Là một người bình thường, chúng ta cần phải có khả năng yêu thương đồng loại của mình.
Khi một cá nhân có những biểu hiện lệch lạc về tâm lý, cá nhân sẽ mất khả năng đồng cảm, mất khả năng chia sẻ cảm xúc với người khác. Ðiều này dẫn đến việc cá nhân chỉ còn biết quan tâm tới cảm xúc của riêng bản thân. Cá nhân sẽ đi ngược lại qui ước chung của xã hội, tự tạo cho mình cảm xúc tốt bằng cách gây hại, tạo ra cảm xúc xấu cho người khác. Khi có điều kiện lặp đi lặp lại các cảm xúc lệch lạc này, sau một thời gian, cá nhân sẽ cảm thấy dễ chịu và sẽ bị lệ thuộc vào những cảm xúc xấu này. Ðây là một dạng đặc trưng của thói quen bị lệ thuộc vào các cảm xúc bệnh hoạn.
Sau đây là một số cảm xúc lệch lạc tiêu biểu:
LƯỜI BIẾNG
Lười biếng là một thói quen xấu của con người. Bắt đầu từ các cảm nhận về sự ích kỷ của bản thân. Cá nhân luôn tìm cách tránh né các công việc đòi hỏi phải nỗ lực để tìm những cảm xúc tốt qua việc đùn đẩy được công việc và trách nhiệm cho người khác.
Khi cá nhân đã buông lỏng sự kiểm soát lý trí, cá nhân bị lệ thuộc vào cảm giác dễ chịu từ thói quen thụ động, chỉ muốn hưởng thụ những điều kiện có cảm xúc tốt do người khác tạo ra.
Từng bước một, cá nhân sẽ mất hết ý chí và trở thành một kẻ bạc nhược, không còn khả năng điều khiển được bản thân mình. Cá nhân sẽ phải sống lệ thuộc hoàn toàn vào người khác. Nếu không được cải tạo để thay đổi thói quen, cá nhân sẽ tiếp tục trở nên bạc nhược để mất luôn lòng tự trọng. Ðây là điểm khởi đầu cho giai đoạn tệ hại nhất của con người. Do không còn năng lực để tự tồn tại, cá nhân bắt đầu làm những việc bất nhân, bất nhẫn, lừa thầy, phản bạn, dối trên gạt dưới, vi phạm pháp luật, chà đạp lên người khác,. để tìm mọi cách thỏa mãn được những nhu cầu của mình mà không cần phải nỗ lực làm việc.
[Lười biếng] = [Sự bạc nhược tinh thần] + [Sự lệ thuộc vào một số hoàn cảnh xấu] + [Chối bỏ trách nhiệm] + [Mất lòng tự trọng
Sự lười biếng của cá nhân còn xuất phát từ những cảm xúc xấu có được, thông qua các kinh nghiệm của bản thân. Khi các cá nhân rơi vào trạng thái thụ động, sự e ngại phải chịu đựng các cảm xúc xấu, phải cố gắng làm những việc bị ép buộc theo trách nhiệm, sẽ tạo cho cá nhân tâm lý muốn chối bỏ trách nhiệm, ùn đẩy cho người khác.
Ðể cá nhân thoát khỏi trạng thái lười biếng, chúng ta phải có các biện pháp tác động vào cá nhân thông qua việc thay đổi, cải thiện môi trường làm việc, thay đổi qui trình làm việc hoặc thay đổi nhận thức của bản thân cá nhân.
Cần phải thiết lập một chế độ sinh hoạt có thể tạo ra nhiều cảm xúc tốt, tạo ra những cảm xúc hứng thú theo một kế hoạch đã định trước để kích hoạt sự hoạt động của cá thể lười biếng, và qua đó xây dựng nên các kinh nghiệm cảm xúc mới.
Cần phải xây dựng một hệ thống mục tiêu với các hệ qui chiếu cảm xúc mới nhằm giúp cá nhân thay đổi cách nghĩ, thoát khỏi sự lệ thuộc vào các hoàn cảnh xấu để cá nhân trở nên năng động, hành xử theo các tình huống đúng và phù hợp với cộng đồng.
ÐỘC ÁC
Ðộc ác là một trạng thái bệnh lý cảm xúc rất xấu. Nếu đối với người bình thường, việc tạo cho người khác cảm xúc tốt sẽ mang lại hạnh phúc và niềm vui, thì ngược lại, đối với người độc ác, trạng thái cảm xúc độc ác sẽ giống như một bộ lọc đảo chiều. Các cảm xúc tốt của người khác sẽ làm họ khó chịu. Và ngược lại, họ sẽ vô cùng sung sướng khi thấy người khác phải chịu đau khổ. Các cơ chế cảm nhận và tạo cảm xúc của người độc ác trở nên hoàn toàn lệch lạc. Do vậy, cách hành xử của họ sẽ trở thành mối đe doạ cho những người xung quanh.
Trong xã hội của những nước phát triển phương tây, luật pháp đã rất ý thức trong việc bảo vệ cho công dân của mình tránh bị tổn thương về tâm lý. Tuy nhiên, việc xử lý và chữa trị những cá nhân với tâm lý độc ác vẫn còn rất nhiều vấn đề và chưa có một giải pháp chữa trị triệt để.
Không chỉ đơn thuần là dùng luật pháp và nhà tù, các cá nhân có những cảm xúc độc ác cần được chữa trị và điều chỉnh lại những lệch lạc tâm lý. Cần có các biện pháp chữa trị giúp định nghĩa lại các cảm xúc lệch lạc và điều chỉnh lại cơ chế cảm nhận bệnh hoạn của cá nhân bằng những liệu pháp sốc. Cần phải làm cho cá nhân ý thức được hậu quả của những hành động tàn ác do chính họ tạo ra cho người khác.
THAM LAM
Tham lam là một khuynh hướng cảm xúc xấu mà mọi người đều có. Cơ chế của trạng thái cảm xúc này bắt nguồn từ những ý nghĩ lệch lạc về cách duy trì sự tồn tại của bản thân. Cá nhân muốn giành lấy mọi thứ từ người khác để đảm bảo cho bản thân có thêm lợi thế tồn tại trong môi trường sống. Tính tham lam thường khởi đầu bằng sự ích kỷ – tức tình trạng cố tình không thèm hiểu, không để ý tới cảm xúc của người khác. Cá nhân chỉ biết có duy nhất bản thân mình và tìm cách tạo riêng cho bản thân mình những điều kiện thuận lợi qua việc chiếm đoạt và cướp lấy những thứ sẽ thuộc về người khác, do người khác làm ra, hoặc đúng ra người khác phải được hưởng.
Tham lam là một trạng thái tâm lý bệnh hoạn và nguy hiểm. Từng nấc một, lòng tham khi được thỏa mãn, cùng với cơ chế thích nghi cảm xúc sẽ làm cho cá nhân mất hết lý trí và mất ý thức về những việc rất tồi tệ mà họ thực hiện. Bất kể là tham lam vật chất như bài bạc, tham nhũng, nhận hối lộ, tranh giành tài sản, lừa đảo đối tác để giành phần hơn,.. hoặc là tham về các giá trị tinh thần như tranh công lao, giành chức vị, lừa người khác để có được lòng tin, được sự kính trọng của mọi người,. nó sẽ thúc đẩy cá nhân tiến tới chỗ mất hết tính người, sẵn sàng tàn hại người khác, vi phạm luật lệ, gây ra những hiểm họa cho cả cộng đồng để đạt được mục đích thỏa mãn lòng tham của mình.
Với tiêu chí là duy trì sự công bằng, các luật lệ của xã hội được đặt ra để trừng trị và ngăn chặn khuynh hướng này phát triển. Toà án, nhà tù và các loại hình phạt được đặt ra cũng chính là mục đích ngăn chặn khuynh hướng tâm lý bệnh hoạn này.
BẦN TIỆN (KEO KIỆT)
Bần tiện là một dạng thụ động của sự tham lam.
Trong cuộc sống luôn có hai khuynh hướng nỗ lực của cá nhân. Khuynh hướng đầu là cá nhân sẵng sàng chấp nhận đầu tư các chi phí vật chất, thời gian hay tinh thần để mong thu được những cái lớn hơn. Khuynh hướng thứ hai là cá nhân mong muốn tiết kiệm, cố gắng không bị tốn kém để có thể tiết kiệm được thêm nhiều hơn một chút.
Trạng thái bần tiện rơi vào khuynh hướng thứ 2. Ở mặt lợi, bần tiện giúp cá nhân tích lũy được nhiều thứ. Sự bần tiện sẽ tạo cho cá nhân cảm xúc tốt từ việc tiết kiệm của mình, thấy mình khôn hơn, được nhiều hơn người khác.
Tuy nhiên, bản tính bần tiện sẽ làm cho người khác khó chịu vì cá nhân đã tự tách mình ra khỏi xã hội với cách sống keo kiệt của mình, tạo ra sự kinh bỉ từ các cá nhân khác. Kết cục là cá nhân sẽ bị cách ly với cộng đồng, thiếu sự cảm thông với người khác.
Các cá nhân bần tiện sẽ luôn không có được sự tôn trọng của người khác. Theo luật nhân quả, bản thân họ, gia đình hoặc con cái họ sẽ phải chịu đựng những cảm xúc rất xấu do tính cách của họ tạo ra.
LOẠN LUÂN
Các trường hợp loạn luân xảy ra thường là do thú tính, sự bạc nhược và sự ích kỷ của cá nhân, khi mà ý chí của họ quá thấp kém, nhân cách, bản lĩnh của họ không đủ hay không thể thiết lập được các cảm xúc tính dục với người khác giới bên ngoài phạm vi gia đình. Khi không có bản lĩnh và thiếu hiểu biết, các cá nhân sợ hãi, không dám tiếp xúc với người khác giới. Mặt khác do tình thương trong gia đình, cá nhân có các cơ hội tiếp xúc thân thể với chính người khác giới cùng huyết thống. Trong tâm trạng bị dồn nén bản năng tình dục đến mức cao độ, thay vì tìm cách ý thức giải tỏa cảm xúc của mình hướng ra ngoài phạm vi gia đình, các cá nhân lại tiếp tục kích hoạt não bộ bằng những ý nghĩ bệnh hoạn, kích thích những cảm xúc bản năng của thú vật từ những tiếp xúc, đụng chạm với người trong huyết thống. Khi thành phần các hooc-môn dâng cao trong não, đến một ngưỡng mà não bộ mất khả năng kiểm soát, sự bùng nổ cảm xúc sẽ làm cá nhân bộc phát hành vi để thỏa mãn những ham muốn tội lỗi của mình.
Trong gia đình, nếu cha mẹ vô học hoặc bị lệch lạc về tâm lý, con cái không được giáo dục đầy đủ về các mối quan hệ giới tính, sẽ rất dễ gây ra các biểu hiện giới tính bệnh hoạn. Có một trường hợp xảy ra tại một thành phố lớn ở miền Nam năm 1979. Trong một gia đình không có cha, chỉ còn mẹ, một anh trai 18 và em gái 16 tuổi. Người mẹ luôn đi buôn xa. Cậu con trai quá bức xúc tính dục đã cưỡng ép em gái. Sau một thời gian, khi phát hiện cô em gái có thai, mọi người tra khảo nhưng cô em gái nhất quyết không khai ra ai là cha đứa bé. Cậu anh trai sau nhiều tháng dằn vặt, quá đau khổ, hối hận, đã uống thuốc ngủ tự tử.
Trong cuộc sống tự nhiên, do cường độ và mức độ khoái cảm đạt được từ các quan hệ tình dục là mức độ cao nhất mà con người có thể có được, nên các hành vi nhằm thoả mãn cảm xúc tính dục luôn là nhu cầu rất lớn của cá nhân. Tuy nhiên do sự bưng bít thông tin, do thái độ mắc cỡ, nhu nhược, đạo đức giả hay thái độ kỳ thị của mọi người mỗi khi đề cập đến vấn đề tình dục đã làm cho một số lớn các thanh niếu niên có cái nhìn lệch lạc và sự hiểu biết không đầy đủ về tình dục. Trí tưởng tượng và sự suy nghĩ lệch lạc sẽ đẩy các bạn trẻ đến những hành động tự phát mà hậu quả cuối cùng sẽ do chính bản thân các em và cả gia đình phải gánh chịu.
PHẢN BỘI
Cũng tương tự như tham lam, phản bội là trạng thái cảm xúc được tạo nên từ rất nhiều nguyên nhân cảm xúc khác nhau, nhưng thường là gắn với sự ích kỷ của cá nhân.
Bản chất của sự phản bội là hành động có hại, phá vỡ các cam kết, đi ngược lại những thỏa thuận mà cá nhân đã cam kết và làm tổn hại cho những người đang hợp tác, đang hành động cho lợi ích của cá nhân đó. Hành động này chuyển cá nhân từ việc là người đứng về lợi ích của “phe ta” trở thành kẻ thù đối địch.
Tùy theo các hoàn cảnh, các mối quan hệ mà sẽ có các dạng phản bội khác nhau: phản bạn, phản thầy, bội tình, bội ước, phản lại lợi ích tập thể,.
Có hai dạng phản bội khác nhau: 1- Phản bội chủ động, do chủ ý của cá nhân vì ích lợi của bản thân. 2- Phản bội bị động, do bắt nguồn từ những sơ xuất, những hoàn cảnh ép buộc, do sự bạc nhược ý chí mà cá nhân đành thực hiện, mặc dù trong thâm tâm bản thân cá nhân không hề muốn.
Tuy nhiên, dù là loại nào thì sự phản bội cũng luôn tạo cho cá nhân tâm trạng lo sợ bị xử lý khi sự việc bại lộ. Do lo lắng và không có đủ bản lãnh, không có giải pháp khác nên sự phản bội của cá nhân thường cũng là hành động khởi điểm tạo ra một chuỗi các hành vi lừa dối khác.
Chúng ta cũng có thể hiểu rằng Sự Lừa Dối chính là một loại hành vi che đây Sự Phản Bội của cá nhân.
Ở bất kỳ xã hội nào hay bất kỳ thời đại nào, sự phản bội cũng bị lên án mạnh mẽ. Tùy theo các mức độ bị tổn thương mà cộng đồng sẽ phản ứng và xử lý cá nhân phản bội theo những mức độ khác nhau mà hình phạt nặng nhất là tử hình.
