Khi giáo sư đã ra về, Xergei Ivanovitr quay lại phía cậu em.
– Tôi rất mừng thấy chú lên chơi. Chú ở đây có lâu không? Công việc trang trại ra sao?
Levin biết ông anh rất ít quan tâm đến chuyện trang trại và ông hỏi chỉ vì phép lịch sự, cho nên chàng cũng chỉ nói chuyện bán lúa mì và thu nợ thôi.
Levin có ý nói với anh về dự định thành lập gia đình và muốn hỏi ý kiến ông; thậm chí chàng còn quyết tâm thế nào cũng nói. Nhưng khi gặp anh, theo dõi cuộc nói chuyện của ông với giáo sư, rồi lại nghe ông hỏi thăm tình hình quản lý trang trại với cái giọng vô tình mà thành ra kẻ cả (của cải của mẹ để lại không chia và chính Levin quản lý toàn bộ), Levin cảm thấy không thể ngỏ cho anh biết dự định lấy vợ của mình được nữa. Chàng cảm thấy ông anh sẽ không nhìn nhận vấn đê như chàng mong muốn.
– Công việc của hội đồng tự trị chỗ chú ra sao? – Xergei Ivanovitr hỏi, ông vốn rất quan tâm đến những thí nghiệm về hành chính địa phương mà ông cho là rất quan trọng.
– Em hoàn toàn chẳng biết tí gì.
– Sao hả?… Chú là uỷ viên hội đồng kia mà?
– Không, em không phải là uỷ viên nữa; em xin từ chức rồi, – Levin đáp, – và em không đi họp nữa.
– Thật đáng tiếc! – Xergei Ivanovitr cau mày nói.
Để tự bào chữa, Levin bắt đầu kể những việc người ta thường làm trong các cuộc họp của hội đồng tự trị ở quận chàng.
– Bao giờ cũng vẫn vậy! – Xergei Ivanovitr ngắt lời chàng, – người Nga chúng ta bao giờ cũng thế! Có lẽ khả năng nhìn thấy khuyết điểm của bản thân mình là mặt tốt của tính tình chúng ta, nhưng chúng ta đã đi quá trớn: ta khoái trá với cái chất châm biếm mà bao giờ ta cũng có thừa. Tôi chỉ cần nói với chú điều này thôi: nếu người ta cho một dân tộc khác ở châu Âu, như người Đức, người Anh chẳng hạn, được hưởng cũng những quyền hạn đó, cũng những chế độ địa phương đó, họ sẽ biến những cái đó thành tự do, còn chúng ta thì chỉ biết đem ra chế giễu.
– Biết làm thế nào được? – Levin nói với vẻ mặt phạm lỗi. – Đó là lần thí nghiệm cuối cùng của em. Em đã cống hiến tất cả sức lực vào đó. Em không thể chịu được nữa, em là kẻ bất tài.
– Chú không phải là kẻ bất tài đâu, – Xergei Ivanovitr nói, – nhưng chú không nhìn vấn đề với một quan điểm đứng đắn.
– Có lẽ thế, – Levin đáp, giọng buồn buồn.
– Chú có biết là chú Nicolai nhà ta đã trở về chưa?
Nicolai là anh ruột Conxtantin Levin và em cùng mẹ khác cha với Xergei Ivanovitr. Đó là con người bỏ đi: anh ta phung phí phần lớn gia sản, đàn đúm với một bọn người kỳ lạ, tư cách chẳng ra gì và xích mích với anh em ruột.
– Anh bảo sao? – Levin hoảng hốt thốt lên. – Sao anh biết?
– Procov trông thấy chú ấy ngoài phố.
– ở Moxcva này ấy à? Anh ấy ở đâu? Anh có biết không? – Levin đứng dậy như định đi ngay.
– Tôi tiếc là đã nói với chú điều đó, – Xergei Ivanovitr nói và lắc đầu khi thấy vẻ bối rối của cậu em út. – Tôi đã cho người đi hỏi xem chú ấy ở đâu và tôi đã nhờ gửi tới tận tay chú ấy lá hối phiếu nhà Trubin mà tôi trả tiền rồi. Đây là thư chú ấy trả lời.
Và Xergei Ivanovitr lấy ở dưới cái chặn giấy ra một lá thư, chìa cho em xem.
Levin đọc mảnh giấy đặc sịt một thứ chữ kỳ quặc và quen thuộc:
“Tôi xin mọi người để cho tôi được yên thân. Tôi chỉ yêu cầu các ông anh, ông em thân mến của tôi có thế. Nicolai Levin”.
Đọc xong bức thư, Levin cứ đứng nguyên trước mặt Xergei Ivanovitr, đầu cúi gằm, mảnh giấy trong tay. Trong tâm hồn chàng, ý muốn tạm quên người anh khốn khổ kia đang vật lộn với ý thức biết như thế là sai.
– Rõ ràng nó muốn sỉ nhục tôi, – Xergei Ivanovitr nói, – nhưng nó không đủ sức làm thế, còn tôi, với tất cả tấm lòng, tôi muốn giúp nó, nhưng biết không thể được.
– Vâng, vâng, – Levin nhắc lại. – Em hiểu và em tán thành thái độ của anh đối với anh ấy; dù sao em cũng phải đi gặp anh ấy!
– Tuy tôi muốn can chú là không nên, nhưng nếu chú muốn, thì chú cứ việc đến, – Xergei Ivanovitr nói. – Về phần tôi, tôi chả lo: nó không làm anh em mình bất hòa được đâu; nhưng tôi khuyên chú tốt hơn hết là đừng đến đó. Không giúp gì được cho nó đâu. Nhưng thôi, chú muốn làm thế nào thì tuỳ.
– Có thể là không giúp nổi anh ấy, nhưng em cảm thấy, nhất là trong lúc này (nhưng điều đó lại là chuyện khác), em cảm thấy em sẽ không yên tâm nếu…
– Tôi không hiểu chú ra sao cả, – Xergei Ivanovitr nói, – tôi chỉ hiểu có một điều, – ông nói thêm: – đó là một bài học nhục nhằn. Từ khi chú Nicolai nhà ta thành con người như bây giờ, tôi trở nên rộng lượng hơn đối với cái mà người ta gọi là sự đê mạt… Chú có biết nó đã làm những gì không?
– Chao! Thật ghê gớm! Ghê gớm! – Levin nhắc đi nhắc lại.
Sau khi hỏi người hầu phòng của Xergei Ivanovitr địa chỉ anh trai, Levin định đến đấy ngay, nhưng chàng lại thay đổi ý kiến, quyết định hoãn cuộc đi thăm đến tối. Muốn cho tâm trí thanh thản, trước hết chàng cần giải quyết vấn đề đã khiến chàng tới Moxcva. Từ nhà ông anh, chàng lại thẳng toà án của Oblonxki và sau khi biết nơi gia đình Serbatxki thường tới vui chơi, chàng đi luôn đến chỗ người ta bảo có thể gặp được Kitti.
