Cuộc đời xưa nay vẫn luôn tồn tại bao bất công ngang trái, bao giả dối xấu xa và đê tiện… Chừng nào cái xấu, cái ác còn tồn tại, thì nhân loại nói chung còn gánh chịu nhiều nỗi đau nỗi khổ, và cuộc tranh đấu giữa 2 phe thiện và ác vẫn còn tiếp diễn, loài người tiến bộ luôn ủng hộ vun trồng cái tốt và đẩy lùi, bài trừ cái xấy. Trong “sự nghiệp” lớn lao này, văn chương đã tham gia và có những đóng góp ko nhỏ, nó đã thể hiện đúng sứ mệnh, vai trò như 1 “thứ khí giới thanh cao và đắc lực” vừa tố cáo và thay đổi cái thế giới giả dối và tàn ác. Nam Cao nói: : nhà văn phải mở hồn ra mà lắng nghe mọi âm thanh của cuộc đời, Lỗ Tấn đã chuyển từ nghề thuốc sang chữa “bệnh tinh thần” cho quốc dân, Macxim Gorki có ảnh hưởng lớn đến phong trào công nhân Nga.
– Văn chương phải luôn đứng giữa cuộc sống, hoà mình vào dòng chảy cuộc sống (chứ không được thoát li cuộc sống) để phơi bày, mổ sẻ những cái xấu, để giúp con người nhận thức rõ hơn về những vấn đề còn tồn tại, đánh thức và cảnh tỉnh con người, hướng con người tới những hành động thay đổi xã hội, và định hướng cho con người phương hướng để thực hiện…–> Góp phần làm xã hội ngày một tốt đẹp và trong sạch hơn .
– Vai trò phản ánh hiện thực khách quan của văn chương làm cải thiện xã hội, tức là chức năng nhận thức của văn học, mà ông còn chỉ ra chức năng giáo dục của văn học, đó là bồi đắp, nuôi dưỡng tâm hồn con người.
Văn chương đích thực phải là thứ văn làm tâm hồn con người giàu đẹp hơn, phong phú hơn trong đời sống tinh thần, giúp con người biết sống hướng thiện và lành mạnh trong sáng. Bằng sức mạnh nghệ thuật ngôn từ, văn chương có khả năng đi sâu lý giải những biến chuyển tinh vi, bí ẩn sâu thẳm trong tâm hồn con người, có khả năng dự báo tính cách và số phận con người, để đánh thức trong mỗi người tình cảm yêu thương, những phần nhân văn, nhân bản nhất trỗi dậy, giúp con người nhận thức sâu sắc hơn về mình và mọi người, thôi thúc con người đến với chân lý sống bằng sự tự nguyện. Hamlet trong vở kịch của Shakespear đã đặt ra 1 câu hỏi day dứt người đọc: “tồn tại hay ko tồn tại” : Đó là những bài học nhân văn, những liều thuốc tinh thần vô giá mà văn chương đã mang đến cho mỗi người đọc.
Văn của Thạch Lam được phát triển từ bên trong mạch ngầm của đời sóng tâm linh của biết bao những cảnh đời, những số phận bình dị ngoài kia , ngợi ca nét đẹp trong tâm hồn, tình yêu thương đùm bọc giữa người với người, vừa đau đớn xót xa trước những nỗi đau, nỗi khổ mà con người phải gánh chịu (Hai đứa trẻ, Gió lạnh đầu mùa, nhà mẹ Lê…) Tác phẩm của Thạch Lam đã làm rung động trái tim bao thế hệ bạn đọc.
Văn học là nhân học. Văn chương giúp cho đời sống tinh thần của con người thêm phong phú. Văn chương phản ánh tâm hồn tác giả, là những cảm xúc cá nhân được ghi vào trang viết. Nhưng đồng thời, tác giả phải hướng đến độc giả của mình, viết cái mà họ muốn được đọc.
Một tác phẩm nghệ thuật do chính tay người nghệ sĩ viết nên không phải thứ bình thường, nó không chỉ tái hịên lại cuộc sống quanh ta mà còn tái tạo, phát triển tâm hồn ta, nuôi dưỡng và nâng cao nó.Để chứng minh cho điều này , ta hãy phân tích một số tác phẩm và câu nói của những nhà văn nhà thơ nổi tíêng như câu nói của Gorki “văn học là nhân học”.
Bêlinxki đã nói “nhà thơ là người nghệ sĩ của từ”: họ biến đổi từ ngữ để gây ảnh hưởng với người đọc.Tiêu biểu nhất là Truyện Kiều của Nguyễn Du, tác phẩm ấy đã làm rung động bao con tim, đến tận ngày hôm nay đó vẫn là huyền thọai, là bức tranh xã hội và là nơi khiến tâm hồn, lòng bao dung của con ng ngày càng rộng hơn , người ta dễ đồng cảm và thấu hiểu cho người khác hơn, nó đã khiến bao người rơi nc mắt và đó là điều kì dịêu của văn học, là “cúôn sách hay”thực sự.
“Văn chương vừa có thế thay đổi một thế giới tàn ác, vừa làm cho lòng người trong sạch hơn” (Thạch Lam).Văn chương có 3 chức năng:
1/ chức năng nhận thức.Một tác phẩm hay sẽ là một tác phẩm giúp con người ta nhận thức được bản thân, nhìn nhận qua góc nhìn của tác giả tác phẩm hoặc chính các nhân vật trong tác phẩm.Từ việc nhận thức dẫn đến sự thay đổi trong cách sống, cách đối nhân xử thế và dĩ nhiên, hoàn thiện bản thân.
2/ Chức năng giáo dục, bất kì một tác phẩm nào cũng hướng tới mục đích giáo dục con người, và vì thế M.Gorki mới nói “văn học là nhân học”.
3/ chức năng nghệ thuật: Tác phẩm văn học thực sự có giá trị khi nó hoàn mỹ về nội dung và nghệ thuật, và thực hiện đầy đủ các chức năng của nó, đó là “nâng cao tinh thần” và “thanh lọc tâm hồn”
Văn chương phải là vũ khí thanh cao, dùng vào những mục đích cao cả, thiêng liêng bằng cái sắc nhọn của nó.
