Tôi tin các bạn đều là những người có trách nhiệm, thế nhưng tôi dám bảo đảm rằng trong số các bạn tuyệt không có một ai là chưa từng phạm lỗi. Lấy một ví dụ mà đâu đâu cũng thấy, có thể bạn đã từng ngồi ô-tô lậu vé mà trong lòng không chút xấu hổ. Theo các học sinh của tôi kể, ai trong chúng cũng đều đã thử qua. Tất nhiên là chúng chưa hề thử lấy trộm đồ trong cửa hàng.
Tại sao khi ngồi xe lậu vé mà trong lòng không áy náy? Theo phân tích của các em học sinh, đó là vì bên bị bại không phải là một người hay vật cụ thể. Mà ở đây là một ngành ví dụ như giao thông. Nói thì nghe ra có vẻ rộng lớn quá. Từ góc nhìn của một người bình thường thì một ngành như vậy chỉ là một cái rất trừu tượng mà thôi. Tâm lý học cho rằng con người ta khó cảm thấy sai đối với cái trừu tượng.
Ở ví dụ ngồi xe lậu vé cũng vậy. Một tổ chức hay hệ thống với quy mô lớn sẽ là trừu tượng trong óc mọi người, hay nói cách khác, sự tồn tại của chúng thiếu đi cảm giác hiện thực. Tự đáy lòng con người thì đã tiềm ẩn một tâm lý không lương thiện là dám sai phạm với một đối thủ yếu về cảm giác hiện thực này. Tôi muốn khuyên mọi người hãy cẩn thận, đừng để lương tâm bị tê liệt, đừng cho là tiền của công ty thì có thể chiếm dụng, đừng mắc lừa bởi guồng máy tâm lý bất lương trong con người bạn.
