Tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành và nhà văn Nguyễn Thi với Những đứa con trong gia đình đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi chúng ta. Bằng tài năng của mình, hai nhà văn này đã khắc họa thành công các nhân vật trong tác phẩm. Trong Rừng xà nu thì có một số nhân vật như Tnú, Mai, Dít, Bé Heng,…và không thể không nhắc đến hai chị em Việtt và Chiến ở tác phẩm Những đứa con trong gia đình. Dù ở tác phẩm nào đi chăng nữa, những nhân vật này cùng với vẻ đẹp của họ cũng chính là vẻ đẹp của thế hệ trẻ thanh niên Việt Nam thời bấy giờ. Vẻ đẹp ấy được thể hiện qua những hành động dũng cảm, suất sắc, nhiều khi phi thường vì chính nghĩa, vì lý tưởng cao đẹp. Họ đều là những con người kiên cường bất khuất hùng vĩ. Chiến đấu, hy sinh sinh vì lý tưởng là nguyên tắc đạo đức, nguyên lý tinh thần cao đẹp của thế hệ thanh niên Việt Nam đươc hình thành và lưu truyền từ đời này sang đời khác. Những vẻ đẹp đó đã được thể hiện rõ qua phẩm nêu trên.
Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành) là một bức tranh toàn cảnh về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về vẻ đẹp của con người Việt Nam. Trong đó có một sồ nhân vật tiêu biểu cho lớp trẻ làng Xô Man, và cũng là đại diện cho thanh niên Việt Nam. Họ đều có phẩm chất anh hùng, họ yêu buôn làng, yêu nước, căm thù giặc sâu sắc. Nhân vật Tnú là một con người yêu tú của buôn làng, đã ra đi đánh giặc để trả thù cho quê hương và cho bản thân. Anh là người dũng cảm, thông minh khi đi liên lạc, anh nhất định không khai ra bất cứ điều gì dù bị giặc đánh đập dã man. Lòng căm thù giặc như lửa cháy ngùn ngụt “hai con mắt như hai cục lửa lớn”, “anh đã bứt đứt hàng chục trái vả mà không hay”. Anh trả thù thì dứt khoát, lạnh lùng, trừng phạt kẻ đã tra tấn mình “bóp chết kẻ thù bằng chình hai bàn tay tàn tật”. Lòng yêu thương và căm thù trỗi dậy trong anh mặc dù chỉ có 2 bàn tay không nhưng anh vẫn lao thẳng vào giặc. Bị bắt nhưng anh vẫn bình thản, kiên cường, dũng cảm trước những đòn roi của giặc. Mặc dù bị đốt 10 đầu ngón tay nhưng anh không hề kêu than một lời, anh đã biến đau thương thành hành động, đó là đi bộ đội để trả thù cho vợ con, cho quê hương, đất nước. Trong ánh ngọn lửa cách mạng, và niềm tin vào một ngày mai quê hương đất nước vẫn luôn đốt cháy trong anh. Dưới ngòi bút của Nguyễn Trung Thành, hình ảnh nhân vật Tnú mang vẻ đẹp huyền thoại.
Còn nhân vật Mai và Dít mặc dù là phụ nữ nhưng tỏ ra rất mạnh mẽ, lòng nước và căm thù giặc sâu sắc, từ nhỏ đã tỏ ra rất gan dạ và dũng cảm. Thuở bé, mai đã vào rừng tiếp tế và bảo vệ cán bộ. Mai học chữ rất giỏi, 3 tháng đọc được chữ. 6 tháng làm được toán 2 con số. Khi đã trở thành người vợ người mẹ, Mai đã lấy thân mình để bảo vệ cho đứa con thơ, và chị đã hy sinh trước sự dã man của thằng giặc khát máu. Dít là em gái của mai. Có cái mũi hơn tròn, đôi mắt mở to, bình thản, trong suốt. Lớn lên dít càng giống mai hơn. Dít cũng bị giặc bắt khi đi vào rừng tiếp tế cho đội du kích. Lũ giặc đã biến dít thành “ tấm bia sống”, bắn sượt qua tai, sém tóc, váy rách tượt từng mảng. Từ viên đạn thứ 10 trở đi, Dít chùi nước mắt, im bắt, “ nhìn bọn giặc bình thản đền lạ lùng!”. Thật gan dạ, lẫm liệt. Chỉ 3 năm sau. Dít đã trở thành bí thư chi bộ kiêm chính trị viên xã hội. Đọc truyện “Rừng xà nu” ta không thể nào quên nhân vật bé Heng. Đó là một chú bé nhanh nhẹn, thông minh
Hai chị em Chiến và Việt đã được thừa hưởng tất cả những vẻ đẹp của thế hệ đi trước, tính cách được tạo nên từ truyền thống gia đình, từ hoàn cảnh đặc trưng: thương cha má, cùng chung lo toan công việc cách mạng, giàu tình nghĩa với quê hương. Không phải ngẫu nhiên hai chị em đã cùng xung phong tòng quân một ngày, để trả mối thù cha bị chặt đầu, má bị trái cà nông quân thù sát hại. Trong hoàn cảnh khốc liệt của cuộc chiến đấu, biết căm thù cũng là một phẩm chất cần thiết, bởi căm thù giặc tàn phá quê hương, sát hại người thân cũng là một biểu hiện sâu sắc của tình yêu với quê hương, gia đình! Bởi vậy đêm tòng quân không chỉ có hai chị em tranh nhau ghi tên mà thanh niên trong xã ghi tên tòng quân cũng rất đông. Hành động của hai chị em có sự đồng tình của chú Năm, như một điểm nhấn hành động này hoàn toàn không phải là tự phát mà gắn với ý thức giác ngộ của tuổi trẻ trên quê hương đau thương và anh dũng.
Kí ức của Việt gắn với hình ảnh của chị Chiến, với kỷ niệm tuổi thơ trong trẻo của hai chị em. Người con gái ấy có cá tính riêng, có những nét giống má, gan góc, chăm chỉ, đảm đang tháo vát. Hai chị em kề tuổi nên có lúc còn rất trẻ con, nhưng bao giờ trong những lần cãi vã thì chị cũng nhường em. Đến khi tham gia công việc cách mạng, Chiến tỏ ra chín chắn hơn Việt. Những mất mát đau thương đã khiến cô gái ấy sớm trưởng thành, nhưng không hề làm chai sạn tâm hồn giàu nữ tính. Lúc nào Chiến cũng có cái gương nhỏ, như những người con gái mới lớn nào cũng thích làm duyên. Câu chuyện của hai chị em trước đêm tòng quân đã chứng tỏ khả năng quán xuyến, thay thế vai trò của mẹ để chăm em, khiến cho bản thân cậu em thân thiết phải ngạc nhiên vì chứng kiến một chị Chiến giống in như má, răm rắp nghe theo sự cắt đặt của chị.
Một trong những tình tiết truyện tạo được xúc động mạnh cho người đọc là hình ảnh hai chị em trước đêm tòng quân khiêng bàn thờ má qua gửi chú Năm. Hai chị em đã làm cho người chú phải ngạc nhiên vì sự trưởng thành trước tuổi. Đó là chi tiết cho thấy những đứa con trong gia đình cách mạng này đã ý thức rõ chỉ có lên đường diệt giặc mới trả được mối thù giặc Mỹ đè nặng hai vai. Việc nhà việc nước vẹn toàn, lời động viên của chú Năm dành cho hai chị em đã thể hiện niềm tin tưởng vào thế hệ trẻ thời chống Mỹ.
Xuyên suốt mạch truyện là dòng hồi ức của Việt, nhân vật trung tâm của tác phẩm. Người chiến sĩ ấy vốn là đứa trẻ gan dạ từng chứng kiến cảnh kẻ thù quăng đầu cha mà xông tới nhằm thằng liệng đầu mà đá. Được dìu dắt từ ấu thơ, Việt cũng đã biết làm cảnh giới, chiếc ná cao su thành vật báo hiệu khi có động. Bản tính hồn nhiên của một cậu bé mới lớn thể hiện ra ở sự hiếu thắng, lúc nào cũng giành phần hơn, nhưng từ sâu thẳm là tình cảm yêu thương những người ruột thịt, tự hào với truyền thống quê hương. Những lần ngất đi tỉnh lại của Việt giữa bãi chiến trường ngổn ngang xác giặc đã giúp anh có thêm sức mạnh tình thương vượt lên cái chết để trở về đội ngũ. Nguyễn Thi đã thành công khi không miêu tả vào những chiến công của anh chiến sĩ mà đã chỉ ra cho người đọc vẻ đẹp nhân văn trong tâm hồn người cầm súng. Vẻ đẹp ấy là hội tụ của ý chí, quyết tâm và trên hết là tình thương yêu sự gắn gó với người thân và sau này là tình cảm chan hoà thân ái giữa cậu Tư với đồng chí đồng đội như trong một nhà.
Tác phẩm thành công khi đã đem lại cho người đọc sự hình dung về mảnh đất Nam Bộ anh dũng và đau thương trong những ngày kháng chiến chống Mỹ. Đặc biệt, bằng sự am hiểu sâu sắc bản chất của người dân Nam Bộ yêu nước, tác giả đã dựng nên những con người vừa bình thường giản dị nhưng lại có vẻ đẹp, tầm vóc phi thường của con người thời đại chống Mỹ cứu nước. Giọng kể chuyện giản dị, xây dựng đối thoại tự nhiên và nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật đặc sắc đã để lại ấn tượng khó quên về những đứa con trong gia đình cách mạng. Đồng thời còn phát hiện sâu sắc về sự trưởng thành của thế hệ trẻ Việt Nam trong chiến đấu. Vẻ đẹp ấy kết tinh chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, sức mạnh làm nên chiến thắng của nhân dân Việt Nam, một phẩm chất cao quí còn để lại những tấm gương cho thế hệ sau noi theo.
