Ông Allaby là mục sư Crampsford, một ngôi làng cách Cambridge vài dặm. Ông cũng có được một tấm bằng khá, và được Giáo hội thu nhận, rồi có được khoản thu nhập 400 bảng một năm cùng một ngôi nhà, còn thu nhập riêng của ông không đến 200 bảng một năm. Ông đã cưới một phụ nữ trẻ hơn mình nhiều và sinh được mười một người con, bây giờ còn lại chín người, hai nam bảy nữ. Hai người con gái lớn của ông đã có gia đình yên ổn, nhưng lúc này vẫn còn năm người con gái chưa thành thân, tuổi đời từ ba mươi đến hai mươi hai, và thêm hai người con trai vẫn còn sống nhờ vào ông. Rõ ràng là nếu có chuyện gì xảy ra cho ông Allaby, gia đình ông sẽ rơi vào cảnh nghèo khó, và điều này hẳn nhiên khiến ông bà Allaby lo lắng phiền lòng vô cùng.
Các bạn đọc của tôi, có bao giờ các bạn rơi vào cảnh thu nhập cao nhất cũng chẳng nhiều nhặn gì cho lắm, và nếu bạn mất thì nó cũng tiêu tan, chỉ còn lại 200 bảng một năm mà thôi, hay không? Có bao giờ bạn vừa có hai người con trai phải khởi nghiệp cùng năm người con gái vẫn chưa thành thân, và thật sự cũng khó kiếm chồng cho chúng, hay không? Nếu sống hợp đạo nói chung cho người ta được an bình lúc xế chiều, thì thành thật mà nói, liệu ở trong những hoàn cảnh như trên, bạn có hy vọng hão rằng mình đã có một đời sống hợp đạo hay không?
Và cho dù bạn có một người vợ tốt, chẳng khiến bạn phiền lòng, và cũng không bệnh tật để làm bạn phải đổ bệnh theo; và dù gia đình bạn có mạnh mẽ, tử tế, và có phúc như người ta thường nói, thì bạn có chắc là mình có một đời sống hợp đạo hay không? Tôi biết nhiều người lớn tuổi có tiếng là đạo đức, nhưng lại sống với những người bạn đời mà họ đã hết yêu từ lâu, hay có những đứa con gái ở giá xấu xí gắt gỏng chẳng bao giờ có chồng, những đứa con gái mà họ khinh ghét và cũng khinh ghét họ trong lòng, hoặc có những đứa con trai ngu ngốc hay hoang phí, liên tục gây phiền phức cho họ. Liệu một người có những điều như thế có được kể là sống hợp đạo không? Như những gì ông già Pecksniff Bacon[7] đã làm được cho khoa học, thì cũng cần phải có một ai đó làm điều tương tự cho đạo đức chứ.
Nhưng chúng ta hãy trở lại với ông bà Allaby. Bà Allaby nói về đám cưới của hai cô con gái đầu như là một chuyện dễ dàng chưa từng có. Bà nói vậy bởi bà nghe những bà mẹ khác cũng nói như vậy, nhưng tự thâm tâm mình, bà chẳng biết làm thế nào mình lại làm được vậy, mà thật sự đó cũng chẳng phải là việc do tay bà. Trước hết, phải tìm được một chàng trai chịu kết giao với những đứa con gái mà bà đã cố gắng tập cho chúng những kỹ thuật nhất định, những thứ bà tưởng tượng ra hết lần này đến lần khác, nhưng lại hoàn toàn không thể áp dụng vào thực tế. Rồi tiếp theo là những tuần lễ xen lẫn hy vọng và e sợ, cùng đôi chút mưu mẹo thường được tính toán rất cẩn thận, và đến cuối cùng, chàng trai trẻ si tình phải quỳ gối cầu hôn con gái họ. Đối với bà, dường như đó là một điều quá may mắn, và thật khó hoặc chẳng bao giờ lặp lại lần nữa. Thật ra bà đã lặp lại được phép màu này thêm một lần, và có lẽ cũng nhờ vào vận may, nhưng năm lần sau đều thất bại! Thật tồi tệ: tại sao bà lại sinh ra đến bảy đứa con gái, mà không phải là ba đứa, để giờ đây cùng lắm bà chỉ phải đau khổ bởi một đứa chưa chồng mà thôi.
Dù gì đi nữa thì cũng phải kiếm chồng cho chúng, và bà Allaby tội nghiệp luôn luôn nhìn những chàng trai trẻ như thể họ là những con rể tương lai của mình vậy. Các ông cha bà mẹ thường hỏi những cậu trai rằng tình ý các cậu dành cho con gái họ liệu có đáng tin được không. Tôi nghĩ rằng có những lúc các cậu trai sẽ hỏi những ông cha bà mẹ đó rằng nếu họ đồng ý ghé thăm những gia đình còn nhiều cô gái chưa chồng thì thử hỏi xem tình ý của họ có đáng tin nữa hay không.
Ông Allaby nói với vợ mình khi cả hai bàn về kế hoạch sắp tới. ‘Tôi không đủ tiền để mời thêm một phụ tá giúp việc giáo xứ. Sẽ thoải mái hơn nếu có một người trẻ đến giúp tôi vài giờ trong ngày Chủ nhật. Tôi sẽ trả một đồng guinea mỗi ngày Chủ nhật, và chúng ta có thể tiếp tục chọn lựa cho đến khi có được người thích hợp.’ Ông Allaby chắc chắn đã không còn sung sức nữa, và ông cần một ai đó giúp mình trong các tác vụ ngày Chủ nhật.
Bà Allaby có một người bạn lớn, là bà Cowey, vợ của Giáo sư Cowey lừng danh. Bà ta là một người thật sự rộng rãi, hơi đẫy đà, có ria mép mờ, và quan hệ rộng với các sinh viên, đặc biệt là với những người thích tham gia vào các phong trào Phúc âm đang nở rộ. Mỗi hai tuần, bà tổ chức một buổi tiệc tối, và một phần buổi tối đó được dành để cầu nguyện. Bà không chỉ là một người rộng rãi sẵn lòng giúp đỡ người khác, mà theo như những gì bà Allaby thường nói, thì bà ta còn là một người phụ nữ hoàn hảo, và mang trong mình sự mạnh mẽ của một người đàn ông. Bà có hai người con gái, nhưng bà thường than thở với bà Allaby rằng mình không được tốt số bằng, bởi từng đứa một đã theo chồng và để tuổi già của bà thực sự sẽ sống trong cô đơn nếu như không còn ông Giáo sư ở bên nữa.
Tất nhiên, bà Cowey biết được xu thế của tất cả giáo sỹ chưa vợ trong Đại học, và cũng chính bà sẽ giúp tìm một người đủ tư cách phụ tá cho chồng bà Allaby. Nên vào một buổi sáng tháng mười một năm 1825, theo sắp xếp trước, bà Allaby đến dùng bữa nhẹ với bà Cowey và nán lại ở đó cả buổi chiều. Sau khi dùng bữa, hai người cùng nghỉ với nhau, và lúc đó chuyện của hai bà mới thực sự bắt đầu. Họ bàn về việc cả hai đã tranh luận thế nào, họ nhận xét nhau thế nào, điều gì họ không muốn người kia làm, rồi họ bàn đến những chuyện nhăng nhít nhỏ nhặt như người phó tế này nọ có xứng đáng không, rồi khi đã thấy là xứng đáng, họ lại bàn đến những chuyện tốt xấu của người đó, tất cả những chuyện này tôi xin phép để tùy theo trí tưởng tượng của các bạn. Bà Cowey đã quen với việc tự xác định với mình rằng bà nên chỉ ra đường đi lối bước cho người ta hơn là để mặc họ. Nhiều bà mẹ tìm đến bà lúc cần kíp, và bởi họ cũng là những người rộng rãi, nên bà Cowey luôn luôn cố hết sức để giúp họ; nếu như cuộc hôn nhân của một Cử nhân Nghệ thuật không phải do Chúa, thì nó cũng hoàn toàn có thể, hay cao nhất có thể, là do bởi tay bà. Và lúc này đây, hai bà đang bàn thấu đáo về những phó tế đầy tiềm năng ở trường Đại học, rồi bà Cowey kết luận rằng anh bạn Theobald của chúng ta là người tốt nhất bà có thể tìm được.
‘Tôi không cho rằng đó là một cậu trai đặc biệt hấp dẫn, và cậu chỉ là con thứ, nhưng rồi cậu ta sẽ được chọn làm mục sư, và tôi thấy là con của chủ nhà xuất bản Pontifex, dù chỉ là con thứ, cũng sẽ mang lại được nhiều điều tốt đẹp.’
Bà Allaby mãn nguyện reo lên, ‘Tại sao lại không chứ, bà bạn của tôi, đây chính là điều tôi cần đó.’
