Sáng hôm sau, lúc Theobald đang dạy kèm trong phòng mình, thì nơi phòng của cô chị cả nhà Allaby, các quý cô này đang sát phạt lẫn nhau trên ván bài và phần thưởng chính là Theobald.
Kẻ thắng cuộc là Christina, người con gái chưa chồng thứ hai, đã hai mươi bảy tuổi và như thế là lớn hơn Theobald đến bốn tuổi. Các cô em phàn nàn rằng thật là phí phạm một người chồng tương lai nếu để Christina thử tán tỉnh anh, bởi cô quá già và chẳng có chút cơ hội nào; nhưng việc này khiến cho Christina hùng hổ một cách bất thường, bởi thường ngày cô vốn rất nhu mì và điềm đạm. Bà Allaby quyết định rằng cô cần phải được giúp đỡ, và rồi hai đứa con gái lên tiếng chống đối bị đẩy đi xa thăm bạn bè, trong nhà chỉ còn lại những người biết nghe theo sắp xếp của bà mà thôi. Về phần mình, các anh em trai chẳng nhận thấy điều gì lạ lùng, và vẫn tin rằng việc tuyển phụ tá chỉ là bởi cha mình thật sự muốn có người giúp đỡ, thế thôi.
Những chị em được ở lại trong nhà vẫn giữ lời và giúp Christina hết sức có thể, bởi ý thức công bằng của họ cho biết rằng Theobald càng sớm lấy Christina thì càng sớm có một phó tế khác đến thay, và đó là cơ hội mới cho họ. Tất cả mọi chuyện được sắp đặt quá nhanh, nên chưa đến chủ nhật tiếp theo, ngày Theobald lại đến, thì hai cô em chống đối đã bị đẩy đi khỏi nhà rồi.
Thời gian này, Theobald cảm giác gần như thể đang ở nhà mình khi ghé thăm những người bạn mới này (bà Allaby đã nhấn mạnh rằng anh nên gọi họ như vậy). Bà đã nói rằng, bà thương những chàng trai trẻ, đặc biệt là những giáo sỹ, như con mình vậy. Theobald tin mọi lời bà nói, cũng như anh tin tưởng cha và anh chị mình từ thuở nhỏ. Christina ngồi cạnh anh và từng lời ăn tiếng nói của cô vẫn đầy cẩn trọng như lúc chơi bài với chị em mấy hôm trước. Bất cứ lúc nào anh quay sang nói chuyện với cô, cô đều mỉm cười (nụ cười là một trong những điểm mạnh của cô); cô dùng hết chút tự nhiên của mình, và dùng hết chút khôn khéo của mình sao cho có tác dụng nhất. Ai có thể trách cô đây? Theobald không phải là mẫu người lý tưởng mà cô mơ về mỗi lúc đọc truyện của Byron hàng đêm trên gác với các chị em, nhưng anh là một người thực mà cô có khả năng có được, hơn hết, anh vẫn tốt hơn những người thực đã trốn khỏi đời cô. Cô có thể làm gì nữa đây? Chạy trốn khỏi nhà? Cô không dám. Cưới một người thấp kém hơn mình và mang tủi nhục cho gia đình? Cô cũng không dám. Ở lại nhà và trở thành một bà cô già bị cười chê? Không, sẽ không làm như vậy nếu cô vẫn còn xoay xở được. Cô chỉ làm điều được xem là hợp lý mà thôi. Cô đang chết chìm, và Theobald dù chỉ là một cọng rơm mỏng manh, nhưng cô có thể nắm được anh và cô đã làm như vậy.
Nếu con đường tình yêu không bao giờ bằng phẳng, thì đôi khi con đường xe đôi kết lứa cũng như vậy. Chuyện xe tơ kết nguyệt cho Theobald diễn tiến quá chậm. Anh rơi vào bẫy đã đặt sẵn một cách dễ dàng hơn mức mong đợi của hai bà Cowey và Allaby. Dáng vẻ lôi cuốn của Christina đã quy phục được Theobald: anh ái mộ vẻ đạo đức trong mọi lời cô thốt ra; ái mộ sự dịu dàng cô dành cho các chị em cũng như cha mẹ, ái mộ sự sẵn lòng làm lấy những việc nhỏ nhặt mà vốn chẳng ai muốn làm, anh cũng ái mộ phong cách hoạt bát của cô, tất cả mọi điều ở cô khiến anh say mê, bởi dù anh không quen với phụ nữ, nhưng tất nhiên vẫn là một con người. Anh được tôn lên nhờ vẻ khiêm nhu của cô, nhưng rõ ràng tự anh vẫn thấy thán phục chính mình; dường như cô nhìn anh với một ánh mắt đầy âu yếm và hiểu anh hơn bất kỳ ai. Thay vì chỉnh đốn anh như cha và anh chị của anh thường làm, cô lại khơi gợi anh, chăm chú lắng nghe tất cả những gì anh muốn nói, và rõ ràng là muốn được nghe anh nói thêm nữa. Anh kể với một bạn học rằng anh biết là anh đang yêu, anh thực sự đang yêu, bởi anh thích được sống với quý cô Allaby hơn bất kỳ người chị em nào của mình.
Ưu điểm mạnh nhất của Christina có lẽ là một giọng nữ trầm rất êm tai. Chắc chắn cô mang giọng nữ trầm, bởi cô không thể hát cao hơn nốt rê, nhưng giọng của cô có một điểm yếu duy nhất là nó cũng không xuống thấp được; tuy nhiên, vào thời đó, người ta cho giọng nữ trầm cũng bao gồm cả giọng nữ cao nếu giọng nữ cao không thể hát đến những nốt cao được, và không nhất thiết phải có những tiêu chí giọng nữ trầm như của thời nay. Quãng dài và sức giọng của cô phụ thuộc vào cảm hứng lúc cô hát. Cô đã chuyển bài ‘Những thiên thần sáng ngời ngay thẳng’ qua tông giọng thấp hơn để phù hợp với giọng mình, và điều đó chứng minh điều mà mẹ cô thường nói là cô rành về âm luật; không chỉ vậy, mỗi đoạn dừng cô đều thêm vào một hợp âm rải dọc suốt bàn phím, theo một quy luật mà nhạc sư đã dạy cho cô; và như thế cô đã thêm sinh khí và hứng thú cho đoạn nhạc vốn nặng nề của handel. Về phần nhạc sư của cô, thì đó thật sự là một nhạc công hoàn hảo hiếm thấy: bà là học trò của ngài Clarke lừng danh ở Cambridge, và đã từng chơi khúc mở màn ở atalanta, trong dàn nhạc của Mazzinghi.
Nhưng cũng phải mất một thời gian, Theobald mới đủ dũng khí để nói lên lời cầu hôn. Anh xác định khá rõ với mình rằng anh đã bị cô cướp mất trái tim rồi, nhưng tháng này qua tháng khác, gia đình Allaby vẫn cứ phải hy vọng chờ anh, còn ông Allaby thậm chí không dám thừa nhận rằng mình đã đủ sức làm việc một mình, và cứ mỗi nửa đồng guinea trả công cho anh, ông càng thấy nóng ruột hơn nữa, nhưng anh vẫn chưa chịu nói lời cầu hôn. Bà Allaby thì đoan chắc với anh rằng Christina là cô gái hoàn hảo nhất, và sẽ là một bảo vật vô giá cho bất kỳ ai cưới được cô. Theobald chân thành đón nhận những tình cảm của bà Allaby, nhưng cho dù thường viếng thăm nhà ông mục sư hai đến ba lần mỗi tuần không kể ngày chủ nhật, anh vẫn chưa quyết định cầu hôn. Một ngày nọ, bà Allaby lân la nói với anh ‘anh Pontifex à, con bé có một con tim chân thật, ít nhất thì tôi tin là vậy. Tôi nói như thế không phải là muốn có nhiều người ái mộ nó, không phải vậy, nó thật sự có nhiều người ái mộ, nhưng thật khó để có ai làm nó vừa lòng. Tuy nhiên tôi nghĩ là, con bé sẽ phải lòng một người CAO THƯỢNG VÀ TỬ TẾ.’ Và bà nhìn sang Theobald đang đỏ mặt, nhưng rồi nhiều ngày nữa trôi qua mà vẫn chưa thấy lời cầu hôn đâu. Một lần khác Theobald đã tin tưởng tâm sự với bà Cowey, có lẽ bà cũng đã đoán được tình cảm của anh với Christina đến mức nào rồi. Bà Cowey cố dùng sự ghen tuông để dẫn dụ anh, và ám chỉ đến một tình địch có thể xuất hiện. Theobald đã, mà cũng có thể là giả bộ như, rất hoảng hốt; lòng anh nhói lên một chút ghen tuông và anh bắt đầu tin tưởng hoàn toàn rằng anh không chỉ đang yêu, mà còn đang yêu một cách sâu sắc, nếu không anh đã không cảm thấy ghen tuông đến thế. Tuy nhiên, anh vẫn để thời gian trôi qua mà chẳng ngỏ lời cầu hôn với cô.
Gia đình Allaby đã cư xử rất khôn ngoan, thận trọng. Họ chiều lòng anh cho đến khi anh hết rụt rè, dù lâu nay anh vẫn luôn tự khoa trương rằng mình là một người cởi mở. Một ngày nọ, khoảng sáu tháng sau khi Theobald đã là một vị khách gần như hằng ngày ở nhà ông mục sư, hai người bàn nhau về chuyện gắn bó lâu dài. Theobald đã rất khinh suất nói ra: ‘Tôi không thích làm việc lâu dài, ông cũng vậy đúng không?’. Với một giọng gắt, ông Allaby trả lời, ‘Không, và tôi cũng không muốn chuyện tán tỉnh lâu dài’, rồi ông nhìn Theobald với một ánh mắt mà có cố anh cũng không thể chối cãi ý nghĩa của nó được. Lập tức, anh rút về Cambridge nhanh nhất có thể. Với cảm giác hốt hoảng vì cuộc trò chuyện vừa rồi, anh thảo ngay thư và gởi đi cùng chiều hôm ấy đến Crampsford. Nội dung lá thư như sau:
‘Cô Christina thân mến, Tôi không biết liệu cô có đoán được những tâm tư đang lớn dần trong tôi về cô hay không, những tâm tư mà tôi đã cố gắng hết sức giấu diếm, bởi tôi sợ rằng nếu không làm như vậy, tôi sẽ kéo cô vào một việc hứa hẹn mà tôi biết là phải khá lâu dài; nhưng dù đã cố, tôi không còn đủ sức để giấu diếm nó lâu hơn nữa; tôi yêu cô, yêu nồng nàn, yêu hết lòng, và tôi gởi cô những dòng này để hỏi xem cô có muốn làm vợ tôi hay không, bởi tôi không dám tin vào miệng lưỡi của mình để bày tỏ sự dạt dào trong tình cảm mà tôi dành cho cô.
Tôi không thể giả vờ trao cho cô một trái tim chưa bao giờ biết đến tình yêu hay thất tình. Tôi đã từng yêu, và đau đớn nhìn cô ấy theo người khác, giờ đây sau nhiều năm, con tim tôi đã yên bình trở lại. Tuy nhiên, như chính mắt cô thấy, mọi chuyện đã qua rồi, và tôi đã vui trở lại sau nỗi đau thất tình mà tôi đã từng nghĩ là nó sẽ giết chết tôi. Có lẽ nó khiến tôi yêu bớt nồng nhiệt hơn trước kia, nhưng lại làm tăng gấp mười lần khả năng nhận thức và cảm kích sự duyên dáng của cô cũng như cảm được nỗi khát khao trong tôi muốn cưới cô làm vợ. Mong cô hãy hồi âm vài dòng trao ngay cho người mang thư, và cho tôi biết liệu lời thỉnh cầu của tôi có được chấp nhận hay không. Nếu cô chấp nhận, tôi sẽ đến ngay và thưa chuyện này với ông bà Allaby, những người mà tôi hy vọng một ngày không xa, tôi sẽ được gọi là cha và mẹ.
Tôi nên báo cho cô biết rằng, thời gian từ lúc cô ưng thuận làm vợ tôi cho đến lúc kết hôn sẽ phải mất vài năm, bởi tôi không thể kết hôn cho đến lúc có được thu nhập từ nhiệm sở mới. Bởi thế, nếu cô cho là hợp lý khi từ chối thì tôi sẽ không ngạc nhiên, dù lòng tôi sẽ đau đớn lắm. Người yêu cô hết lòng,
THEOBALD PONTIFEX.’
Và đó là tất cả những gì mà việc học hành đến cấp đại học có thể giúp ích cho anh! Cho dù về phần mình, anh nghĩ đây là một lá thư hay, và tự tán dương mình về sự khôn khéo khi sáng tạo ra câu chuyện về người tình cũ, với ý định rằng sẽ dùng chuyện đó để tránh né nếu như Christina trách anh thiếu nhiệt tình với cô.
Tôi không cần phải bàn đến lời đáp của Christina, tất nhiên là cô ưng thuận. Dù Theobald rất sợ ông Allaby, nhưng tôi không nghĩ là anh sẽ dám nói lên một lời cầu hôn thực sự, bởi thời gian hứa hôn sẽ phải kéo dài rất lâu, có cả tá vấn đề có thể nảy sinh và hủy hoại hôn ước đó. Anh thường rất bất bình với những hôn ước hứa hẹn kéo dài của người khác, tuy nhiên, tôi không biết liệu trong trường hợp này của mình, anh có còn phản đối người ta như trước nữa hay không. Đôi uyên ương hệt như hoàng hôn và bình minh: chúng có đó hằng ngày nhưng hiếm khi chúng ta nhìn thấy chúng. Theobald tỏ vẻ như mình là một tình nhân rạo rực nhất có thể tưởng tượng ra được, nhưng, nói theo kiểu đơn giản thời này, thì đó chỉ là ‘chuyện vặt’. Christina đang yêu, và thực sự tình yêu của cô lớn hơn của Theobald cả chục lần. Nhưng cô là người nhạy cảm và không thể cầm được nước mắt mỗi khi nghe đến thành phố Missolonghi[8]. Mỗi Chủ nhật, lúc Theobald để lại túi bài giảng của mình, Christina đều ôm nó vào lòng trong giấc ngủ và rồi đau khổ vô cùng khi phải trả nó lại vào ngày Chủ nhật tới; nhưng tôi không nghĩ là Theobald lại ôm chiếc bàn chải của Christina đi ngủ bao giờ. Tôi đã từng biết một chàng trai ôm đôi giày trượt băng của người yêu đi ngủ suốt cả hai tuần lễ và khóc nấc lên mỗi khi phải rời nó. Vậy vì sao Theobald lại không như thế?
