Lolita

Đó là lúc bắt đầu chuyến viễn du của chúng tôi tới khắp nước Mỹ. Hơn bất cứ kiểu lữ quán nào khác, tôi sớm trở nên ưa chuộng các Motel Chuyên Dụng – sạch sẽ, gọn gàng, an toàn kín đáo, những nơi lý tưởng để nghỉ ngơi, tranh cãi, giảng hòa, yêu đương vụng trộm vô độ. Thoạt đầu, vì sợ gây nghi ngờ, tôi vẫn hăm hở trả tiền cho cả hai phần của một phòng kép, mỗi phần có kê một giường đôi. Tôi tự hỏi: bài trí này định dành cho kiểu chơi tay tư nào nhỉ, bởi lẽ chỉ có phiên bản giễu nhại giả dối của sự riêng tư có thể đạt được bằng cách dùng bức vách ngăn nửa vời để phân chia buồng hay phòng thành hai tổ uyên ương thông nhau. Từ từ, chính những khả thể mà tình trạng chung chạ chân thực như vậy khơi gợi (hai cặp thanh niên vui vẻ trao đổi bạn tình hoặc một đứa trẻ giả vờ ngủ để dỏng tai lên hóng những tiếng gầm gừ nguyên thủy) làm tôi liều lĩnh hơn, và thỉnh thoảng tôi vẫn lấy buồng đôi có giường thường với giường xếp hoặc có hai giường sánh đôi, một xà lim thiên đường, với rèm cửa sổ màu vàng hạ xuống để tạo ảo giác ban mai về Venice đầy nắng trong khi thực sự thì đang là Pennsylvania đẫm mưa.

Chúng tôi biết đến – nous connûmes[1], nếu dùng ngữ điệu Flaubertian – những dã thự đá dưới hàng cây Chateaubriand khổng lồ, nhà gạch nung, nhà gạch không nung, lữ quán trát vữa nổi, trên cái mà Sách Hướng Dẫn Du Lịch của Hiệp Hội Xe Hơi mô tả như những khu đất “râm mát” hoặc “rộng rãi” hoặc “cảnh đẹp”. Loại nhà làm từ những khúc gỗ xẻ, ốp bên ngoài bằng ván gỗ thông nhiều mắt, làm Lo nhớ lại, nhờ nước láng nâu vàng của nó, những khúc xương gà-chiên. Chúng tôi coi khinh những Kăn buồng đơn sơ có tường ốp ván quét vôi trắng, bốc mùi cống rãnh thoang thoảng hoặc mùi hôi thối u ám thẹn thùng nào đó khác và chẳng có gì để khoe (ngoài “giường tốt”), còn bà chủ trọ nghiêm nghị thì luôn chuẩn bị tinh thần là món khuyến mãi của mình (“… vậy thì, tôi có thể tặng quý khách…”) sẽ bị từ chối.

Nous connûmes (thật hết sức tức cười) kỳ vọng câu khách từ những cái tên lặp đi lặp lại của chúng – toàn bộ những Motel Hoàng Hôn, Dã Thự U-Beam, Lữ Quán Đỉnh Đồi, Lữ Quán Rừng Thông, Lữ Quán Cảnh Đồi, Lữ Quán Chân Trời, Lữ Quán Cảnh Viên, Đồng Xanh, Lữ Quán Mac ấy. Đôi khi có một dòng đặc biệt trong quảng cáo, ví dụ như “Chào mừng trẻ em, chấp nhận mèo cưng” (Em được chào đón, Em được chấp nhận). Phòng tắm hầu hết được lát gạch men và có vòi hoa sen, với vô vàn cơ cấu phun nước khác nhau, nhưng cùng chung một đặc điểm bất di bất dịch là không-Laodicean[2], có khuynh hướng, lúc sử dụng, chuyển đột ngột từ nóng dã man qua lạnh mù lòa trên người bạn, tùy thuộc vào chuyện gã hàng xóm vặn qua bên lạnh hay bên nóng để cướp của bạn phần bổ sung thiết yếu cho dòng nước từ vòi hoa sen mà bạn đã pha trộn cẩn thận đến thế. Vài motel có bản hướng dẫn dán trên tường toilet (trên két nước của nó những cái khăn tắm chất thành đống rất mất vệ sinh) yêu cầu khách không ném rác rưởi, lon bia, hộp bìa cứng, thai nhi chết non vào bồn cầu; các motel khác có những lưu ý đặc biệt được lồng kính, ví dụ như “Việc nên làm” (Cưỡi Ngựa: Quý vị sẽ thường xuyên thấy các kị sĩ phi xuống Phố Chính trên đường họ quay về từ chuyến dạo chơi lãng mạn dưới trăng. “Thường là vào lúc 3 giờ sáng,” Lo cười chế nhạo, nàng vốn chẳng có chút lãng mạn nào).

Nous connûmes đủ mọi loại người điều hành motel: tội phạm hoàn lương, giáo viên nghỉ hưu, doanh nhân thất bại, giữa đám đàn ông; và các biến thể mẹ hiền, quý bà giả danh và má mì giữa lũ đàn bà. Đôi khi, trong đêm nóng ẩm một cách quái đản, những chuyến tàu hú lên tiếng ngân vang xé lòng báo điềm dữ, hòa trộn sức mạnh và sự cuồng loạn vào một tiếng gào vô vọng.

Chúng tôi tránh xa các Nhà Trọ, họ hàng quê mùa của nhà tang lễ, lỗi mốt, nhã nhặn và không có vòi tắm hoa sen, với bàn trang điểm kiểu cách trong phòng ngủ nhỏ sơn màu trắng-và-hồng buồn thảm, cùng những tấm ảnh con cái bà chủ nhà vào tất cả các giai đoạn lột xác của chúng. Nhưng tôi cũng chiều, đôi khi, theo ý thích riêng của Lo với khách sạn “xịn”. Nàng chọn trong sách, lúc tôi mân mê nàng trong chiếc xe đỗ trên con đường phụ huyền bí giữa yên bình của chạng vạng chiều chếnh choáng, vài nhà nghỉ ven hồ vốn được giới thiệu rất tốt, chào mời mọi thể loại những thứ được phóng to bởi ánh đèn pin mà nàng đang quét lên trên chúng, nào là khách khứa tâm đầu ý hợp, nào là bữa ăn nhẹ giữa các bữa ăn chính, những bữa tiệc nướng thịt ngoài trời – nhưng chúng chỉ gợi lên trong tâm trí tôi hình ảnh ghê tởm về những thằng nhóc trung học hôi hám mặc áo pull dài tay, má đỏ như than hồng ép vào má nàng, trong khi Tiến sỹ Humbert đáng thương, chẳng ôm được gì ngoài hai đầu gối đực rựa, phải làm dịu-lạnh bệnh trĩ của mình trên bãi cỏ ẩm ướt. Cũng hết sức hấp dẫn nàng là những khách sạn nhỏ mang phong cách “Thuộc Địa”, những cái mà ngoài “bầu không khí thanh lịch” và cửa sổ đẹp như tranh, còn hứa hẹn “vô cùng nhiều thức ăn ngon-ngon-ngon.” Những hồi tưởng quý báu về khách sạn nguy nga của cha tôi đôi khi dẫn dắt tôi đi tìm cái giống nó trong miền quê xa lạ mà chúng tôi đi qua. Tôi sớm thấy chán ngấy; nhưng Lo vẫn cứ đuổi theo mùi thơm của các quảng cáo đồ ăn bổ béo, trong khi tôi khai thác sự hỗ trợ kinh tế không dành riêng cho ai từ những bảng hiệu ven đường, như: “KHÁCH SẠN TIMBER, miễn phí cho Trẻ em dưới 14 tuổi.” Mặt khác, tôi rùng mình khi nhớ lại cái resort tự nhận là “cao cấp” ở một bang miền Trung Tây, vẫn quảng cáo là cho phép “lục tủ lạnh” để kiếm bữa ăn nhẹ giữa đêm và, ngạc nhiên vì giọng phát âm của tôi, muốn biết tên thời con gái của cô vợ đã chết và người mẹ đã chết của tôi. Hai ngày lưu lại đó làm tôi phải móc hầu bao mất một trăm hai mươi tư đô la! Và em còn nhớ không, Miranda, sào huyệt “cực sang” khác của bọn cướp với cà phê sáng miễn phí cùng nước đá chảy từ vòi, và không có đứa trẻ nào dưới mười sáu tuổi (đương nhiên là không có Lolita)?

Ngay lúc đến một trong những motel đơn sơ hơn trong số những cái đã trở thành nơi trú ngụ quen thuộc của chúng tôi, nàng liền bật cho quạt điện kêu vù vù, hoặc bắt tôi bỏ đồng hai lăm xu vào chiếc radio, hoặc nàng sẽ đọc mọi bảng chỉ dẫn và rên rỉ thắc mắc tại sao nàng không thể cưỡi ngựa phi lên con đường mòn nào đó trong quảng cáo hoặc bơi trong bể bơi nước khoáng ấm áp ấy của địa phương. Thường xuyên hơn cả, với điệu bộ ủ rũ, buồn bã mà nàng tinh thông, Lo lại thả mình, sóng soài và khêu gợi một cách đáng ghét, vào chiếc ghế nhún màu đỏ hoặc trường kỷ bọc nệm xanh, hoặc chiếc ghế bố bọc vải bạt kẻ sọc có chỗ để chân và vòm che đầu, hoặc ghế gấp, hoặc bất cứ chiếc ghế ngoài trời nào khác dưới cây dù sân vườn trên patio, và sẽ mất nhiều giờ xu nịnh, hăm dọa và hứa hẹn để khiến nàng đưa tôi mượn vài giây đôi chân đôi tay rám nắng của nàng ở nơi ẩn náu của căn phòng năm đô la trước khi chịu làm bất cứ cái gì mà nàng có thể thấy thích thú hơn là niềm vui khốn khổ của tôi.

Kết hợp giữa ngây thơ và dối trá, giữa duyên dáng và thô tục, giữa hờn dỗi chán nản và vui đùa lạc quan, Lolita, khi nàng muốn, có thể trở thành con bé hỗn xược làm người khác vô cùng bực tức. Tôi thực sự hoàn toàn không chuẩn bị tư tưởng cho những cơn buồn chán chẳng đâu vào đâu của nàng, những lời phàn nàn dữ dội và quá quắt, kiểu cách ủ rũ, ánh mắt lơ mơ, tư thế uể oải của nàng, và cái gọi là “ham chơi” – một cái đại khái giống như trò hề rối rắm mà nàng cho là bất khuất theo kiểu mấy thằng lưu manh nhãi ranh. Trong lòng, tôi thấy nàng là cô bé vô cùng truyền thống. Nhạc Jazz nóng bỏng ngọt ngào, khiêu vũ bốn cặp, kem phủ mứt mềm dính nhớp nháp, nhạc kịch, tạp chí phim ảnh và vân vân – đó là những mục hiển nhiên trong danh sách những thứ yêu thích của nàng. Có Chúa mới biết được tôi đã nhét bao nhiêu đồng năm xu vào những chiếc máy nghe nhạc tự động tuyệt đẹp vẫn bầu bạn cùng mọi bữa ăn của chúng tôi. Tôi vẫn còn nghe thấy giọng mũi của những người vô hình vẫn ca những khúc serenade cho nàng, những ca sỹ mang những cái tên như Sammy và Jo và Eddy và Tony và Peggy và Guy và Patti và Rex, và các bài tình ca ủy mị được ưa chuộng, tất cả chúng đều hệt như nhau với thính giác của tôi cũng như những chiếc kẹo đủ loại khác nhau của nàng với vị giác của tôi. Nàng tin, với một niềm tin gần như thánh thiện, bất cứ quảng cáo hay tư vấn nào xuất hiện trong Tình Yêu Điện Ảnh hay Thế Giới Màn Bạc – Thuốc Trị Mụn Starasil, hay “Tốt nhất là bạn hãy để ý xem có bỏ đuôi áo sơ mi ra ngoài quần jean không, các cô gái nhé, bởi vì Jill nói bạn không nên làm thế.” Nếu biển hiệu cửa hàng quà tặng bên đường nói: MỜI QUÝ KHÁCH GHÉ THĂM – thì chúng tôi phải ghé vào nó, phải mua đồ mỹ nghệ của người da đỏ, búp bê, nữ trang bằng đồng, kẹo lê gai. Những từ “hàng mới về và đồ lưu niệm” hoàn toàn mê hoặc nàng bằng nhịp điệu du dương trầm bổng của chúng. Nếu có biển hiệu quán café nào đó công bố có Đồ Uống Có Đá, là nàng tự động ngúng nguẩy, dẫu cho tất cả đồ uống ở mọi nơi đều lạnh băng. Nàng chính là người mà quảng cáo hướng đến: khách hàng lý tưởng, chủ đề và đối tượng của mọi tấm áp phích gian trá. Và nàng cố gắng – không thành công – chỉ lui tới những nhà hàng nơi hồn thiêng của Huncan Dines đã về ngự trên những tờ giấy ăn xinh xắn và món xa lát phủ pho mát tươi.

Vào những ngày ấy, cả nàng lẫn tôi đều chưa nghĩ đến hệ thống mua chuộc bằng tiền, cái hệ thống đã tác động tàn phá đến vậy tới thần kinh của tôi và đức hạnh của nàng ít lâu sau đó. Tôi dựa vào ba chiêu khác để giữ cô bồ nhí đang tuổi dậy thì của tôi trong sự phục tùng và tâm trạng tàm tạm. Vài năm trước, nàng đã trải qua một mùa hè nhiều mưa dưới con mắt lờ mờ của Bà Phalen ở ngôi nhà thôn dã ọp ẹp vùng Appalachia, thuộc về ông Haze xương xẩu nào đó không rõ trong dĩ vãng đã xa. Nó vẫn còn đứng giữa cánh đồng sum sê cây hoàng kim cúc bên lề vạt rừng vắng bóng hoa, tận cuối con đường thường xuyên lầy lội, cách thôn gần nhất hai mươi dặm. Lo hồi tưởng lại ngôi nhà bù nhìn rơm ấy, sự hẻo lánh, bãi cỏ già nua sũng nước, gió, cảnh hoang vu trương phềnh ấy, với một động năng chán ghét làm méo xệch miệng nàng và làm phồng căng cái lưỡi thè ra một nửa. Và đó là nơi mà tôi đã cảnh báo nàng là nàng sẽ trú ngụ cùng tôi trong sự lưu đày nhiều tháng nhiều năm nếu cần thiết, học tiếng Pháp và tiếng Latin dưới theo dõi của tôi, trừ khi “thái độ hiện thời” của nàng thay đổi. Charlotte, anh đã bắt đầu hiểu được em!

Bé Lo khờ khạo hét lên: “không!” và điên cuồng níu bàn tay cầm lái của tôi mỗi khi tôi chấm dứt cơn tam bành bão táp của nàng bằng cách quay xe ngay giữa xa lộ với ngụ ý rằng tôi sắp đưa nàng thẳng về nơi lưu trú tối tăm và buồn thảm ấy. Tuy nhiên, chúng tôi càng đi xa hơn về hướng Tây, thì mối đe dọa này càng trở nên ít xác thực hơn, và tôi phải chọn những chiêu thuyết phục khác.

Trong số những chiêu thức này, hăm dọa về trại cải tạo là cái mà tôi nhớ lại với tiếng rên hổ thẹn sâu nhất. Từ ngay lúc bắt đầu chung sống, tôi đã đủ khôn ngoan để nhận thức được rằng tôi phải chắc chắn vào sự hợp tác hoàn toàn của nàng trong việc giữ bí mật quan hệ của chúng tôi, rằng sự hợp tác ấy phải trở thành bản chất thứ hai của nàng, bất chấp mối hận thù nào nàng có thể mang cho tôi, bất chấp niềm hoan lạc nào khác nàng có thể kiếm tìm.

“Đến hôn ông lão của em đi nào,” tôi thường nói, “và bỏ cái thái độ buồn rầu vớ vẩn ấy đi! Thuở xưa, khi anh còn là giai trong mộng của em [độc giả có thể để ý thấy những cố gắng tôi phải thực hiện để nói theo ngôn ngữ của Lo], em ngất ngây với những đĩa hát của thần tượng thổn thức-nức nở số một của những đứa bạn đồng niên của em. [Lo: “cái gì của em? Nói tiếng người xem nào”]. Thần tượng ấy của đám bạn em có vẻ như, em nghĩ, giống anh bạn Humbert. Nhưng giờ đây, anh chỉ là ông lão của em, người cha trong mơ che chở đứa con gái trong mơ.

“Chère Dolorès của anh! Anh muốn bảo vệ em, em yêu, trước mọi điều kinh khủng vẫn xảy ra với các cô bé trong kho chứa than và ngõ hẻm, và, than ôi, comme vous le savez trop bien, ma gentille[3], trong rừng dâu xanh giữa thời gian xanh nhất của mùa hạ. Dù có xảy ra chuyện gì, anh sẽ vẫn là người giám hộ của em, và nếu em ngoan, anh hy vọng là chẳng bao lâu nữa một tòa án có thể hợp pháp hóa quyền giám hộ này. Chúng ta hãy, tuy nhiên, quên đi, Dolores Haze ơi, cái gọi là thuật ngữ luật này, cái thuật ngữ chấp nhận cụm từ ‘sống thử dâm dật vô sỉ’ là hợp lý. Anh không phải kẻ tội phạm tình dục biến thái đang sỗ sàng khiếm nhã với đứa trẻ. Kẻ lạm dụng em là Charlie Holmes; anh là người làm đúng, anh làm những điều đúng đắn cho em – một vấn đề khác biệt tế nhị trong cách phát âm mà thôi. Anh là ông bô của em, Lo ạ. Nhìn xem, anh vừa nghiên cứu cuốn sách về các cô gái trẻ đây này. Nhìn xem, em yêu, nó nói gì này. Anh trích dẫn nhé: cô gái bình thường – bình thường, em lưu ý nhé – cô gái bình thường thì thường là vô cùng khao khát làm cha mình hài lòng. Cô ấy thấy ở ông nguyên mẫu đầu tiên của một trang nam nhi đáng mơ ước, khó nắm bắt (‘khó nắm bắt’ tức là tốt, theo Polonius!). Người mẹ khôn ngoan (và mẹ đáng thương của em đã có thể thành người khôn ngoan, nếu còn sống) sẽ khuyến khích tình bằng hữu giữa cha và con gái, nhận thức rõ – xin tha lỗi cho thứ văn phong sến rện này – rằng cô gái định hình chuyện tình lãng mạn lý tưởng và mẫu đàn ông lý tưởng từ giao thiệp với cha mình. Vậy cuốn sách vui vẻ này muốn nói đến và muốn giới thiệu về những giao thiệp nào nhỉ? Anh trích dẫn lần nữa nhé: Trong cộng đồng người Sicily, quan hệ tình dục giữa cha và con gái được thừa nhận như chuyện đương nhiên, và cô gái nào tham dự vào những quan hệ như vậy không bị nhòm ngó chê cười bởi cái xã hội mà cô ta là thành viên. Anh là người hâm mộ dân Sicily, những lực sỹ tuyệt vời, những nhạc sỹ tuyệt vời, những con người ngay thẳng, Lo ạ, và là những người tình tuyệt diệu. Nhưng thôi, mình không lan man nữa. Mới hôm nọ chúng mình đọc được trong báo vài chuyện tào lao về gã trung niên làm trái luân thường đạo lý, kẻ đã nhận tội vi phạm Đạo Luật Mann và chở bé gái chín tuổi vượt qua đường ranh giới bang vì những mục đích đồi bại, dù những mục đích này có là cái gì chăng nữa. Dolores thân yêu! Em không phải đứa bé chín tuổi nữa mà sắp mười ba rồi, và anh sẽ không khuyên em tự coi mình là nô lệ dọc ngang-đất nước của anh, và anh rất không tán thành Đạo Luật Mann dù rằng nó thích hợp với trò chơi chữ chán ngấy, một sự trả thù mà Các Vị Thần Ngữ Nghĩa thi hành để chống lại bọn phàm phu tục tử khóa quần kín mít. Anh là cha em, anh đang nói tiếng người, và anh yêu em.

“Cuối cùng, ta hãy xem chuyện gì sẽ đến nếu em, một con nhóc, bị buộc tội làm suy đồi đạo đức người lớn trong một khách sạn đứng đắn, chuyện gì sẽ đến nếu em thưa cảnh sát là anh đã bắt cóc và hãm hiếp em? Ta hãy giả định là họ tin em. Một con bé vị thành niên, cho phép anh chàng ngoài hai mốt tuổi ăn nằm với mình, lôi kéo nạn nhân của mình vào tội cưỡng hiếp do luật pháp quy định, hoặc tội kê dâm cấp độ hai, tùy thuộc vào kỹ thuật; và mức án tối đa là mười năm. Thế là anh đi tù. Được thôi. Anh đi tù. Nhưng chuyện gì sẽ đến với em, con bé mồ côi của anh? Ừ, em thì may mắn hơn. Em được đặt dưới sự bảo trợ của Cục Phúc Lợi Công Cộng – mà anh e là nghe có vẻ hơi lạnh lẽo. Một mụ giám thị chu đáo và ác nghiệt theo kiểu Bà Phalen, nhưng cứng rắn hơn và không nghiện rượu, sẽ cất son môi và quần áo lòe loẹt của em đi. Chẳng còn chuyện đi lang thang nữa! Anh không biết em có bao giờ nghe về những luật liên quan đến bọn trẻ con phụ thuộc, bơ vơ, bất trị, phạm tội chưa nhỉ. Trong khi anh đứng nắm chặt song sắt, em, con bé bơ vơ sung sướng, sẽ được đưa cho lựa nhiều nơi cư ngụ khác nhau, tất cả đều ít nhiều từa tựa như nhau, trường cải huấn, trại cải tạo, nhà giam trẻ vị thành niên, hoặc một trong những cái trại tuyệt vời dành cho các bé gái hư hỏng ấy, nơi em đan lát linh tinh, hát thánh ca, và nhận được mấy cái bánh kếp ôi thiu vào những ngày Chủ Nhật. Em sẽ đến đó, Lolita – Lolita của anh, Lolita này sẽ bỏ Catullus của nó và đến đó, sống cùng những con bé ương ngạnh khác. Nói đơn giản, nếu hai đứa chúng mình bị tóm, em sẽ bị phân tích và tống vào trại, mèo con của anh, c’est tout[4]. Em sẽ ở đó, Lolita của anh sẽ ở đó (lại đây nào, bông hoa nâu của anh) với ba mươi chín đứa dở hơi khác trong một phòng ngủ tập thể bẩn thỉu (không, để anh nói, xin em) dưới sự giám sát của những giám thị gớm guốc. Tình cảnh là thế đấy, chọn lựa là thế đấy. Em có nghĩ rằng trong hoàn cảnh này Dolores Haze gắn bó với ông lão của mình thì hay hơn không?”

Bằng cách nhồi nhét tất cả những điều này vào đầu nàng, tôi đã thành công trong việc làm Lo khiếp sợ, nàng, bất chấp thái độ hoạt bát hỗn xược nào đó và những lúc hóm hỉnh đột xuất, không phải là đứa trẻ thông minh như chỉ số I.Q. của nàng gợi ý. Nhưng dù tôi đã tìm được cách thiết lập được nền tảng chia sẻ bí mật và chia sẻ tội lỗi, tôi lại ít thành công hơn nhiều trong việc giữ nàng trong tâm trạng tốt. Mỗi buổi sáng trong những chuyến lãng du dài một năm của chúng tôi, tôi phải nghĩ ra một điều gì đó đáng mong đợi, một điểm đặc biệt nào đó trong không thời gian để nàng háo hức mong chờ, để nàng sống sót đến giờ lên giường. Nếu không thì xương cốt của ngày, thiếu mất một mục đích có tính định hình và nâng đỡ, sẽ còng xuống và gẫy vụn. Mục tiêu trước mắt có thể là bất cứ cái gì – ngọn hải đăng ở Virginia, hang động tự nhiên ở Arkansas được cải tạo thành quán café, bộ sưu tập súng và đàn violin tại nơi nào đó ở Oklahoma, bản sao hang Lourders ở Louisiana, những bức ảnh sờn rách về giai đoạn phồn vinh của ngành mỏ tại bảo tàng địa phương của khu nghỉ mát ở Rocky Mountains, bất cứ cái quái gì cũng được – nhưng nó phải ở đó, trước mặt chúng tôi, như một định tinh, mặc dù gần như chắc chắn là Lo sẽ giả vờ nôn ọe ngay khi chúng tôi đến chỗ nó.

Bằng cách bắt môn địa lý Hoa Kỳ hoạt động, tôi ráng hết sức mình hàng giờ vì mục đích gây cho nàng ấn tượng đang “đi đây đi đó,” đang lăn bánh đến cái đích xác định nào đó, tới một niềm khoái cảm bất thường nào đó. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy những xa lộ bằng phẳng dễ thương như những xa lộ hiện đang tỏa ra trước mắt chúng tôi, dọc ngang cái mền chắp vá từ bốn mươi tám tiểu bang. Chúng tôi ngấu nghiến hấp thụ những quốc lộ dài miên man ấy, chúng tôi lướt trên sàn khiêu vũ đen bóng của chúng trong im lặng đê mê. Lo không chỉ không thèm để mắt đến phong cảnh mà nàng còn điên tiết phản kháng chuyện tôi kêu nàng chú ý đến chi tiết mê hoặc này nọ của cảnh quan; mà tôi tự học được cách cảm nhận chỉ sau khi được phơi một thời gian dài trong vẻ đẹp tinh tế luôn hiện diện bên lề hành trình không đàng hoàng của chúng tôi. Nhờ một nghịch lý của tư duy hình ảnh, vùng quê đất trũng miền Bắc Mỹ có cái gì đó mà thoạt đầu tôi cho là tôi đã thừa nhận với sự sửng sốt khi thích thú nhận ra chúng từ những tấm vải dầu vẽ tranh mà ngày xưa được nhập khẩu từ Mỹ để treo trên bàn rửa mặt trong các căn phòng trẻ em ở vùng Trung Âu, những tấm vải dầu đã thôi miên một đứa bé đang lơ mơ vào giờ đi ngủ bằng quang cảnh màu xanh mộc mạc mà chúng thể hiện – những cái cây loăn xoăn mờ đục, vựa lương, gia súc, con suối, màu trắng xám của vườn cây ăn quả mơ hồ nở hoa, và có lẽ là một tường rào bằng đá hoặc những ngọn đồi xanh lục bằng keo vẽ. Nhưng dần dần, trong mắt tôi những hình mẫu chân quê ấy càng lúc càng trở nên xa lạ hơn, khi tôi hiểu về chúng sát hơn. Bên kia bình nguyên đang canh tác, bên kia những nóc nhà đồ chơi, chầm chậm ửng lên nét đẹp vô dụng, vầng dương xế bóng trong mịt mù bạch kim nhuốm sắc màu ấm, như màu trái đào lột vỏ, lan khắp rìa trên của đám mây xám chì hai-chiều giao hòa với màn sương mù mê đắm xa xăm. Nơi đó có lẽ có hàng cây thưa thớt in bóng trên chân trời, có buổi trưa tĩnh mịch oi bức trên hoang mạc mọc đầy cỏ ba lá, có những đám mây Claude Lorrain khắc họa vào màu thiên thanh mù sương xa xa chỉ bởi phần mây tích lồ lộ của chúng trên cái nền trung tính ngất ngây. Hoặc nữa, nó có thể là chân trời El Greco nghiêm nghị, chửa cơn mưa đen như mực, và người nông dân nào đó có cái cổ xác ướp thoáng lướt qua, và khắp xung quanh là các mương nước màu thủy ngân xen kẽ giữa những luống ngô xanh gắt, và toàn bộ sắp đặt này xòe ra như quạt, nơi nào đó ở Kansas.

Thỉnh thoảng, trong khoảng không bao la của những bình nguyên ấy, những cái cây khổng lồ tiến đến trước chúng tôi, khúm núm tụm lại bên đường để dâng chút bóng râm nhân đạo lên chiếc bàn ăn dã ngoại, với những đốm nắng, li giấy bẹp gí, quả cánh và que kem bị vứt bừa bãi trên nền đất nâu. Là người sử dụng thành thạo của các cơ sở dịch vụ ven đường, Lo không khó tính của tôi thường bị mê hoặc bởi bảng hiệu nhà vệ sinh – Nam-Nữ, John-Jane, Jack-Jill và thậm chí là Adam-Eva; trong khi lạc vào giấc mơ nghệ sỹ, tôi ngắm nghía sự rực rỡ chân thật của thiết bị xăng dầu tương phản với màu xanh tuyệt đẹp của những cây sồi, hay ngọn đồi xa xa toài ra – đầy sẹo nhưng vẫn còn chưa thuần phục – từ vùng đất nông nghiệp hoang hóa đang cố nuốt chửng chúng.

Trong đêm, những chiếc xe tải cao, lốm đốm đèn màu, như cây thông Giáng Sinh khổng lồ đáng sợ, lù lù hiện ra từ trong bóng tối và rầm rầm lướt qua chiếc sedan nhỏ muộn màng. Và một lần nữa, vào hôm sau, bầu trời thưa thớt cư dân, bạc màu thiên thanh vì nóng nực, lại tan chảy trên cao, và Lo la hét đòi đồ uống, đôi má nàng hóp mạnh trên cái ống hút, và bên trong xe thành lò lửa khi chúng tôi chui vào, và con đường lấp lánh phía trước, với chiếc xe xa xa biến hình giống như ảo ảnh trên bề mặt sáng chói, dường như lơ lửng trong một khoảnh khắc, vuông vắn kiểu cổ và sang trọng, trong mù mịt nóng. Và khi chúng tôi tiếp tục đi về hướng Tây, xuất hiện những mảng của cái mà ông thợ gara gọi là “cây ngải đắng”, rồi hình bóng huyền bí của những ngọn đồi hình cái bàn, rồi những dốc đứng đỏ hoe, lốm đốm các cây đỗ tùng nhìn như vết mực, rồi một dãy núi, màu nâu xám nhạt dần thành xanh lơ, và xanh lơ thành giấc mơ, và sa mạc tiếp đón chúng tôi bằng những cơn gió mạnh đều đặn, bụi, những bụi gai xám xịt, và những mẩu giấy vệ sinh gớm guốc mô phỏng những bông hoa nhạt màu giữa đám gai trên những thân cây héo úa bị gió hành hạ suốt dọc quốc lộ; ngay giữa đường đôi khi có mấy ả bò cái hồn nhiên đứng, đờ đẫn trong tư thế (đuôi bên trái, lông mi trắng bên phải) cắt ngang mọi quy tắc giao thông của con người.

Luật sư của tôi đã đề nghị tôi đưa ra một bản tường thuật dễ hiểu, ngay thật về hành trình chúng tôi đã đi theo, và tôi cho rằng ở chỗ này tôi đã tới điểm nút nơi tôi không thể tránh công việc khó chịu này. Áng chừng, vào cái năm điên rồ ấy (Tháng Tám 1947 đến Tháng Tám 1948), đường đi của chúng tôi bắt đầu bằng hàng chuỗi uốn lượn và xoắn ốc ở New England, rồi ngoằn ngoèo về phía Nam, lên và xuống, Đông và Tây; chìm sâu vào ce qu’on appelle[5] Dixieland, tránh Florida vì gia đình Farlow ở đó, xoay về hướng Tây, chạy dích dắc xuyên qua các vùng trồng ngô và các vùng trồng bông (tôi e là không dễ hiểu lắm, Clarence nhỉ, nhưng tôi không giữ lại bất cứ ghi chép nào, và tôi chỉ có toàn quyền sử dụng cuốn sách hướng dẫn du lịch ba tập nhàu nhĩ kinh hãi, gần như một biểu tượng của quá khứ rách nát tả tơi của tôi); vượt qua rồi vượt lại dãy Rocky, lang thang suốt sa mạc phía Nam nơi chúng tôi tránh rét; đến Thái Bình Dương, quay lên hướng Bắc xuyên qua tơ mềm tím nhạt của lũ cây bụi nở hoa dọc đường rừng; đến sát biên giới Canada; đi tiếp về phía Đông, ngang qua những vùng đất lành và đất dữ, quay lại vùng nông nghiệp mênh mông, tránh, bất chấp phản đối the thé của bé Lo, nơi sinh của bé, tại khu vực trồng ngô, sản xuất than và chăn nuôi heo; và cuối cùng quay về trong sự che chở của miền Đông, mất hút trong thành phố đại học Beardsley.

[1]. Đã biết đến.

[2]. Laodicean: Âm ấm, không nóng không lạnh. Trong sách khải huyền (cuốn cuối cùng của bộ kinh Tân ước), đặc điểm nhà thờ Laodicean là Âm ấm, không nóng cũng không lạnh trong vấn đề tôn giáo.

[3]. Tiếng Pháp. Như em biết rất rõ, em yêu của anh.

[4]. Tiếng Pháp. Thế là xong.

[5]. Tiếng Pháp. Cái người ta gọi là.