Bách Khoa Thư Lịch Sử

Nước Đức (1848–1871)

Tác giả: Kingfisher

NƯỚC ĐỨC (1848–1871)

Nửa cuối thế kỷ XIX, sức mạnh quân sự của nước Pháp bị một bang của Đức là Phổ vượt qua, và một nước Đức mới hùng mạnh đã trỗi dậy.

Nhờ tài ngoại giao, thủ tướng Phổ Otto von Bismarck (1815–1898) đã cô lập được các kẻ thù của mình.

Sau thất bại của các cuộc cách mạng năm 1848, Liên bang Đức gồm hơn 40 bang vẫn trong tình trạng không thống nhất như nhiều thế kỷ trước. Hai bang mạnh nhất là Áo và Phổ tranh giành quyền lực trên toàn nước Đức. Mặc dù lúc đầu yếu hơn, nhưng thương mại và công nghiệp của Phổ phát triển vào những năm 1850. Phổ lớn mạnh không ngừng nhờ công của vua (Kaiser) Phổ cùng với thủ tướng mới là Otto von Bismarck.

Áo và Phổ đã tiến hành chiến tranh chống Đan Mạch để giành quyền kiểm soát các lãnh địa công tước Schleswig và Holstein. Mặc dù hai lãnh địa này thuộc Hoàng gia Đan Mạch nhưng có nhiều người Đức sống ở đó. Đan Mạch bị đánh bại, và cả hai lãnh địa này chuyển sang thuộc quyền kiểm soát của nước Đức, nhưng chẳng bao lâu sau, Áo và Phổ bất đồng về cách cai trị hai lãnh địa này.

Napoleon III (1808–1873) trở thành hoàng đế Pháp năm 1852. Ông bị bắt ở trận Sedan trong Chiến tranh Pháp-Phổ và bị đi đày vào năm 1871.

AI LÃNH ĐẠO NƯỚC ĐỨC?

Năm 1866, Bismarck giải thể Liên bang Đức, và Áo tuyên chiến với Phổ với niềm tin tưởng là sẽ giành phần thắng. Tuy nhiên, Áo đã không lường hết được kỹ năng và sức mạnh của quân Phổ. Quân Phổ tràn như vũ bão vào lãnh thổ Áo và quyền lực của dòng họ Habsburg ở Áo bị suy yếu vĩnh viễn khi quân Áo bị đánh bại vào ngày 3-7-1866 trong trận Sadowa. Sau đó, Bismarck thành lập Liên bang Bắc Đức, trong đó Phổ là thành viên mạnh nhất.

Hòa ước Prague là một ví dụ tiêu biểu về tài chính trị và ngoại giao khéo léo của Bismarck. Ông biết rằng hạ nhục Áo sẽ là một việc nguy hiểm, mặc khác ông muốn có đồng minh chứ không muốn có kẻ thù. Vì vậy, theo Hòa ước, nhà Habsburg chỉ mất hai lãnh địa mà họ không thật sự nhất định phải giữ, và Venice. Tuy nhiên, Phổ được lợi lớn trong phần còn lại của nước Đức.

Trong Chiến tranh Pháp-Phổ, vào tháng 9 năm 1870, quân Phổ đã bao vây Paris. Thay vì tấn công tổng lực, quân Phổ chỉ bao vây và chờ đợi. Người dân nghèo trong thành phố chẳng mấy chốc đã lâm vào tình trạng chết đói, trong khi những người giàu buộc phải ăn thịt động vật trong vườn thú Tuileries.

TRẬN SEDAN: Trận Sedan diễn ra ở Đông Bắc nước Pháp vào ngày 1 và 2-9- 1870, là cuộc đấu không cân sức giữa quân Phổ và quân Pháp. Quân Phổ đông gấp đôi quân Pháp. Mặc dù bộ trưởng chiến tranh Pháp Leboeuf tuyên bố việc chuẩn bị đã hoàn tất, nhưng khi trận đánh bắt đầu, người ta mới phát hiện ra không phải toàn bộ lính thuộc diện mang súng trường của Pháp đều được phát súng. Bị bao vây và không thể phá vây, Napoleon III cùng với 85. 000 quân Pháp cuối cùng buộc phải đầu hàng.

Liên bang Bắc Đức do Phổ chi phối được thành lập vào năm 1867. Đây là hình thức liên hiệp giữa các bang, trong đó mỗi bang thành viên có chính phủ riêng của mình, nhưng chính sách quân sự và ngoại giao do chính phủ liên bang quyết định.

CHIẾN TRANH PHÁP-PHỔ

Hoàng đế Pháp Napoleon III, vốn là một người thiếu khôn ngoan và ít được ủng hộ, cảm thấy bị đe dọa bởi quyền lực ngày càng tăng của Phổ, đã yêu cầu Đức trao cho Pháp một số vùng lãnh thổ nhằm cân bằng với lợi ích mà Phổ đã giành được. Bismarck phớt lờ yêu cầu này, và những lời đe dọa của Napoleon chỉ khiến các bang miền Nam nước Đức trước kia vốn “khó bảo” nay lại đi theo Phổ.

Bismarck khiêu khích người Pháp bằng cách cho sửa bản tường thuật cuộc nói chuyện giữa vua Phổ và đại sứ Pháp sao cho giống như một sự sỉ nhục đối với nước Pháp. Khi văn kiện này, gọi là “bức điện Ems”, được công bố vào năm 1870, Hoàng đế Pháp Napoleon III đã tức giận và tuyên chiến với Phổ. Trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ này, Phổ đánh bại Pháp vào năm 1871 và chiếm vùng Alsace và Loraine. Các bang còn lại của nước Đức cũng gia nhập Liên bang năm 1871. Tiếp đó Bismarck thành lập Đế chế Đức Đệ nhị, với vua Phổ William I là hoàng đế.

Bức biếm họa này mô tả Bismarck và vua Đức Wilhelm đang cưỡi lên Napoleon III như cưỡi một con lợn khi tiến vào Paris năm 1871.

CÁC MỐC THỜI GIAN CHÍNH

1852 Napoleon III trở thành hoàng đế Pháp

1862 Bismarck trở thành thủ tướng Phổ

1864 Đan Mạch lập kế hoạch chiếm Schleswig-Holstein

1866 Phổ chiếm Schleswig-Holstein

1867 Liên bang Bắc Đức được thành lập

1870 Bùng nổ Chiến tranh Pháp-Phổ

1870 Pháp thua trong trận Sedan.; Napoleon III bị bắt

1870 Quân Phổ bắt đầu bao vây Paris

1871 Chiến tranh Pháp-Phổ chấm dứt bằng Hòa ước Frankfurt

1871 Đế chế Đức Đệ nhị được tuyên bố thành lập tại Versailles

1873 Napoleon III qua đời trong thời gian đi đày