* Tâm trạng của Xuý Vân.
– Tâm trạng tự thấy mình đã lỡ làng, dở dang
– Tâm trạng tự thấy mình lạc lõng, vô nghĩa trong gia đình Kim Nham
– Tâm trạng ấm ức, bế tắc, cô đơn của Xuý Vân
– Sự bế tắc mất phương hướng và sự thể hiện những hình ảnh ngược đời, trớ trêu, điên đảo, đúng sai, thực giả lẫn lộn
* Tình cảnh đáng thương của Xuý Vân.
– Cuộc hôn nhân của Xuý Vân với Kim Nham là do cha mẹ sắp đặt vôi vàng, hoàn toàn không tình yêu. Nhưng ban đầu về làm dâu, cô rất chăm chỉ, đảm đang, khéo léo.
– Có ước mơ giản dị: có gia đình đầm ấm hạnh phúc:
Chờ cho bông lúa chín vàng
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.
Nhưng Kim Nham lại là người theo đuổi mộng công danh, đỗ đạt để làm quan
→ Bi kịch của Xuý Vân
– Gặp Trần Phương, tưởng gặp được tri kỷ, tìm được tình yêu, hạnh phúc, nhưng lại là một gã trăng gió, đã phụ tình Xuý Vân.
– Chết một cách đáng thương.
→ Tình trạng đau khổ, bế tắc, bi kịch của Xuý Vân có nguyên nhân từ xã hội:
+ Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy.
+ Quan niệm tam tòng, không cho Xuý Vân tháo cũi sổ lồng, tự do yêu đương để được hưởng hạnh phúc.
→ Cảm thông cho Xuý Vân → Cách nhìn người, đánh giá con người mang tính nhân đạo sâu sắc.
→ Có thể thấy Xúy Vân đáng thương hơn đáng trách, có chăng chỉ là do số phận và xã hội phong kiến nghiệt ngã đã đẩy Xúy Vân đến bức đường cùng. Xúy Vân là 1 người phụ nữ, cũng khao khát yêu thương và được yêu thương như bao người phụ nữ khác với cảnh “chồng cày, vợ cấy”, nhưng Kim Nham lại không hiểu được điều đó mà mải đeo đuổi công danh. Xúy Vân có lỗi, đáng trách ở chỗ quá cả tin và không biết vượt qua bế tắc của bản thân để giữ trọn đạo vợ chồng. Xúy Vân quyết định thoát ra khỏi cuộc sống đó để kiếm tìm hạnh phúc của riêng mình nhưng đã bị phụ bạc để rồi phải chết một cách đau đớn… Vì lí do khách quan và chủ quan đã đẩy Xúy Vân đến hoàn cảnh không ai muốn đó. Và Xúy Vân đã giải quyết bế tắc của mình bằng cái chết – bản án lớn đối với Xúy Vân.
Trên 1 phương diện nào đó, hành động của Xúy Vân xuất phát từ khao khát chính đáng của người phụ nữ, bạn có thể cảm thông hoặc không, đó là tùy vào cảm nhận của mỗi người.
