Một lần mới đây thôi, lúc Ernest về nhà sau khi tốt nghiệp, Theobald không muốn tự mình lên tiếng, nên Christina đã có một cuộc nói chuyện ngắn với nó về việc trở thành một giáo sỹ. Lần này hai mẹ con chỉ trao đổi khi tản bộ trong vườn chứ không phải trên ghế sô pha, nơi chỉ dành cho những dịp cực kỳ quan trọng.
‘Con biết đó, con yêu quý của mẹ,’ cô nói với nó, ‘cha con rất không mong muốn thấy con dấn thân phục vụ Giáo hội một cách mù quáng với một nhận thức mù mờ về những khó khăn của chức giáo sỹ. Cha đã tự mình trải qua tất cả những khó khăn này, và thấy chúng cũng chẳng là gì to tát nếu như chúng ta dũng cảm đối mặt với chúng. Và cha con mong mỏi rằng con cũng sẽ cảm nhận được những khó khăn đó một cách mạnh mẽ và đầy đủ hết sức có thể trước khi quyết định dấn thân vào những lời thề bất hoàn, để về sau, con sẽ không bao giờ phải hối tiếc về việc này.’
Đây là lần đầu tiên Ernest được nghe về những khó khăn của chức giáo sỹ, và theo tự nhiên, nó hỏi loáng thoáng về thực chất của những khó khăn này là gì.
‘Con yêu quý à,’ Christina thốt lên, ‘với bản tính và những gì mẹ học được, thì đó là một câu hỏi mà mẹ không phải là người phù hợp để giải đáp. Có lẽ mẹ sẽ chỉ khiến đầu óc con rối rắm thêm đến mức chẳng thể tháo gỡ được đâu. Ôi, thôi! Phụ nữ, và mẹ nghĩ là cả đàn ông nữa, nên tránh xa những vấn đề như thế, nhưng cha con đã mong mẹ nói với con về việc này để về sau con đừng phạm phải sai lầm nào, và mẹ cũng đã làm rồi. Bây giờ con đã biết hết tất cả rồi đó.’
Thế là cuộc trò chuyện chấm dứt, vấn đề này cũng dừng lại ngang đó, và Ernest nghĩ là nó đã nhận thức được toàn bộ vấn đề rồi. Về vấn đề kiểu như thế này, mẹ của nó sẽ chẳng nói là nó đã biết hết nếu không phải sự thực là vậy, tốt rồi, nhưng có gì đó vẫn chưa đủ, nó cho rằng đời sống giáo sỹ có một vài vấn đề, nhưng cha nó, một người thông thái và uyên bác rất mực, có thể đã đúng trong chuyện này, và nó chẳng nên làm phiền anh thêm về vấn đề này nữa. Buổi nói chuyện hầu như chẳng gây được ấn tượng gì cho nó, nhưng rồi chẳng bao lâu sau, đột nhiên nó nhớ lại chuyện này, và nó thấy rằng mình đã lại mắc bẫy một trò tiểu xảo nữa rồi. Tuy nhiên, cha mẹ nó thấy đủ hài lòng khi họ đã hoàn thành được trách nhiệm mở mắt cho con mình nhìn ra những khó khăn mà tất cả mọi giáo sỹ đều thừa nhận là có. Vậy là đủ, và còn vui hơn nữa, là dù họ đã đặt những khó khăn đó một cách đầy đủ và thẳng thắn trước mặt Ernest, nhưng nó lại chẳng thấy chúng đáng sợ. Cả hai đã cầu nguyện suốt nhiều năm để xin cho mình được ‘THẬT LÒNG lương thiện và tận tâm’, và đúng là trời không phụ lòng người.
Sau khi đã lắt léo gạt sang một bên tất cả những khó khăn có thể xảy đến trên con đường trở thành giáo sỹ của Ernest, Christina lại tiếp tục bắt sang chuyện khác, ‘Bây giờ, con à, có một vấn đề nữa mà mẹ phải nói với con. Đó là về việc của em gái con, Charlotte. Con biết rằng em con rất thông minh, và luôn là một đứa em gái quá ân cần thân ái với con và Joey. Ernest yêu quý, mẹ mong được thấy em con có thêm cơ hội kiếm được một người chồng phù hợp hơn những người ở Battersby này, và đôi lần mẹ nghĩ là con có thể giúp được nhiều cho em con đó.’
Ernest bắt đầu thấy khó chịu, bởi nó đã từng nghe mẹ nó nói về việc này quá nhiều lần, nhưng nó chẳng nói gì.
‘Con biết đó, con yêu, một người anh có thể làm được nhiều điều cho em gái mình nếu có quyết tâm. Người mẹ chỉ có thể làm được chút gì đó rất ít ỏi mà thôi, hầu như không người mẹ nào lại đi săn đón những chàng trai trẻ, chính người anh trong gia đình phải tìm được cho em gái mình một đối tượng phù hợp. Tất cả những gì mẹ có thể làm được là cố gắng biến mảnh đất Battersby này hấp dẫn hết mức có thể đối với những người bạn mà con mời về. Và về việc này,’ cô thêm vào, khẽ hất đầu, ‘mẹ không nghĩ là mẹ kém tài đâu.’
Ernest nói với cô rằng nó đã nhiều lần mời một vài bạn của nó rồi.
‘Đúng rồi, con yêu quý, nhưng con phải thừa nhận rằng trong số đó chẳng có ai đáng mặt để mong Charlotte thấy xao lòng. Thực sự, mẹ phải thừa nhận là mẹ có đôi chút thất vọng khi con lại chọn những đứa như vậy làm bạn thân.’
Ernest rụt lại thêm lần nữa.
‘Khi còn ở Roughborough, con đã chẳng bao giờ đưa cậu Figgins về đây, mà mẹ nghĩ cậu Figgins mới đúng là mẫu người con nên mời về gặp mặt nhà chúng ta đó.’
Cái tên Figgins được mẹ nó nhắc đi nhắc lại không biết bao nhiêu lần rồi. Ernest gần như không quen với nó, và thậm chí cậu ta còn học trên Ernest đến ba lớp, và rời trường trước nó lâu rồi. Hơn nữa, Figgins chẳng phải là đứa tốt lành gì, cũng như đã nhiều lần khiến Ernest thấy mếch lòng.
‘Nào,’ Christina lại tiếp tục, ‘có cậu Towneley. Mẹ đã nghe con nói là Towneley cùng chèo chung thuyền với con ở Cambridge. Con yêu à, mẹ mong con có thể thân thiết hơn với cậu ấy, và mời cậu ấy về nhà mình chơi một chuyến. Cái tên Towneley nghe thật quý phái làm sao, và theo mẹ nhớ thì con đã từng nói cậu ấy là con trưởng trong nhà.’
Ernest bừng mặt khi nghe nhắc đến tên Towneley.
Những gì Christina quan tâm đến bạn bè của Ernest đơn giản là vậy đó. Cô thích nắm hết tên của đám bạn, đặc biệt là những bạn thân của nó, càng nghe ngóng được bao nhiêu, cô càng muốn biết thêm bấy nhiêu, chẳng có thứ gì đủ để khiến cô thấy thỏa mãn, như thể cái thùng không đáy, cô nuốt hết mọi thứ Ernest mang đến cho cô mà vẫn cứ thấy thèm thuồng như cũ. Và cô thường chọn Ernest làm con mồi hơn là Joey, bởi Joye hoặc quá ngu ngốc hoặc quá lỳ lợm chẳng moi gì được, dù gì thì trong hai đứa cô vẫn lượm lặt được ở Ernest nhiều hơn.
Lần này đến lần khác, từng cậu trai được ném cho cô, hoặc là bị lừa đến Battersby hoặc bị dẫn đến gặp cô những lần cô ghé thăm Roughborough. Lúc còn ngồi với các cậu bé, cô thường cố thể hiện mình hài lòng, hoặc tương đối hài lòng, nhưng một khi chỉ còn Ernest, cô lại thay đổi thái độ ngay. Và mọi lần như một, đến cuối cùng cô luôn tuôn ra những lời bình phẩm đủ kiểu, nào là bạn của Ernest không tốt, nào là nó cũng chẳng hơn gì, và nó nên tìm cho cô một cậu khác, bởi cậu này chẳng làm gì được.
Cậu bạn nào càng thân hay được cho là thân với Ernest thì càng bị Christina xem là hư đốn, và nó không muốn mẹ nó nghĩ về người bạn mà nó đặc biệt yêu thích như vậy, cuối cùng nó tìm được một cách là nói rằng Towneley không phải là bạn thân thiết với nó, nhưng như thế thì có lý do gì để nó lại đi mời cậu ta về nhà chứ. Dù gì thì nó cũng chỉ chọn thứ đỡ tệ hại hơn, và rồi Towneley được Christina xem là một đứa trẻ xuất chúng, còn Ernest thì là đứa hư đốn vì đã không đánh giá cao cậu ta. Một khi đã có được cái tên nào rồi, Christina chẳng bao giờ để nó ra khỏi đầu. ‘mà cậu… Là thế nào đây?’ cô kêu lên, và nhắc lại những người bạn cũ của Ernest, mà giờ đây, hoặc có chuyện bất hòa với nó, hoặc chỉ là bạn thoáng qua đường mà thôi. Ernest ước sao mình chưa từng đề cập đến cái tên của những người mà mẹ nó vừa nhắc lại, và thề với mình rằng sẽ không bao giờ kể cho cô về bạn bè của nó nữa đâu, nhưng vài giờ sau nó lại quên hết và lại tán hươu tán vượn như cũ, rồi mẹ nó lại lặng lẽ chụp lấy những lời bình luận của nó như con cú vồ mồi trong đêm, và sáu tháng sau lại lôi những chuyện này ra dù lúc đó mọi thứ đã khác đi nhiều rồi.
Cái chuyện thăm dò này có có phần tham dự của Theobald nữa. Nếu Ernest có mời một cậu trai hay bạn học nào đó về nhà, thì lúc đầu, Theobald sẽ thể hiện là mình dễ tính. Nếu thích, anh có thể biểu hiện dễ chịu như vậy, và anh thường làm vậy. Các đồng bạn mục sư của anh, và thật sự tất cả những người quen biết anh, đều ngày càng tôn trọng anh hơn, nên họ sẽ trách cứ Ernest nếu nó có chút lời nào than phiền, dù là nhỏ, về cha nó. Suy tính của Theobald đại loại như thế này: ‘Nào, ta biết Ernest đã nói với cậu bé này rằng ta là một người rất khó tính, và ta sẽ cho nó thấy ta hoàn toàn không như vậy, trái lại ta là một ông bạn già tốt bụng, một cậu bé người lớn vui vẻ, thật sự là một người đặc biệt rộng lượng, và như thế chính Ernest mới là người đáng bị chê trách.’
Nghĩ như thế, nên lúc đầu anh cư xử rất tử tế với bất kỳ cậu trai nào đến thăm nhà, và cậu bé sẽ vui vẻ với anh, cũng như sẽ đứng về phía anh chống lại Ernest. Tất nhiên, nếu Ernest có đưa cậu bạn nào về Battersby, thì nó đều muốn cậu ta được vui vẻ, và bởi thế nó rất hài lòng khi thấy Theobald cư xử tử tế như vậy, nhưng cùng lúc đó nó lại cần đến một sự hỗ trợ về mặt tinh thần, nên quá đau lòng khi thấy một trong những người bạn thân thiết giờ lại quay lưng với nó. Trong cuộc sống có những lúc chúng ta thấy rõ ràng một mảng màu đỏ, nó chấn động chúng ta và lại đẩy chúng lao đầu đi tìm một người nào nhìn thứ đó, hay có xu hướng nhìn thứ đó, thành một mảng màu xanh.
Thường thì đến gần cuối những chuyến viếng thăm này, Theobald bắt đầu thấy mất kiên nhẫn, nhưng cuối cùng, anh vẫn giữ được hình ảnh đẹp với các vị khách nhỏ cho đến tận lúc chúng ra về. Anh không bao giờ nói gì về các cậu bạn với Ernest, đó là việc của Christina. Theobald để chúng đến nhà, bởi vì Christina dù lặng lẽ nhưng cứ mãi đòi cho được việc này. Rồi khi các vị khách đến, như tôi đã nói đó, anh cư xử vừa phải phép, trong khi đó vợ anh lại tỏ ra rất thích thú điều này, hẳn cô sẽ mời đến cả nửa trường Roughborough và Cambridge về nhà nếu có thể được và đồng thời cũng phải không được quá tốn kém. Cô thích bọn trẻ đến nhà mình, để cô có thể có thêm những mối quan hệ mới, và bởi cô thích được xé xác chúng ra và vứt cho Ernest những mảnh thừa ngay khi cô đã nhai đủ rồi.
Tệ hơn là cô thường xuyên chứng tỏ được với Ernest rằng mình đúng. Các cậu bé và thanh niên thường rất kích động về mặt cảm xúc, nhưng lại hiếm khi giữ vững được nó. Đến lúc lớn hơn, chúng mới thực sự nhận biết được chúng muốn loại bạn bè nào, còn trước đó, đơn giản là chúng chỉ đang học cách để đánh giá người khác mà thôi. Ernest cũng không ngoại lệ. Những người bạn nó xem là thiên nga, từng người một đã thể hiện cho nó thấy rằng chúng chỉ là lũ vịt không hơn không kém, và nó gần như bắt đầu nghĩ rằng mẹ của nó rành việc nhìn người hơn, nhưng tôi nghĩ giả như một lúc nào đó, Ernest đem về cho cô một chàng thiên nga thực sự, thì thế nào cô cũng sẽ tuyên bố rằng đó là con vịt ngu ngốc nhất và tệ hại nhất mà cô từng thấy.
Lúc đầu Ernest không ngờ được bạn của nó được mời đến để nhắm gặp gỡ với Charlotte. Nó có thể hiểu được Charlotte và một đứa bạn nào đó của nó có lẽ sẽ phải lòng nhau, và như thế hẳn là tốt. Nhưng nó không nhìn ra được những toan tính trong chuyện này. Tuy nhiên, giờ đây, nó đã nhận ra toàn bộ mục đích của Christina và chẳng còn mấy hăng hái trong việc mời bạn về Battersby chơi. Dường như cái tâm trí ấu trĩ non nớt của nó thấy thật là bất lương khi mời bạn về nhà với toàn bộ dụng ý chỉ là ‘xin vui lòng cưới em gái tôi,’ hành động như thế giống như thể kiếm tiền bằng những thủ đoạn lừa dối vậy. Nếu Ernest thích Charlotte, thì mọi chuyện không thành vấn đề, nhưng nó lại thấy em gái nó là một trong những đứa con gái khó ưa nhất trong số những người phụ nữ mà nó từng quen biết.
Người ta cho rằng Charlotte rất thông minh. Tất cả mọi cô gái nếu không rất đẹp, thì cũng rất thông minh hoặc rất duyên dáng, họ có thể chọn cho mình một kiểu gì tùy ý, nhưng nhất thiết phải có một trong số đó. Hoàn toàn không thể đặt Charlotte vào kiểu xinh đẹp hay duyên dáng được, cho nên chỉ còn cách cuối cùng là biến con bé thành một kẻ thông minh. Ernest chẳng thấy Charlotte thể hiện được tài năng trong môn cụ thể nào hết, bởi con bé chẳng biết chơi cờ hay ca hát hay vẽ vời, nhưng mà, đúng là tinh ranh như đàn bà, Christina và Charlotte lại dụ được Ernest tin rằng trong cả nhà thì con bé là người gần đúng nhất với định nghĩa về một thiên tài. Ernest vì bị dụ dỗ như vậy đã đi dụ dỗ lại các bạn của nó về điều này, nhưng chẳng một ai biểu lộ cho thấy dù chỉ một tia nhỏ ấn tượng đối với năng lực tuyệt vời của Charlotte, cũng như chẳng muốn lấy con bé làm gì, và đó mới chính là lý do Christina quá nhanh lẹ và hoàn toàn thải loại hết tất cả các cậu trai này từng người một, rồi cứ đòi Ernest đưa thêm về cho mình một người mới.
Và bây giờ cô đòi có cậu Towneley. Ernest thấy được những gì sẽ xảy ra và nó cố để tránh, bởi nó biết là gần như không thể mời Towneley, dù nó có muốn bao nhiêu đi nữa.
Towneley thuộc nhóm xuất chúng nhất Cambridge, đúng hơn là người nổi tiếng nhất trong số các sinh viên. Cậu cao lớn và cực kỳ điển trai, dường như đối với Ernest cậu là người điển trai nhất mà nó từng gặp hay có thể gặp, bởi người ta chẳng thể tưởng tượng được ra được một khuôn mặt nào dễ thương và sắc sảo hơn thế. Cậu ta chơi cricket và đua thuyền rất giỏi, bản tính lại tốt và hoàn toàn không có tính tự phụ, không quá thông minh nhưng nhạy cảm, và cuối cùng, cha mẹ cậu ta đã chết chìm trong một vụ lật thuyền khi cậu mới được hai tuổi và để lại cho cậu, người thừa kế duy nhất, một trong những khối tàn sản khổng lồ nhất miền Nam nước anh. Lúc này lúc khác, thần Tài lộc luôn cho một người toàn tài những điều tốt đẹp, Towneley là một trong những người được bà sủng ái, và có thể nói rằng trong trường hợp của cậu, bà đã có một chọn lựa đầy khôn ngoan.
Cách nhìn nhận của Ernest đối với Towneley cũng hệt như tất cả những người khác trong trường (tất nhiên là ngoại trừ những thầy giáo), bởi cậu ta là một người đầy danh tiếng, và hơn nữa với bản tính nhạy cảm của mình, Ernest còn thích Towneley hơn hầu hết mọi người, nhưng cùng lúc đó chẳng bao giờ nó có ý nghĩ kết thân với cậu ta. Nó thích nhìn ngắm cậu ta mỗi khi có dịp, và rất xấu hổ vì việc này, nhưng nó chỉ có thể làm được như vậy mà thôi.
Tuy nhiên, do một tình cờ lạ lùng, vào năm học cuối, khi xướng tên bốn người được chọn vào đội đua thuyền, nó bỗng nhiên thấy mình được làm trưởng đội thuyền trong đó có người hùng đặc biệt Towneley của nó, ba người còn lại đều bình thường nhưng chèo thuyền cũng khá, và nói chung đó là một đội khá tốt.
Lúc đầu, Ernest thấy run rẩy thần hồn nát thần tính. Tuy nhiên, khi hai người gặp nhau, nó thấy Towneley thật đặc biệt, không phải bởi những thứ bề ngoài, mà bởi cậu ta hoàn toàn không có tính phe phái, và hơn nữa trong câu có khả năng có thể khiến bất kỳ người nào tiếp xúc với cậu đều thấy dễ chịu. Điểm khác biệt duy nhất giữa Towneley và người khác đó là cậu ta rất dễ kết thân. Và tất nhiên Ernest của chúng ta càng thần tượng cậu ta hơn nữa.
Đội đua giải tán cũng là lúc cả hai mất liên lạc, nhưng từ dạo ấy, không bao giờ Towneley đi ngang qua Ernest mà không gật đầu chào hay nói vài lời chào hỏi dễ chịu. Trong một phút bốc đồng ngu ngốc, nó đã nhắc đến tên Towneley trên bàn ăn nhà nó, và kết quả là thế nào đây? Mẹ nó quấy rầy bắt nó mời Towneley về Battersby và cưới Charlotte. Ôi thôi, nếu như thấy có chút khả năng nào dù là nhỏ nhoi nhất về việc Towneley sẽ cưới Charlotte, thì nó sẽ quỳ dưới chân cậu ta mà nói cho biết em gái cậu là đứa khủng khiếp đến mức nào, và van xin cậu ta hãy tự cứu lấy mình đi khi còn có thể.
Nhưng Ernest đã không cầu nguyện mong muốn được ‘thật lòng lương thiện và tận tâm’ suốt nhiều năm, như Christina đã làm. Nó cố để giấu diếm cảm giác và suy nghĩ của mình hết sức có thể, rồi chuyển cuộc nói chuyện sang những khó khăn có thể xảy đến với một giáo sỹ, chẳng phải bởi nó lo lắng gì mà chỉ là để đánh lạc hướng mà thôi. Tuy nhiên, mẹ nó nghĩ rằng cô đã nắm hết mọi chuyện rồi, và nó chẳng thể thoát khỏi tay cô đâu. Nhưng rồi nó cũng sớm tìm được những phương cách để tránh được tình trạng này, và không chậm trễ dùng đến chúng để giải thoát cho mình.
