Sơ ri hay còn gọi là kim đồng nam, xơ ri vuông (danh pháp khoa học: Malpighia glabra L.), là một loài cây bụi hay cây thân gỗ nhỏ có quả nằm trong họ Sơ ri (Malpighiaceae), có nguồn gốc ở Tây Ấn và miền bắc Nam Mỹ. Nó có thể cao tới 3 m, với tán lá dày, có gai. Lá thường xanh, dạng đơn hình trứng- hình mác, dài 5- 10 cm, với mép lá nhẵn. Các hoa mọc thành tán với 2- 5 hoa cùng nhau, mỗi hoa có đường kính 1- 1,5 cm, với 5 cánh hoa màu hồng hay đỏ.
Quả chín có màu đỏ tươi, đường kính 1 cm, chứa 2- 3 hạt cứng. Nó là loại quả mọng và có vị ngọt, chứa nhiều vitamin C và các chất dinh dưỡng khác. Mặc dù nó tương tự như quả anh đào, nhưng loài cây này không có quan hệ họ hàng gì với anh đào thực thụ (chi Prunus). Quả tương tự như quả chùm ruột.
Trồng và sử dụng
Hoa và quả còn xanhQuả của nó ăn được và được tiêu thụ rộng rãi trong khu vực nguồn gốc của nó, tại các khu vực này nó được trồng rất nhiều do chứa hàm lượng vitamin C cao.
Trong thập niên 1950, một công ty sản xuất thực phẩm trẻ em cho rằng đối với trẻ em thì nước táo dễ chịu hơn so với nước cam. Công ty cũng cho rằng việc cho thêm chỉ một giọt nước sơ ri vào 230 ml nước táo sẽ cung cấp lượng vitamin C ngang với lượng tương đương nước cam.
Tại Puerto Rico, sơ ri được coi trọng đến mức ngành hải quan đã áp dụng một số biện pháp phòng ngừa đáng kể để ngăn chặn việc xuất khẩu cây sơ ri.
I. SAU THU HOẠCH:
– Sau đợt thu hoạch rộ cuối cùng, bón phân: khoảng 140 g Urê + 800 g Super lân + 35 g KCl / cây 4 tuổi và tưới nước tan phân.
– Cắt tỉa cành đâm sâu vào trong tán, cành sâu bệnh và phát đọt không cho cây cao thêm khi cây cao 2- 2,2 m.
– Phun thuốc trừ sâu bệnh + DƯỠNG LÁ (35ml/8 lít, định kỳ 10 ngày 1 lần) để dưỡng cây (thường dưỡng1,5- 2 tháng/năm).
II. XỬ LÝ RA HOA:
1. Ra hoa chính vụ:
Cây sơ ri thường ra hoa rộ vào đầu mùa mưa, để cây trổ hoa tốt nhà vườn hỗ trợ như sau:
Khi vừa có mưa đầu mùa: pha 35 ml RA HOA C.A.T (2 nắp lưng) + 15 g F.Bo / 8 lít phun sương đều tán cây và trong thân giúp cây ra hoa đồng loạt. Phun 2 lần, cách nhau 5 – 7 ngày.
2. Điều khiển ra hoa trái vụ: Có 2 cách như sau:
a. Làm ra hoa sớm vụ:
Vào tháng 4, trước đầu mùa mưa thường kỳ khoảng 15 ngày, tưới nước đẫm cho cây. Đồng thời, pha 35 ml RA HOA C.A.T + 15 g F.Bo / 8 lít phun sương đều tán cây và trong thân giúp cây ra hoa đồng loạt. Phun 2 lần, cách nhau 5- 7 ngày, cây sẽ ra hoa sớm hơn vụ thuận nữa tháng.
b. Làm ra hoa trễ vụ:
Khi cây ra hoa rộ đầu mùa mưa, làm cho hoa rụng bằng cách: dùng cây chà quơ cho rụng hoa hoặc phun Urê thẳng lên hoa trên cây (liều lượng là 160 g Ure trong bình 8 lít).
Sau khi hoa rụng xong, bón cho cây 1 đợt phân. Rồi phun thuốc giúp cây ra hoa đồng loạt trễ vụ: pha 35 ml RA HOA C.A.T + 15 g F.Bo / 8 lít phun sương đều tán cây và trong thân 2 lần, 5- 7 ngày/ lần => cây sẽ ra hoa trễ không trùng với chính vụ.
III. TĂNG ĐẬU TRÁI:
Pha 35 ml Đậu trái C.A.T / 8 lít phun sương đều hoa và tán cây mỗi khi hoa sắp nở rộ của từng đợt hoa. Chú ý: Khi hoa đang nở rộ hạn chế phun thuốc để bảo vệ côn trùng thụ phấn.
IV. NUÔI TRÁI:
1. Bón phân: Lượng phân trung bình bón cho cây sơ ri theo các nhà kỹ thuật khuyến cáo là:
– Cây 4 tuổi: 1400 g Urê + 800 g Super lân + 350 g KCl.
– Cây 6 tuổi: 2000 g Urê + 1200 g Super lân + 500 g KCl.
– Cây 8 tuổi trở lên: 2200 g Urê + 1400 g Super lân + 550 g KCl.
Nên bón phân kết hợp với xới xáo xung quanh gốc. Super lân thì có thể bón 1 lần vào đầu mùa mưa, còn Urê và KCl thì chia ra làm 5 đợt theo 5 đợt hoa. Mỗi đợt chia làm 2 lần bón:
Lần 1: khi cây vừa đậu trái xong.
Lần 2: sau khi thu hoạch rộ mỗi đợt.
2. Phun trên lá:
– Pha 35 ml DƯỠNG TRÁI / 8 lít (định kỳ 15 ngày/1 lần ), phun sương đều tán cây để giúp trái to, nặng và chín có màu đỏ đẹp.
– Có thể kết hợp pha chung với thuốc trừ rệp hay trừ sâu đục thân như: Suppracide,Pyrinex.
3. Tưới nước:
– Trong mùa khô nếu có tưới nước, có thể thu hoạch thêm 1- 4 vụ, tuỳ theo khả năng của cây. Tuy nhiên cần cho cây nghỉ, không ra hoa- đậu trái khoảng 1,5 – 2 tháng trong 1 năm để dưỡng sức cho cây.
