây cót sẽ chùng không vận hành ngon lành nữa. Lúc đó, chú vất nó vào một xó và quên đi. Si tình, tuyệt. Nhưng lúc nào cũng yêu, yêu dai dẳng suốt đời thì quả là một tai hoạ!
Tôi hỏi ông, một cách điềm đạm và kính cẩn (như ông nghĩ là phải như thế):
– Còn về đàn bà thì sao, ông có nghĩ họ cảm thấy như lúc trước, từ khi họ đòi quyền độc lập suy nghĩ như đàn ông?
Ông liếc nhìn tôi như ánh chớp bằng đôi mắt màu xanh dương lạ lùng để bắt mạch tôi. Tôi vững vàng đương đầu. Và ông tiếp tục:
– Phong trào giải phóng phụ nữ nghĩ rằng chúng ta có quyền lực và kiểm soát cuộc đời của họ. Một cách ngớ ngẩn thì một cậu trai tân nghĩ rằng đàn bà trong sạch hơn đàn ông về phương diện tình dục. Đàn bà sẽ ngủ với bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, bất kỳ nơi đâu, chỉ có điều họ lại ngại chuyện đàm tiếu
– Những chuyện quan hệ của ông với phụ nữ cũng nổi tiếng gần như những quyển sách của ông, – tôi nói. – Ông xử lý đàn bà như thế nào?
Osano cười toét miệng:
– Sao chú em chẳng thèm lưu tâm chuyện tôi viết sách như thế nào?
Tôi nói nhũn nhặn:
– Những tác phẩm của ông đã tự nói lên rồi.
Ông lại nhìn tôi khá lâu, vẻ trầm tư, rồi tiếp tục:
– Đừng bao giờ đối xử quá tốt với đàn bà. Đàn bà thường đeo theo những thằng say rượu, mê cờ bạc, ma cô, chủ chứa, cả những đứa vũ phu. Họ không thể chịu đựng lâu một chàng trai hiền lành tốt bụng. Chú mày biết tại sao không? Bởi vì họ chán. Họ không muốn hạnh phúc. Cái cảnh gia đình yên ấm coi vậy mà cũng dễ gây nhàm chán lắm.
– Ông có tin vào lòng chung thủy không? – Tôi hỏi.
– Tin quá đi chứ. Nghe này, yêu nghĩa là biến đối tượng luyến ái thành trung tâm điểm của cuộc đời bạn. Khi điều đó không còn hiện hữu, có nghĩa tình yêu đã vỗ cánh bay đi hay đã trở thành một cái gì khác rồi. Có thể là một cái gì đó tốt hơn, thực tiễn hơn. Tình yêu, về cơ bản, là một mối tương quan không thẳng thắn, không bền vững, hoang tưởng. Đàn ông tệ hơn đàn bà ở khoản đó. Một người đàn bà có thể làm tình hàng trăm lần mà không hề cảm thấy lần nào giống lần nào. Nhưng đúng là bước xuống dốc đầu tiên là khi bạn thèm “ngủ” như điên mà nàng lại đếch muốn? Đó chính là bước khởi đầu của cuộc “Thệ phản đại ly giáo” vậy! Nghe đây, không có một lý do khoan miễn nào đáng được chấp nhận cả? Đừng có nũng nịu “anh ơi, em nhức đầu quá”, thôi để lúc khác. Đếch, đừng có màu mè. Ngay bây giờ hoặc không bao giờ? It s now or never! Một khi em rộng mồm bắt đầu từ chối trận cầu hữu nghị trên sân nệm với bạn thì mọi chuyện coi như thôi hết rồi, lịch sử đã sang trang! Hãy bắt đầu tìm một “hậu thuẫn mới” đi là vừa. Đừng bao giờ chấp nhận một lý do khoan miễn nào.
Tôi hỏi ông về những người đàn bà “siêu mẫn cảm” về tình dục, có khả năng đạt đến mười lần cực khoái so với một lần nơi người đàn ông. Ông xua tay qua bên.
– Đàn bà không đi thẳng đến đỉnh cực khoái như đàn ông, – ông nói. – Đối với họ, đó là một cảm giác tê mê êm dịu, lâng lâng. Không giống đàn ông. Đàn ông thực sự ngu dại hẳn đi khi phóng tinh. Freud nhìn thấu suốt nhiều điều lắm nhưng ông ta lại để lọt mất điểm đó. Đàn ông mới thực sự phất cờ. Còn đàn bà thì không.
Vậy là ông ta không thực sự tin vào điều đó, dầu xét theo khía cạnh nào, nhưng tôi biết ông đang nói gì. Ông vẫn thích dùng văn phong khuếch đại mà!
Rồi tôi lái câu chuyện qua đề tài trực thăng. Ông đưa ra một thuyết, theo đó trong hai mươi năm nữa, xe hơi sẽ lỗi thời, và mọi người sẽ có một chiếc trực thăng riêng. Chỉ cần vài hoàn thiện kỹ thuật. Cũng giống như khi xe hơi có tay lái trợ lực với những bộ thắng rất nhạy giúp cho phụ nữ cũng có thể lái xe nhẹ nhàng và an toàn thì họ đâu còn thích đi xe lửa nữa vì không chủ động được lộ trình và thời gian.
– Đúng thế, – ông nói – Điều đó hiển nhiên quá rồi.
Một điều khác cũng hiển nhiên không kém đó là chính vào buổi sáng hôm đó ông bị tổn thương về chuyện đàn bà. Vì thế ông bật trở lại.
– Đám trẻ ngày nay, không biết đầu óc chúng nghĩ thế nào ấy. Chúng nói với bạn tình của mình, ồ được thôi em cứ ngủ với ai mà em thấy thích. Anh vẫn yêu em. Bọn chúng toàn nghĩ bậy bạ. Nghe này, bất cứ thằng nào khi biết rằng con bồ nó sẽ ngủ lung tung với bao kẻ lạ, đều nghĩ rằng cô ả là đứa lẳng lơ đĩ thoã, cặp chơi thì tạm chứ rước về làm vợ, đếch được!
Tôi thấy thốn bởi lối so sánh đó và lấy làm ngạc nhiên. Văn hào Osano với những bài viết được quý bà, quý cô đặc biệt mê thích. Bộ óc sáng chói nhất trong giới văn học Hoa Kỳ. Một tâm hồn hoang dại, khoan dung nhất. Như vậy, hoặc là tôi không nắm được quan điểm của ông, hoặc là chính ông ta toàn nghĩ bậy bạ?
Tôi thấy bà quản gia đang đánh mắng mấy đứa nhóc ở gần đó. Tôi nói:
– Ông uỷ nhiệm cho bà quản gia quyền hành hơi quá lớn đấy.
Bây giờ ông nhạy bén đến độ ông nắm bắt ngay được mọi chuyện không cần phải cố gắng. Ông biết chính xác tôi cảm thấy thế nào về những gì tôi đã nói tự nãy giờ. Có lẽ đó là lý do ông nói sự thật cho tôi nghe toàn bộ câu chuyện về bà quản gia. Để may miệng tôi lại.
– Bà ấy là đệ nhất phu nhân của tôi đấy, – ông nói. – Mẹ của ba đứa lớn nhất của tôi đấy.
Ông cười khi thấy tia nhìn của tôi.
– Ô không đâu, tôi không còn bắt ốc vít với bà ấy nữa. Và chúng tôi sống bên nhau rất thơm thảo. Tôi trả cho bà số lương tháng rất hậu hĩ nhưng không trợ cấp. Bà ấy là người vợ duy nhất mà tôi không trả trợ cấp.
Rõ ràng ông ta chờ đợi tôi hỏi tại sao không. Và tôi đã hỏi.
– Vì khi tôi viết quyển sách đầu tiên và trở nên giàu ngay sau đó từ tiền tác quyền, chuyện đó tác động đến đầu óc bà. Bà ganh tị về chuyện tôi nổi tiếng và được quá nhiều người để ý. Bà cũng muốn được người ta để ý. Thế rồi có một chàng trai trẻ, một trong những người ngưỡng mộ tác phẩm tôi, đáp ứng khát vọng đó và bà chịu ngay. Bà lớn hơn chàng ta năm tuổi, nhưng vẫn còn ướt át hấp dẫn chán. Bà thực sự si tình và tôi chấp nhận chuyện đó. Có điều bà không nhận ra, đó là chàng ta “đá bèo” với mục đích hạ nhục tiểu thuyết gia lừng danh Osano là chính. Thế là bà lại đòi li dị và chia đôi gia tài. Với tôi, chuyện ấy cũng được thôi. Hắn làm cho bà mê mệt trong hai năm và tiêu xài hết tiền. Bà quên luôn cả con cái. Bà trở lại là một cô gái đôi mươi, mới yêu lần đầu. Tất nhiên là thỉnh thoảng bà cũng có đến thăm con, nhưng còn phải dành nhiều thời giờ dung dăng dung dẻ với chàng kép trẻ đi khắp thế gian, tiêu xài thoải mái bằng tiền của tôi, và chiều chuộng chàng ta từng li từng tí. Đến khi cạn tiền, chàng liền quất ngựa truy phong, bay vèo một mạch mất tiêu! Lúc đó nàng lại quay về với con. Nhưng nàng đã tự truất quyền làm mẹ khi bỏ rơi chúng cả hai năm trời. Nàng bù lu bù loa, tạo ra một hoạt cảnh ồn ào là làm sao em có thể sống mà không có chúng? Tôi bèn cho nàng công việc làm quản gia vậy.
Tôi lạnh lùng nói:
– Đấy có lẽ là điều tồi tệ nhất mà tôi từng được nghe.
Đôi mắt xanh dương rực lên trong một lúc. Nhưng rồi ông mỉm cười và nói:
– Tôi đoán là nó có vẻ như thế. Nhưng anh hãy đặt mình vào địa vị của tôi. Tôi thích có con cái quanh mình. Tại sao mà người bố lại không bao giờ được giữ con khi ly dị. Sao lại vô lý như thế? Chú mày có biết rằng đàn ông không bao giờ bình phục nổi từ chuyện đó? Và trước nay họ vẫn phải chịu đựng chuyện đó. Còn ta đếch chịu như vậy. Ta giữ lại con và tục huyền liền tuýt xuỵt. Và khi bà vợ mới bắt đầu giở quẻ, ta hô biến.
Tôi nói, hơi trầm ngâm:
– Thế còn bọn trẻ? Bọn chúng cảm nhận thế nào về việc mẹ chúng thành một nữ quản gia?
Đôi mắt xanh dương lại ánh lên:
– Ồ có gì đâu. Tôi đâu có hạ thấp bà ấy. Bà chỉ là quản gia trong thoả ước riêng giữa chúng tôi mà thôi; bề ngoài bà ấy giống như một gia sư tự do hơn. Nghe này, tôi có nghĩ đến việc cho bà ấy nhiều tiền hơn, mua cho bà ấy một căn nhà và cho bà ấy được độc lập hơn. Nhưng bà ta là một cái âm đạo choáng váng giống như tất cả đàn bà trên thế gian này. Bà ta lại sẽ buông tuồng phóng túng như cũ, và sẽ lại gây rắc rối cho tôi trong khi tôi cần dành tất cả tâm lực cho những quyển sách của mình. Vì thế, tôi phải dùng tiền để khiển. Bà ta sống phong lưu sung túc là nhờ tôi. Và bà ta biết là nếu đi chệch hướng, lạng quạng là sẽ phải cạp đất mà ăn. Tuy là hạ sách nhưng xem ra lại được việc đấy!
– Có thể nào ông lại là người chống phụ nữ? – tôi cười cười hỏi.
Ông phá ra cười:
– Chú mày nói điều đó với một người đã từng bốn lần lên xe hoa như ta ấy à? Làm sao phủ nhận điều ấy. Nhưng được rồi. Theo một nghĩa nào đấy thì ta thực sự chống Phong trào giải phóng phụ nữ. Bởi vì bây giờ phần lớn chị em ta rất ư là nhảm nhí. Có lẽ không phải lỗi tại họ. Nghe này, bất cứ người nữ nào mà hai ngày còn lơ là chuyện phất cờ thì ta hãy tránh xa ra! Trừ phi là nàng ta phải vào bệnh viện trong một chiếc xe tải thương. Ngay cả khi nàng còn mang đến bốn mươi mũi khâu trong âm đạo? Ta đếch cần biết nàng thấy sướng hay không thấy sướng! Có khi chính ta cũng đếch thấy sướng nhưng phải ra quân với đấu pháp “bóng đá tổng lực”, liên tiếp tràn lên uy hiếp khung thành đối phương và sút rất căng nhưng rồi lại sút dội xà ngang khung thành để rồi đành nằm lăn trên sân cỏ, thở le lưỡi? Bởi đó là bổn phận tối thiêng liêng của thằng đàn ông; nếu như hắn yêu em nào thì hắn phải quật nhào em đó cho hết biết trời đất, quên cả họ tên! Cùng nhau phóng ào ào vào siêu xa lộ tình ái? Ôi lạy Chúa! Con không biết tại sao con vẫn cứ tiếp tục lấy vợ! Con đã thề con sẽ không làm thế nữa, vậy mà rồi con cứ bị dính chấu! Rõ khổ! Lấy vợ rồi lại bỏ vợ. Bỏ vợ để rồi lại lấy vợ. Thật là cái vòng lẩn quẩn vô nghĩa!
– Với sự điều kiện hoá thích hợp, ông không nghĩ là đàn bà có thể trở nên đồng đẳng và bình đẳng?
Osano lắc đầu:
– Họ quên rằng họ già nhanh hơn đàn ông. Một anh chàng năm mươi tuổi vẫn có khả năng tóm thâu không biết mấy em. Một phụ nữ năm mươi muốn ngốn trai tơ coi bộ hơi bị khó! Nhưng khi nào họ nắm được dây cương quyền lực thì chưa biết thế nào. Có thể họ sẽ thông qua những đạo luật để bình đẳng hoá mọi sự giữa đàn ông và đàn bà. Nền dân chủ của chúng ta vận hành như thế đấy. Chuyện đó thì cũng nhảm. Nghe đây, đàn bà biết rõ chuyện đó lắm. Họ chẳng nên than phiền. Ngày xưa họ chẳng biết là họ có quyền tổ chức công đoàn để đoàn kết đấu tranh cho nữ quyền đâu. Vậy mà họ đâu có thể bị sa thải dầu cho họ làm việc có bết bát đến như thế nào. Bết bát trên giường. Bết bát trong nhà bếp. Và thử hỏi có ai còn thấy hứng thú với vợ sau vài ba năm? Nếu như anh ta còn thấy hứng thú, thì nàng quả là một cái âm đạo mạ vàng rất quý hiếm đấy! Vậy mà giờ đây bọn họ còn đòi bình đẳng nữa! Hãy để tôi đối phó với họ. Sẽ cho họ thứ bình đẳng mà họ muốn. Tôi biết tôi đang nói gì chứ; tôi đã từng lấy vợ bốn lần rồi mà. Và mỗi lần đều là một bài học nhớ đời.
Ngày đó Osano thực sự ghét đàn bà. Một tháng sau, tôi cầm một tờ báo hàng ngày lên và đọc thấy tin ông ta lấy vợ lần thứ năm. Một nữ diễn viên trong một nhóm kịch nhỏ, độ bằng nửa số tuổi ông ta. Ấy, cái lương thức của nhà văn lỗi lạc nhất nước Mỹ biểu thị ra như thế đấy.
Tôi chưa từng bao giờ mơ tưởng rằng một ngày nào mình sẽ làm việc cho ông ta và sống cùng ông ta cho đến khi ông chết, là một chàng độc thân kỳ diệu nhưng vẫn yêu đàn bà.
Ngày ấy, tôi nắm bắt điều đó qua bao nhiêu chuyện vô nghĩa. Ông ta điên rồ với đàn bà. Đó là điểm yếu của ông và ông ghét cay ghét đắng cái điểm yếu đó.
