Khi Levin bước vào tiệm ăn cùng Oblonxki, chàng không thể không nhận thấy một vẻ đặc biệt, một vẻ rạng rỡ cố nén trên mặt và khắp toàn thân Xtepan Arcaditr. Oblonxki cởi áo ngoài, và mũ đội lệch sang bên, đi thẳng vào phòng ăn, sai bảo những gã Tacta quần áo chỉnh tề, khăn vắt cánh tay, đang tất tả xung quanh ông. Ông quay bên trái, bên phải, chào người quen gặp ở lối đi, và, cũng như ở mọi nơi khác, những người này đều tỏ ra mừng rỡ khi thấy ông.
Oblonxki đến quầy rượu, uống một cốc vôtka với ít cá nướng và nói vài câu với người đàn bà Pháp mặt bự phấn, toàn thân đầy dải băng, đăng ten, búp tóc giả, ngồi sau quầy, làm mụ ta rũ ra cười thích chí.
Còn Levin, chàng từ chối không uống, vì thấy ngứa mắt trước cái mụ người Pháp dường như làm toàn bằng những mớ tóc giả, phấn bột gạo và dấm xoa mặt 1. Chàng vội lảng xa mụ như lảng xa một nơi xú uế.
Tâm hồn chàng đang tràn ngập hình ảnh Kitti, và trong mắt chàng ngời lên nụ cười đắc thắng và hạnh phúc.
– Xin mời quan lớn ngồi đây ạ, chỗ này sẽ không có ai làm rầy quan lớn cả, – một lão già người Tacta nói, lão ta tóc vàng, rất khúm núm, vạt áo xoè ra trên cái mông bè bè. – Xin mời quan lớn, – lão nói với Levin cũng rất lễ độ, để tỏ lòng kính trọng Xtepan Arcaditr.
Trong nháy mắt, lão đã trải khăn bàn sạch lên trên chiếc bàn tròn có phủ sẵn khăn, kê ở dưới cây đèn vách bằng đồng đen; lão kéo mấy chiếc ghế nhung lại gần và đứng cạnh Xtepan Arcaditr, tay cầm bảng món ăn và cắp chiếc khăn, chờ sai bảo.
– Nếu các quan cần phòng riêng thì hoàng thân Golitxun và một phu nhân sắp sửa ra khỏi một phòng trong chốc lát đấy ạ. Chúng tôi đã nhận được sò tươi.
– à phải! Sò!
Xtepan Arcaditr chợt có vẻ suy nghĩ.
– Hay ta thay đổi thực đơn chăng, Levin? – ông vừa nói vừa đặt ngón tay lên bảng món ăn. Và mặt ông lộ vẻ phân vân nghiêm trọng.
– Sò có ngon không? Liệu hồn nhà anh đấy!
– Bẩm quan lớn, sò Flenxburg ạ. Chúng tôi không có sò Ôxtăng.
– Sò Flenxburg cũng được. ít ra cũng còn tươi đấy chứ?
– Chúng tôi mới nhận được hôm qua ạ.
– Cậu thấy thế nào? Ta bắt đầu bằng món sò chăng? Hay là ta thay đổi tất cả thực đơn?
– Thế nào cũng được. Mình thì mình thích xúp bắp cải và kasa 2 hơn. Những món đó không thấy có ở đây.
– Quan lớn muốn dùng xúp nấu à la riousse 3 ạ? – lão già Tacta nói, cúi xuống Levin như vú nuôi cúi xuống đứa bé.
– Không, mình không nói đùa đâu, cậu cứ việc chọn món gì cậu ưng. Mình vừa trượt băng xong và đang đói. Đừng tưởng, Levin nói tiếp, khi thấy mặt Oblonxki có vẻ không bằng lòng, cậu đừng tưởng mình không biết đánh giá đúng sự lựa chọn của cậu đâu. Mình sẽ thú vị được chén một bữa thật sang.
– Mình rất mong thế! Cậu muốn nói gì thì nói, đó vẫn là một trong thứ khoái trên đời, – Xtepan Arcaditr nói. – Vậy thì, người anh em cho chúng tớ hai tá, à mà không, chừng ấy chả đủ được, ba tá sò, một xúp rau…
– Pretanière 4, – lão già Tacta tiếp lời.
Nhưng rõ ràng Xtepan Arcaditr không muốn để cho lão ta cái thú kể tên các món ăn bằng tiếng Pháp.
– Một xúp rau, anh rõ chứ? Rồi đến cá chim với nước xốt đặc, rồi…
thịt bò quay, nhưng phải chú ý là chín tới đấy. Một gà thiến và hoa quả hộp.
Lão già Tacta, chợt nhớ Xtepan Arcaditr vốn kiểu cách hay đặt cho các món ăn những tên khác với tên trong thực đơn, nên cứ để ông ta nói, nhưng lão cũng tự dành cho mình cái thú nhắc lại tất cả thực đơn bằng những tên trong bảng món ăn: “Xúp mùa xuân, Cá chim xốt Bomarse, Gà mái ghẹ nấu rau thơm, Nộm rau quả 5… rồi tức thì, như có lò xo điều khiển, lão đặt tấm bảng món ăn có đóng bìa xuống và lấy ra một bảng khác kê đồ uống chìa cho Xtepan Arcaditr.
– Ta uống gì bây giờ nào?
– Cậu muốn gọi gì thì gọi, mình chỉ thích làm tí sâm banh, – Levin nói.
– Sao? Ngay từ đầu bữa à? Kể ra thì tại sao lại không được nhỉ?
Cậu thích nhãn hiệu trắng chứ?
– Loại nhãn hiệu trắng 6, – lão Tacta đỡ lời.
– Cho chúng tớ thứ ấy nhắm với sò. Sau sẽ hay.
– Bẩm quan vâng. Các quan ưng dùng rượu vang gì ạ?
– Rượu vùng Nuy. Không, tốt hơn là cho chúng tớ vang trắng Sabli thường uống ấy.
– Vâng ạ. Có cần dọn món phó mát của ngài không đấy ạ?
– ừ, phó mát vùng Parmo ấy, hay là cậu thích phó mát khác?
– Không, mình thì món nào cũng thế thôi, – Levin nói, không còn đủ sức để nín cười nữa.
Lão già Tacta đi khỏi, vạt áo phe phẩy sau lưng. Năm phút sau, lão bưng ra một đĩa sò, vỏ óng ánh màu xà cừ và chai rượu trong tay.
Xtepan Arcaditr vò nhàu khăn ăn hồ bột, luồn vào áo gi lê và điềm đạm đặt tay lên bàn, bắt đầu ăn sò.
– Sò cũng không đến nỗi tồi, – ông nói, tách những con sò mềm ra khỏi vỏ màu xà cừ bằng cái dĩa bạc nhỏ, và ăn hết con này đến con khác. – Không đến nỗi tồi, – ông nhắc lại, vừa đưa đôi mắt long lanh ướt, hết nhìn Levin lại đến lão Tacta.
Levin cũng ăn sò, tuy chàng thích bánh mì trắng và phó mát hơn.
Nhưng chàng thán phục Oblonxki. Ngay cả lão Tacta, sau khi mở chai, rót rượu vang lấp lánh vào những chiếc cốc mỏng mảnh và rộng miệng, cũng nhìn Xtepan Arcaditr với nụ cười mãn nguyện ra mặt, tay sửa lại ngay ngắn chiếc cravat trắng.
– Cậu không thích sò lắm à? – Xtepan Arcaditr vừa hỏi vừa cạn cốc rượu, – hay là cậu đang có chuyện gì lo lắng? Nói cho mình nghe nào?
Ông ta muốn Levin phải vui. Nhưng Levin tuy không buồn, vẫn thấy bứt rứt khó chịu. Với điều mang nặng trong lòng, chàng thấy không thoải mái trong tiệm ăn này, xung quanh toàn những phòng riêng người ta chui vào ăn nhậu với các phu nhân, giữa những sự đi lại và náo động này; tất cả những vật phu trang như đồ đồng đen, gương, đèn hơi, những bồi bàn người Tacta, đều khiến chàng chướng tai gai mắt. Chàng sợ làm ô uế những gì đang tràn ngập tâm hồn.
– Mình ấy à? Phải, mình đang có điều lo nghĩ; và hơn nữa, mọi thứ này khiến mình khó chịu. Cậu không tưởng tượng được mọi cái đó kỳ dị đến mức nào đối với một anh nhà quê như mình đâu. Thật y như mấy cái móng tay của cái anh chàng mình gặp ở chỗ cậu…
– ừ, mình nhận thấy là những móng tay của anh chàng Grinevitr đáng thương ấy làm cậu rất quan tâm, – Xtepan Arcaditr vừa vười vừa nói.
– Mình biết làm thế nào được, – Levin đáp. – Cậu hãy gắng một chút tự đặt mình vào địa vị một anh chàng ở nông thôn xem. ở nông thôn, chúng tôi cố sức biến bàn tay thành một công cụ làm việc tiện lợi: chúng tôi cắt ngắn móng tay, và thỉnh thoảng lại xắn tay áo lên.
Còn ở đây, người ta lại cố tình để móng tay mọc càng dài càng tốt và đeo những khuy măngsét to bằng cái đĩa rồi không thể làm được gì bằng hai bàn tay cả.
Xtepan Arcaditr vui vẻ cười.
– Nhưng điều đó chứng tỏ họ không cần làm việc bằng tay; chính là trí tuệ họ làm việc…
– Có lẽ… Nhưng, dù sao đi nữa, mình vẫn thấy điều đó là kỳ dị.
Mình còn thấy điều này nữa, cũng kì dị, là ở nông thôn, bọn mình gắng ăn cho nhanh để còn làm việc, trong khi cái đó càng lâu càng tốt; cho nên chúng mình mới ăn sò…
– Tất nhiên, – Xtepan Arcaditr tán thành. – Nhưng chính đó là mục đích của văn minh. Phải biến tất cả thành thú vui.
– Nếu như đó là mục đích của văn minh, thì mình thích là người man rợ hơn.
– Thì cậu đã là người man rợ rồi đó. Họ hàng Levin nhà cậu, tất cả đều man rợ hết.
Levin thở dài. Chàng càng nghĩ đến ông anh Nikolai, cảm thấy hổ thẹn và cau mày; nhưng Oblonxki đã chuyển sang chuyện khác, lái ngay sự chú ý của chàng về một hướng mới.
– Thế nào, tối nay cậu có đến nhà bọn mình không, mình muốn nói là nhà Serbatxki ấy? – ông nói, gạt những vỏ sò sần sùi ra, kéo đĩa phó mát lại và đưa cặp mắt long lanh nhìn chàng đầy ý nghĩa.
– Có, nhất định mình sẽ đến, – Levin trả lời, – tuy mình cảm thấy hình như quận công phu nhân mời mình không thật tình cảm lắm.
– Cậu nói gì vậy? Ngốc thế! Đó là lối kiểu cách của bà ta. Nào, cho chúng tớ món xúp, người anh em!… Đó là lối kiểu cách đại phu nhân 7 của bà ta thôi, – Xtepan Arcaditr nói. – Mình cũng sẽ đến, nhưng mình còn phải đi dự buổi tập hát ở nhà nữ bá tước Bonin. Thế mà cậu còn không tự nhân là man rợ ư? Cắt nghĩa cái việc cậu đột nhiên biến khỏi Moxcva ra sao đây? Gia đình Serbatxki cứ hỏi mình về tin tức cậu mãi, làm như mình biết rõ ngọn nguồn ấy! Mình chỉ biết mỗi điều là bao giờ cậu cũng làm cái mà chẳng ai làm cả.
– Phải, – Levin chậm rãi nói, vẻ bối rối. – Cậu nói đúng, mình là một kẻ man rợ. Nhưng sự man rợ của mình không phải ở chỗ mình bỏ đi mà ở chỗ bây giờ quay về… Mình đã trở về.
– ồ! Cậu thật sung sướng! – Xtepan Ackađich nói tiếp, vừa nhìn thẳng vào mắt Levin.
– Tại sao?
– “Xem tướng ngựa bằng vào dấu vết. Nhìn mắt người, ắt biết đang yêu”, – Xtepan Arcaditr ngâm nga. – Trước mặt cậu, có tất cả.
– Còn cậu, tất cả đã ở sau lưng cậu rồi hẳn?
– Không, nhưng cậu, cậu có tương lai; mình thì chỉ có hiện tại và cái hiện tại ấy, lúc thì trắng lúc lại đen ngòm.
– Có chuyện gì vậy?
– Mọi việc đều hỏng bét. Nhưng mình không muốn nói về mình và cũng không thể giãi bày hết mọi chuyện với cậu được, – Xtepan Arcaditr nói. à, tại sao cậu lại trở về Moxcva?… Này, lại dọn đi! – ông gọi lão già Tacta.
– Cậu không đoán ra ư? – Levin đáp, cặp mắt long lanh một ánh nội tâm chằm chằm nhìn Xtepan Arcaditr.
– Có chứ, nhưng mình nói ra trước thì không phải lối. Chỉ cần nói thế cậu cũng đủ hiểu mình đoán đúng hay không, – Xtepan Arcaditr nói và nhìn Levin với một nụ cười ranh mãnh.
– Vậy cậu thấy thế nào? – Levin nói tiếp, giọng run run và cảm thấy tất cả bắp thịt trên mặt mình giật giật. – Cậu thấy chuyện đó thế nào?
Xtepan Arcaditr đủng đỉnh uống cạn cốc rượu vang Sabli, mắt vẫn không rời Levin.
– Mình ấy à?… – ông nói. – Mình không mong muốn gì hơn thế trên đời! Đó là điều tốt đẹp nhất có thể xảy đến!
– Nhưng cậu không lầm đấy chứ? Cậu biết rõ điều chúng ta đang bàn đấy chứ? – Levin nói tiếp, đôi mắt ngấu nghiến nhìn kẻ đối chuyện mình. Cậu tin là có thể được ư?
– Phải. Tại sao lại không được chứ?
– Không, cậu có thật sự tin rằng có thể được không? Cậu hãy nói với mình tất cả những điều cậu nghĩ đi! Thế ngộ nhỡ mình vấp phải sự từ chối?… Thậm chí, mình còn tin chắc là sẽ như thế…
– Tại sao cậu lại tin là thế? – Xtepan Arcaditr nói, mỉm cười về sự xúc động của bạn.
– Đôi khi mình có cảm giác ấy. Nếu thế thì thật kinh khủng: cả đối với mình, cả đối với nàng.
– Dù sao đi nữa, chuyện đó cũng chẳng có gì kinh khủng đối với một cô thiếu nữ đâu. Tất cả các cô gái đều tự hào khi người ta đến hỏi xin cưới mình.
– Đúng, tất cả các cô gái nhưng trừ nàng.
Xtepan Arcaditr mỉm cười. Ông biết rất rõ tình cảm Levin. Ông hiểu là đối với chàng, các cô gái chia làm hai loại: loại thứ nhất gồm tất cả các thiếu nữ, trừ Kitti, các cô gái đó có tất cả các nhược điểm của con người và là những thiếu nữ rất tầm thường; loại kia thì chỉ có mình nàng: nàng không hề có nhược điểm nào và hơn hẳn tất cả loài người.
– Khoan đã, cậu lấy nước xốt đi, – ông nói, ngăn bàn tay Levin đang đẩy đĩa xốt ra.
Levin ngoan ngoãn lấy nước xốt nhưng không để Xtepan Arcaditr kịp ăn.
– Không, cậu nghe đã, – chàng nói, – cậu nên hiểu, đối với mình, đây là vấn đề sinh tử. Mình chưa bao giờ nói chuyện này với ai cả. Và mình chỉ có thể nói với cậu được thôi. Hai đứa mình hoàn toàn khác nhau: sở thích, ý kiến, tất cả đều ngăn cách chúng mình; nhưng mình biết cậu mến mình và hiểu mình, và cả mình nữa, mình cũng rất mến cậu. Nhưng lạy Chúa, cậu hãy hết sức thành thật với mình.
– Mình nói những điều mình nghĩ, – Xtepan Arcaditr mỉm cười nói.
– Nhưng mình sẽ còn đi xa hơn thế nữa, vợ mình là người đàn bà hết sức kỳ diệu. – Nhớ đến chuyện xích mích với vợ, Xtepan Arcaditr thở dài và nín lặng một lát, rồi lại nói tiếp: – Vợ mình có cái nhìn rất tinh đời, cô ta đọc thấu tận gan ruột mọi người. Hơn thế nữa, cô ta còn đoán được hậu vận, nhất là những chuyện thuộc về cưới xin. Chẳng hạn, cô ta đã nói trước là nàng Sakhovxcaia sẽ lấy Brenten… Chẳng ai tin cả, ấy thế mà lại thành. ấy, vợ mình đứng về phe cậu đấy.
– Sao kia?
– Không những vợ mình có thiện cảm với cậu, mà cô ta còn nói Kitti nhất định sẽ là vợ cậu nữa kia.
Nghe nói vậy, mặt Levin sáng ngời lên một nụ cười tưởng như sắp biến thành những giọt nước mắt xúc động.
– Chị ấy bảo thế à! – chàng kêu lên. – Mình vẫn bảo vợ cậu là một thiên thần mà. Nhưng thôi, ta đừng nói đến chuyện ấy nữa, – chàng nói và đứng dậy.
– Được, nhưng hãy ngồi xuống đã.
Nhưng Levin không thể ngồi yên chỗ được. Chàng đi đi lại lại quanh căn phòng hẹp hai ba lần, bước chân chắc nịch, mắt chấp chới để giấu những giọt nước mắt, và sau đó mới ngồi xuống.
– Cậu nên hiểu mình, – chàng nói, – đây không phải là tình yêu.
Mình đã yêu, nhưng đây không phải chuyện như thế. Đó không phải là tình cảm, mà là một sức mạnh bên ngoài xâm chiếm lấy mình.
Mình bỏ đi vì tin chắc không thể thế được, một hạnh phúc như vậy không thể có được trên đời; mình đã đấu tranh với bản thân và thấy rõ không có nàng, mình không sống nổi. Cho nên cần phải có một quyết định…
– Nhưng tại sao cậu bỏ đi?
– Khoan, khoan đã! Mình có biết bao ý nghĩ trong đầu, biết bao điều cần hỏi cậu! Cậu nghe đây. Cậu không thể biết được cậu đã đem lại gì cho mình khi nói ra điều đó đâu. Mình sung sướng đến trở thành ích kỷ: mình quên hết. Hôm nay mình được biết anh Nicolai…
cậu biết chứ… đang ở đây… và mình đã quên khuấy anh ấy! Và mình thấy hình như cả anh ấy cũng sung sướng. Thật cứ như là điên ấy.
Nhưng có điều đáng sợ… cậu đã có vợ, cậu hẳn biết cảm giác ấy… thật kinh khủng khi ở tuổi chúng ta, với một quá khứ… không phải một quá khứ yêu thương, mà là quá khứ tội lỗi… chúng ta bất chợt đến gần một con người trong trắng, thơ ngây… thật gớm ghiếc! Làm sao tránh khỏi cảm thấy mình không xứng đáng được?
– Thôi đi, lương tâm cậu đâu có mang nhiều tội lỗi gì cho cam.
– à, dù sao đi nữa, – Levin nói, – dù sao đi nữa: “Ôn lại cuộc đời một cách kinh tởm, tôi run lên, tôi nguyền rủa và cay đắng thương cho phận mình…”. Phải.
– Biết làm thế nào, sự đời vốn như vậy, – Xtepan Arcaditr nói.
– Niềm an ủi độc nhất là lời cầu nguyện này mà mình ưa thích:
Xin Chúa tha thứ cho con, không phải vì đức độ của con, mà tùy ở lòng lành của Chúa. Chính nàng cũng chỉ có thể tha thứ cho mình theo cách đó mà thôi.
— —— —— —— ——-
1 Poudre de riz và vinaigre de toilette (tiếng Pháp trong nguyên bản).
2 Một loại thức ăn lỏng nấu bằng lúa kiều mạch, rất phổ biến ở nông thôn Nga.
3 Trong nguyên bản: à la riousse, chính là: à la russe (theo lối Nga), lão già Tacta phát âm sai.
4 Nguyên văn pretanière, chính ra là: Printanière (mùa xuân).
5 Soupe printanière, turbot sauce Beaumarchais, poularde à l’estragon, macédoine de fruits (tiếng Pháp trong nguyên bản).
6 Cachel blane (tiếng Pháp trong nguyên bản).
7 Grande dame (tiếng Pháp trong nguyên bản).
